Κοπέλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν επιστρέφουν στη ζωή! Θα μπορούσε να είναι σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας, αλλά δεν είναι… Ο επίκουρος καθηγητής της Οδοντιατρικής Σχολής Μανώλης Παπαγρηγοράκης είναι ο «πατέρας» των τριών «κοριτσιών», ο άνθρωπος που ανάπλασε τα πρόσωπά τους! Ο επιστημονικός θρίαμβος του κάνει το γύρο του κόσμου και εκείνος εξηγεί στο People τα πάντα γύρω από τον επιστημονικό άθλο!
Ανέστησε τη Μύρτιλα, την Αυγή και την Ηδύλη
Για την Αυγή :
Το κρανίο και κάποια οστά της Αυγής είχαν βρεθεί το 1993 στο σπήλαιο της Θεόπετρας στην Καλαμπάκα από την αρχαιολόγο Νίνα Κυπαρίσση, όμως εγώ πρωτογνώρισα την Αυγή το 2011, όταν η αρχαιολόγος με ρώτησε αν ενδιαφέρομαι να προχωρήσω στην ανάπλαση. Το κρανίο και τα οστά της Αυγής ήταν σε εξαιρετική κατάσταση, κάτι που με παρότρυνε να ασχοληθώ άμεσα. Σύμφωνα με τους παλαιοντολόγους, η Αυγή έζησε στη μεσολιθική περίοδο, την εποχή που ο άνθρωπος από τροφοσυλλέκτης γίνεται τροφοκαλλιεργητής. Αυτή η ανώνυμη, νέα γυναίκα ήταν παρούσα στην αυγή του σημερινού πολιτισμού και για αυτό το όνομα που της δόθηκε (νονός της είναι ο σπηλαιολόγος Ορέστης Αποστολίκας) είναι συμβολικό.
Στο πρόσωπό της ο προγναθισμός είναι ξεκάθαρος, υπάρχει κάποια εξήγηση;
Η Αυγή χρησιμοποιούσε λειτουργικά το στόμα της για να «επιβιώσει» και ίσως έκανε με αυτό κάποιες εργασίες, π.χ., παλιά οι Εσκιμώες μασούσαν με τα δόντια τους το δέρμα από τις φώκιες για να το μαλακώσουν.
Ποια χαρακτηριστικά του προσώπου της σας δυσκόλεψαν;
Συνήθως μια ανάπλαση πάσχει σε τρία σημεία (αυτιά, μύτη, στόμα). Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί να καταγραφεί το σωστό μέγεθος και η μορφή των αυτιών, γιατί δεν υπάρχουν ανατομικές ενδείξεις, το μόνο σίγουρο είναι η σωστή θέση τους. Για τα δόντια πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η μορφολογία και η θέση τους επηρεάζουν την εικόνα που έχουν τα χείλη. Όσον αφορά στη μύτη, αν είχαμε στη διάθεσή μας το ρινικό οστό, θα γνωρίζαμε για το μέγεθος και τη μορφολογία της. Σχετικά με μάτια της, οι οφθαλμικοί βολβοί που της τοποθετήσαμε είναι άριστης ποιότητας, για να μας «βλέπει» τέλεια. Προβληματιστήκαμε πώς θα αποδοθούν τα μαλλιά της, επειδή υπάρχει μόνο μία βραχογραφία, σε ένα ευρωπαϊκό σπήλαιο, που δείχνει γυναίκα εκείνης της περιόδου να μαζεύει μέλι και έχει πιασμένα τα μαλλιά της. Εμείς επιλέξαμε η Αυγή να έχει τα μαλλιά ελεύθερα στους ώμους.
Αντιμετωπίσατε προβλήματα με την Αυγή που δεν τα είχατε φανταστεί;
Η επανασύσταση του προσώπου είναι το εντυπωσιακότερο κομμάτι, όμως πρωταρχικά χρειάζεται η τεκμηρίωση, γιατί υπάρχει κίνδυνος να αμφισβητηθεί και να απορριφθεί από την επιστημονική κοινότητα. Τα οστά του κρανίου της Αυγής δεν είχαν αναταχθεί σωστά και ζήτησα άδεια από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας να «εφαρμόσω» τις ιατρικές και ορθοδοντικές μου γνώσεις στην επανατοποθέτηση.
