Το καλοκαίρι του 2013, στην παλιά ανασκαφή στον αγρό Καραλή που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο των αρχαίων Γόμφων στη θέση «Επισκοπή» Μουζακίου ήλθαν στο φώς δύο σημαντικοί τάφοι των ρωμαϊκών χρόνων με πλούσια κτερίσματα (τάφοι Γ και Δ).
Στον αγρό Καραλή, την δεκαετία του 1990, ο κ. Λεωνίδας Χατζηαγγελλάκης ανέσκαψε τμήμα οικίας των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων που ανήκει στην νεώτερη οικοδομική φάση. Στην παλιότερη οικοδομική φάση των ελληνιστικών χρόνων ανήκει ένα ορθογώνιο δωμάτιο με βαθμιδωτή κρηπίδα, διαστάσεων 5,40μ Χ 4,30μ, το οποίο επαναχρησιμοποιήθηκε στα ρωμαϊκά χρόνια, αφού στα ανατολικά του προστέθηκε ορθογώνιο δωμάτιο, διαστάσεων 6μ Χ 5μ, των ρωμαϊκών χρόνων, με τοίχους από πώρινους λιθόπλινθους που προέρχονται από το αρχαίο τείχος της πόλης. Τα δύο δωμάτια επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω ανοίγματος, όπου σώζεται ασβεστολιθικό κατώφλι. Μέσα στο δωμάτιο που περιβάλλεται από τους πώρινους τοίχους εντοπίστηκαν την δεκαετία του 1990, ένας κιβωτιόσχημος πλινθόκτιστος τάφος που διατηρείται στη θέση του και μία λίθινη λάρνακα του λεγόμενου ‘νεοαττικού τύπου’, με ανάγλυφο θέμα την αρπαγή της ‘Κόρης’, η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας. Στο ίδιο δωμάτιο, στο ΝΑ τμήμα του, αποκαλύφθηκαν, το 2013, οι τάφοι Γ και Δ, σε βαθύτερο σημείο από τους τάφους του 1990, μάλιστα η λάρνακα βρέθηκε ακριβώς πάνω από αυτούς. Ήταν τοποθετημένοι παρατακτικά σε απόσταση 20 εκ. ο ένας από τον άλλο, με προσανατολισμό ΒΔ-ΝΑ και είχαν εσωτερικές διαστάσεις 2,32μ Χ 1,33μ και ύψος 0,87μ ο ένας και 2,37μ Χ 0,93μ και ύψος 0,90μ ο άλλος. Τυπολογικά ανήκουν στους λιθόκτιστους κιβωτιόσχημους τάφους και ήταν κατασκευασμένοι από ασβεστολιθικό υλικό σε β΄ χρήση των ελληνιστικών χρόνων. Έφεραν κάλυψη από ασβεστολιθικές πλάκες, επίσης από υλικό σε β΄ χρήση. Ανάμεσα τους, μία επιτύμβια στήλη με ανθεμωτή απόληξη και δύο αναθηματικές ναισκόσχημες στήλες.
Ο νεκρός του μεγαλύτερου τάφου Γ ήταν πλούσια κτερισμένος με αντικείμενα όπως: γυάλινα μυροδοχεία, δηλαδή σκεύη για καλλυντικά ή ακόμη και για την φύλαξη φαρμακευτικών παρασκευασμάτων και γυάλινες κυλινδρικές οινοχόες. Ένα χάλκινο λυχνάρι με οπές ανάρτησης και μία χάλκινη ρηχή φιάλη (τηγανόσχημο σκεύος), η λεγόμενη «πάτερα». Δύο πανοποιότυπες χάλκινες οινοχόες που φέρουν στην πρόσφυση των λαβών τους ανάγλυφη απόδοση κεφαλής Μέδουσας κατενώπιον. Τέσσερις χάλκινες στλεγγίδες αναρτημένες σε χάλκινο δακτύλιο που χρησίμευαν για τον καθαρισμό του σώματος των αθλούμενων από το λάδι και την σκόνη πριν από το λουτρό. Μία σειρά (σερβίτσιο) από τέσσερα αργυρά σκεύη, ήτοι δύο πανομοιότυπες βαθιές φιάλες, οι λεγόμενες «πάτερα» με ανάγλυφη φυτική διακόσμηση στην λαβή, μία βαθιά φιάλη με προχοή και κάθετη λαβή με ανάγλυφη φυτική διακόσμηση και μία αρύταινα-κουτάλα με παράσταση φυτικών κοσμημάτων και δελφινιού στη λαβή. Δύο χρυσά δακτυλίδια, το