Ελλάδα γλυκιά ευωδιά. Ελλάδα του αγώνα. Ελλάδα του μόχθου. Ελλάδα του πολιτισμού. Πληγές ξεχασμένες, πληγές ανοιχτές στο πέρας των χρόνων. Ελλάδα περήφανη μες τις κυκλοτερείς πτυχές ακόμα πολεμάς, μες τις κυκλοτερείς πτυχές ακόμα ανασαίνεις. Με αφορμή την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και της επερχομένης Επετείου της Εθνικής Αντίστασης συζητούμε σήμερα με την διδάκτορα Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Sussex Λη Σαράφη για τα «μικρά» και «μεγάλα» ιστορικά θέματα της χώρας μας.
-Καλημέρα σας κυρία Σαράφη, χαίρομαι ιδιαίτερα που σας έχουμε κοντά μας.
Κι εγώ χαίρομαι κυρία Κοντονίκου για τη δυνατότητα που μού δίνετε…
-Θα ήθελα να ξεκινήσουμε γυρίζοντας το βλέμμα πολύ πίσω στην ιστορία με μια γενική παρατήρηση που θέλει τον Έλληνα πολύ λαμπρό με υψηλούς κραδασμούς και πνευματικότητα ανά εποχές και με απόλυτη σύνθλιψη και συντριβή σε άλλες … ακόμα και από τον ίδιο του τον εαυτό… Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;
Ο δυισμός που περιγράφετε συνυπάρχει κατά τη γνώμη μου σε κάθε εποχή, σε κάθε στιγμή, σε κάθε σημαντικό ιστορικό χρόνο, και επιπλέον απαντάται σε πολλούς τόπους και πολιτισμούς. Οι σημαντικές ιστορικές περίοδοι είναι γεμάτες «μικρά» περιστατικά. Σε κάποια εμφορείται το υπέρτατο και σε κάποια το έσχατο, στην ίδια κοινωνία, την ίδια ιστορική στιγμή. Δεν θέλω να γενικεύσω, όμως θεωρώ ότι αυτός ο δυισμός δεν ακολουθεί κυματοειδή γραμμή, πότε φως και πότε σκοτάδι, αλλά υπάρχει ως φως και σκοτάδι μαζί. Βέβαια πρέπει να δούμε σε κάθε εποχή πώς ορίζεται και κυρίως ποιός ορίζει τι είναι φως και τι σκοτάδι; Για παράδειγμα, η συνεργασία των εν λόγω δοσίλογων δηλαδή των Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές στη διάρκεια της Κατοχής είναι σκοτάδι όμως οι κατακτητές την περιέγραφαν ως φωτεινή συμπεριφορά….
-Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την διαδρομή αυτή ως μια ιδιαίτερη εσωτερική παλινδρόμηση; Αναζητεί κάτι συγκεκριμένο;
Αν μου επιτρέπετε να γενικεύσω – με όλες τις παγίδες που περιέχει η γενίκευση – μπορώ να πω ότι οι Έλληνες είμαστε ηρωικοί και την ίδια στιγμή οι ταγοί μας είναι δειλοί στο πνεύμα. Ένα επίκαιρο παράδειγμα είναι η κινητοποίηση του Ελληνικού λαού στον πόλεμο εναντίον της Ιταλίας που ξεκίνησε την 28ης Οκτωβρίου του 1940, οι απαράμιλλες νίκες και η προέλαση του στρατού στην Αλβανία, ενώ την ίδια στιγμή το Γενικό Επιτελείο δεν είχε κανένα πλάνο για τη διαχείριση της νίκης, συμπεριφέρονταν σαν ηττημένοι πριν ηττηθούν από την Γερμανική επίθεση. Η περίπτωση του αξιωματικού Θόδωρου Καλλίνου, είναι χαρακτηριστική: κατάφερε να κρατήσει με τους άντρες του το οχυρό που υπερασπιζόταν και απέκρουε τη γερμανική επίθεση. Όταν του τηλεφώνησε ο ανώτερος αξιωματικός του και τον ενημέρωσε ότι η ηγεσία του στρατεύματος πρόκειται να υπογράψει την ανακωχή και έδωσε εντολή για παράδοση, εκείνος του απάντησε «Δεν με νίκησε ο αντίπαλος για να παραδοθώ και δεν πρόκειται να το κάνω!». Ενημέρωσε με τη σειρά του τους στρατιώτες του και όλοι συμφώνησαν στην απόφαση να συνεχίσουν τον αγώνα. Μια που το μέτωπο κατέρρεε, έφυγαν όλοι μαζί, με τον οπλισμό τους στην Κρήτη για να συνεχίσουν την αντίσταση στους Γερμανούς. Ο Θεόδωρος Καλλίνος, σε απόλυτη συνέχεια με την προηγούμενη δραστηριότητά του, εντάχθηκε και πολέμησε στην Αντίσταση, σαν αξιωματικός του ΕΛΑΣ.