Υπάρχει διαφωνία για τη βιολογική ηλικία της Αυγής;
Μιλάμε για επιστημονική ασυμφωνία. Ως ορθοδοντικός, χάρη στην πανοραμική ακτινογραφία και την ανάπλαση των δοντιών, υπολογίζω πως πρέπει να πέθανε 18 χρόνων (-1, +1). Όμως, ο ορθοπεδικός Θεόδωρος Παπαπολυχρονίου, ο ενδοκρινολόγος Γιώργος Χρούσος, ο νευροακτινολόγος Παναγιώτης Τούλας και εγώ μελετώντας τα μακρά οστά οδηγηθήκαμε στην τελική σκέψη ότι πρέπει να πέθανε 15 ετών.
Τι γνωρίζετε για τον «ιατρικό φάκελο» της Αυγής, από τι πέθανε;
Δυστυχώς, λόγω έλλειψης χρημάτων, δεν κάναμε ανάλυση DNA και δεν γνωρίζουμε το λόγο του θανάτου της. Από άλλες εξετάσεις παρατηρήσαμε στοιχεία υποβιταμίνωσης, σκορβούτου και ότι έπασχε από αναιμία, αλλά αυτά δεν προκάλεσαν το θάνατό της. Ίσως είχε και κάποιο ενδοκρινολογικό ή μεταβολικό πρόβλημα. Επιπλέον εντοπίσαμε κάποια δυσαρμονία στα οστά της λεκάνης που δηλώνει πως πρέπει να είχε πρόβλημα με τις αρθρώσεις της και κάποια δυσκολία στη μετακίνησή της.
Εκτός από τα χαρακτηριστικά του προσώπου της, έχουμε άλλες πληροφορίες για την Αυγή;
Η Αυγή είναι τεκμηριωμένη και ιατρικά και οδοντιατρικά. Η εποχή που έζησε έδωσε αφορμές για συζητήσεις με ειδικούς επιστήμονες. Ο Παναγιώτης Τούλας μελέτησε την εσωτερική επιφάνεια του κρανίου της και διαπίστωσε ότι η περιοχή του Broca, όπου εκφράζεται ο λόγος, είναι ανεπτυγμένη και μάλιστα η αριστερή περιοχή περισσότερο, που σημαίνει ότι η Αυγή ήταν δεξιόχειρας. Όσο για τον αν ήταν μητέρα, δεν έχουμε ενδείξεις ούτε για το «ναι» ούτε για το «όχι».
Η Αυγή δεν είναι μόνο ένα πρόσωπο, επιλέξατε να της φορέσετε ένα ένδυμα, σε ποια γνώση στηριχτήκατε;
Αν και δεν έχουμε στοιχεία σχετικά με τα ρούχα εκείνης της εποχής, ξέραμε ότι θα φορούσε προβιά, όμως αυτή η εικόνα με τρόμαζε. Χάρη στη βοήθεια του ενδυματολόγου Γιάννη Μετζικώφ την «ντύσαμε» με προβιά αιγοπροβάτου. Θαύμασα τον Μετζικώφ γιατί ο Γιάννης, όπως ο Ιάπωνας σχεδιαστής μόδας Issey Miyake, δημιουργούν με μονοκονδυλιά!
Η ανάπλαση της Αυγής ήταν ένας επιστημονικός άθλος, το επίσημο κράτος σάς συνέδραμε;
Απολύτως καμία βοήθεια! Η κύρια χρηματοδότηση ήταν ιδιωτική και θέλω να τονίσω πως όλοι οι Έλληνες της ομάδας παρείχαν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς, μόνο ο Σουηδός γλύπτης πληρώθηκε.
Από την Έλγκα Νταϊφά
entermessinia.gr