ένα με ημιπολύτιμο λίθο στη σφενδόνη και έκτυπη μορφή προσώπου σε κατατομή, μάλλον, γυναίκας, με περίτεχνη κόμμωση και διάδημα και το άλλο με έκτυπη μορφή Ινδικού παπαγάλου στην ελλειψοειδή σφενδόνη του. Σύνολο από απλά χρυσά ταινιωτά ελάσματα και φύλλα με έκτυπη απόδοση φύλλων και καρπών, καθώς και ένα χρυσό δισκάριο με έκτυπη απόδοση των προτομών ενός ζευγαριού σε εναγκαλισμό. Παρόμοιο θέμα συναντάμε συχνά σε επιτύμβιες στήλες των ρωμαϊκών χρόνων. Τα χρυσά αντικείμενα θα αποτελούσαν, μάλλον, εξαρτήματα διακόσμησης του νεκρικού ενδύματος. Ο σιδερένιος οπλισμός του νεκρού αποτελείται από εγχειρίδιο, μαχαιρίδιο, τμήμα μάχαιρας, δύο αιχμές δόρατος και μερικά αντικείμενα αδιάγνωστης χρήσης. Τέλος, σημαντικό εύρημα αποτελούν 70 περίπου καρφιά από τα υποδήματα του νεκρού. Η παρουσία των όπλων και των στλεγγίδων παραπέμπει σε αντρική ταφή.
Στον τάφο Δ, το αναμοχλευμένο σκελετικό υλικό ανήκει σε δύο νεκρούς που ήταν επίσης πλούσια κτερισμένοι, αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με τον τάφο Γ. Βρέθηκαν δέκα τέσσερα γυάλινα μυροδοχεία με κωνικό σώμα και τέσσερα γυάλινα φιαλίδια με κυλινδρικό σώμα. Ένα γυάλινο πολύχρωμο μυροδοχείο και ένα λίθινο μικρό αγγείο από αλάβαστρο. Τμήματα σιδερένιων στλεγγίδων αναρτημένες σε χάλκινο δακτύλιο. Χάλκινο ιατρικό κοχλιάριο ή ωτογλυφίδα. Αρκετός αριθμός χρυσών ταινιωτών ελασμάτων και φύλλων, ως εξαρτήματα διακόσμησης του νεκρικού ενδύματος. Για το φύλο των νεκρών του τάφου Δ δεν μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα, αλλά το πιθανότερο είναι να ανήκουν σε γυναίκες λόγω της απουσίας οπλισμού και της παρουσίας μόνο των μυροδοχείων
Οι τάφοι χρονολογούνται από τον 1ο έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα και το πιθανότερο μέσα στον 2ο μ.Χ. αιώνα, ενώ ο τάφος Γ, μάλλον, προηγείται χρονικά.
Οι νεκροί των παράλληλων τάφων Γ και Δ είναι φανερό ότι είχαν κάποια οικογενειακή σχέση και η πλούσια κτέρισή τους δηλώνει ότι ανήκαν στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της πόλης των Γόμφων των ρωμαϊκών χρόνων. Ο νεκρός μάλιστα του τάφου Γ ήταν πολεμιστής, λόγω της παρουσίας των όπλων. Φαίνεται ότι γλεντούσε τη ζωή του συμμετέχοντας σε συμπόσια, όπως δηλώνει η παρουσία των οινοχόων και των αρύταινων και γυμνάζονταν, όπως δηλώνει η παρουσία των στλεγγίδων. Η παρουσία τεσσάρων τάφων που ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους των ρωμαϊκών χρόνων, στο εσωτερικό του δωματίου με τους πώρινους τοίχους είναι αξιοπερίεργη. Πιθανώς τα δύο δωμάτια, ως ενιαίο σύνολο, που επικοινωνούν μεταξύ τους, όπως αποδεικνύει η ύπαρξη του κατωφλιού, αποτελούσαν ένα ταφικό κτίσμα-μνημείο, οικογενειακού χαρακτήρα, προς τιμή των νεκρών; Σε αυτή την περίπτωση το δωμάτιο των ελληνιστικών χρόνων θα λειτουργούσε ως προθάλαμος προς το θάλαμο με τους τάφους.
Άρθρο του Αθανασίου Δημήτρη, αρχαιολόγου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καρδίτσας
MouzakiNews