Θρήνος γυναικών σε κηδεία θύματος των Γερμανών.
-Πιστεύετε ότι η σημερινή Κρίση είναι ένα δείγμα αυτής της παλινδρόμησης;
Σαφέστατα όχι! Η Κρίση – την οποία προτιμώ να αποκαλώ «οικονομική καταστροφή» – είναι αποτέλεσμα επιβολής υποχρεώσεων και κανόνων από το εξωτερικό. Είναι αποτέλεσμα κακών για την Ελλάδα πολιτικών πρακτικών που επιβλήθηκαν από τους ευρωπαϊκούς φορείς και το ΔΝΤ «για να πληρώσουμε τα χρέη μας». Αυτή η επιβολή δεν είναι δικό μας φταίξιμο. Την ίδια στιγμή όμως, εμείς ως χώρα δεν κάνουμε αυτά που πρέπει στις δεδομένες συνθήκες, και δεν εννοώ να πληρώνουμε τους φόρους. Δεν έχουμε όραμα, δεν έχουμε συγκροτήσει όραμα. Όραμα η χώρα οφείλει να έχει και στην πιο «μαύρη» περίοδο. Χωρίς όραμα δεν οργανώνονται επαναστάσεις, δεν γίνεται αντίσταση. Εδώ και τώρα, ακόμα περισσότερο που δεν είμαστε σε πόλεμο αλλά σε συνθήκες ειρήνης, οφείλουμε να αρθρώσουμε το όραμα και μετά να το κάνουμε συγκεκριμένο, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιταγές της εποχής. Δεν γίνεται να παίζουμε συνεχώς άμυνα, δεν γίνεται να ανάγουμε τα Μνημόνια σε κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εποχής μας. Δυστυχώς όμως αυτό συμβαίνει…
-Πως εξηγείται η κοινωνικό – πολιτισμική «χασμωδία» των διαφόρων πιστεύω και νοοτροπιών μέσα στο σύγχρονο ελληνικό ψηφιδωτό;
Οι διαφορετικές απόψεις είναι υγιές χαρακτηριστικό, η χασμωδία προκύπτει από την έλλειψη δομών στις οποίες θα μπορούσε η πολυφωνία να γίνει αποδοτική. Η πολυφωνία είναι καλό στοιχείο όταν υπάρχει κοινός στόχος και δομές για να επεξεργαστούν τις διαφορετικές απόψεις. Εδώ μας λείπουν πολλά, τα ουσιαστικά που λείπουν είναι η ανάληψη ευθύνης για τα λάθη του παρελθόντος, η ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης, η σύνθεση και η αντιμετώπιση. Λείπει δηλαδή η δυνατότητα να καταγράψουμε τα προβλήματα και «σπάζοντάς» τα, να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε και να τα λύσουμε. Σε κάθε επίπεδο, από τον μαθητή στο σχολείο που γράφει επαναληπτικό διαγώνισμα, μέχρι μια μεγάλη επιχείρηση με πολλούς εργαζόμενους. Είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε πλάνο, προγραμματισμό, με βάση τις ανάγκες μας και τις δυνατότητές μας. Αυτό δεν μάς το μαθαίνει κανείς, ούτε στο σχολείο ούτε στο σπίτι. Η γενική τάση είναι ν’ αφήνουμε στην τύχη πολλά ζητήματα, να περιμένουμε μια ανώτερη από εμάς δύναμη να φροντίσει τα θέματά μας. Και επειδή δεν λύνονται έτσι τα προβλήματα, βολεύει να μάς φταίνε οι άλλοι, ο καθηγητής, ο διευθυντής του σχολείου, οι ξένοι, οι κυβερνήσεις, τα κόμματα που εμείς άλλωστε ψηφίζουμε και εκλέγουμε.
Λη Σαράφη
-Πιστεύετε ότι ο σύγχρονος Έλληνας παρουσιάζει μια δυσκολία να «αρθρώσει» λόγο – πλαίσιο;
Ναι, τεράστια δυσκολία, η οποία πηγάζει από όσα είπα προηγουμένως. Το πλαίσιο θα έπρεπε να είναι η βάση της οργάνωσης της κοινωνίας μας … κάθε κοινωνίας εξάλλου. Το πλαίσιο που μπαίνει θα δώσει βέβαια και τη δυνατότητα να κάνουμε έλεγχο, στον εαυτό μας και τους άλλους. Δυστυχώς δεν είναι μόνο το ότι τεμπελιάζουμε και δεν στήνουμε δομές και περιμένουμε από τους άλλους να κάνουν αυτό που πρέπει εμείς να κάνουμε. Δεν ζητάμε ποτέ απολογισμό ούτε από τον εαυτό μας ούτε από τους άλλους. Αν όμως δεν κάνεις απολογισμό και έλεγχο πώς θα προχωρήσεις στο επόμενο βήμα; είναι αδύνατο! Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο τα πολιτικά πρόσωπα σε κάθε βαθμίδα διοίκησης σε βάση εξαμήνου να απολογούνται σε ανοιχτές δημόσιες συνελεύσεις. Οι δήμαρχοι, οι υπουργοί, οι διευθυντές δημόσιων οργανισμών, όλοι! Να παρουσιάζουν τον απολογισμό για το προηγούμενο διάστημα και τον προγραμματισμό για το επόμενο. Αλλιώς πώς θα ελέγχουμε και πώς θα παρεμβαίνουμε εμείς οι πολίτες στην κατεύθυνση που έχει η πόλη, η περιφέρεια, η χώρα; Μόνο με τη συμμετοχή μπορούμε να το κάνουμε κι αυτή πρέπει να απαιτήσουμε.
-Μας θεωρούν ότι είμαστε μια χώρα «χωρίς πλάνο». Πως μπορεί η χώρα μας να πορεύεται «χωρίς πλάνο»; Δεν αποτελεί αυτό μια εθνική αφέλεια; Για πόσα χρόνια ακόμα;
Είναι αφέλεια και ανικανότητα μαζί και δεν έχουμε περιθώριο για άλλες αναβολές, ούτε μια μέρα.
-Γιατί θα πρέπει να «σπάσουμε» τα προβλήματα μας και όχι να εφαρμόσουμε μια «πολιτική εξισωτικής αντίληψης» – είθισται αυτό στην αγγλική ως «problem solving task» – ώστε να μπορούμε να οδηγούμαστε αντίστοιχα στην επίλυση ή υλοποίηση των στόχων μας;
Δεν μπορούν όλοι να ασχολούνται με όλα, γι αυτό πρέπει να «σπάσουν» τα προβλήματα. Άλλος είναι καλός στην ανάλυση κι άλλος στη σύνθεση, άλλος στην στρατηγική κι άλλος στην υλοποίηση. Ο καθένας να προσφέρει με τον τρόπο που μπορεί. Αυτό που προϋποτίθεται είναι ο διάλογος κοινωνίας και πολιτικής ηγεσίας (και εννοώ κάθε επιπέδου, όχι μόνο την κυβέρνηση) που – επιμένω – πρέπει να ξεκινάει από τον απολογισμό σε δημόσια διαβούλευση. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όμως περάσαμε τρεις δεκαετίες με σκληρή πολιτική καταστολή. Το εξηγεί πολύ καλά ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς στο βιβλίο του «Ελληνική Τραγωδία», σε συνθήκες καταστολής δεν μπορεί να αναπτυχθεί διάλογος, γιατί δεν υπάρχει το προαπαιτούμενο του διαλόγου, η ελευθερία. Μιλάμε για δυο δεκαετίες χωρίς ελευθερία, χωρίς διάλογο και αντίθετα με μια καταστολή και μια κατ’ επίφαση δημοκρατία στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου. Μετά ήρθε και η Χούντα και διέλυσε ότι είχε προλάβει να «ανθίσει». Άρα, εμείς, μια – μην το ξεχνάμε – περιφερειακή χώρα του καπιταλισμού και προτεκτοράτο (αγγλικό και μετά αμερικάνικο) πώς να συγκροτήσουμε εθνικό όραμα; Πώς να προκύψει συναίνεση όταν η εκτελεστική εξουσία έχει τα δυο πέμπτα του πληθυσμού στο κυνήγι (εξορίες και φυλακές); Το τι έγινε με την Μεταπολίτευση και ότι χάσαμε την ευκαιρία να χτίσουμε δομές και συναίνεση είναι άλλη ιστορία βέβαια…
Φωτογραφεία του Γενικού Στρατηγείου της ΕΛΑΣ
-Τι σήμαινε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος για την Ελλάδα; Τι αποζητούσε ο κατακτητής από την χώρα μας;
Ο πόλεμος και η Κατοχή ήταν από τις σκληρότερες φάσεις στην ιστορία μας. Ο κατακτητής επεδίωκε τον αφανισμό μας μέσα από την απόλυτη εκμετάλλευση όλων των Ελλήνων, των πόρων και πηγών που διαθέταμε. Είμαστε η μόνη χώρα που υπέστη τριπλή κατοχή, γερμανική, ιταλική και βουλγαρική. Αυτό δεν συνέβη σε καμία άλλη χώρα που κατέλαβε η ναζιστική Γερμανία! Τριπλή και σκληρότατη κατοχή και από τις τρεις δυνάμεις του Άξονα. Δείτε στη Μαύρη Βίβλο της Κατοχής, το βιβλίο που εκδόθηκε με την υποστήριξη του ελληνικού κοινοβουλίου, την μακροσκελή λίστα των ολοκαυτωμάτων, των δολοφονιών, των θανάτων από πείνα, από βασανιστήρια. Αυτός ήταν ο στόχος, να μάς συντρίψουν! Το ότι καταφέραμε μέσα σ’ αυτό το μαύρο σκηνικό να οργανώσουμε ένα από τα σπουδαιότερα και μαζικότερα αντιστασιακά κινήματα είναι απίστευτο κατόρθωμα.
-Κατά πόσο άλλαξε ή όρισε η μετά κατοχική περίοδος τα πράγματα στην Ελλάδα κοινωνικά αλλά και πολιτικά; Τι αποφάσεις πάρθηκαν και πόσο έξω ή μέσα πέσαμε σε αυτές τις αποφάσεις;
Μετά από κάθε πόλεμο όλα αλλάζουν κι αυτό ίσχυσε δυο φορές για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο γιατί είχε μια μεγάλη ποιοτική διαφορά: οι φασίστες δεν κήρυξαν τον πόλεμο μόνο εναντίον των στρατών των χωρών που επιτέθηκαν, κήρυξαν πόλεμο εναντίον των λαών! Το αποτέλεσμα ήταν οι λαοί να γίνουν πρωταγωνιστές στις εξελίξεις. Από τον πόλεμο στο Αλβανικό μέτωπο που οι γυναίκες ζώστηκαν τα πολεμοφόδια και τα κουβάλησαν στα απάτητα μονοπάτια της Πίνδου ώστε να φτάσουν στην πρώτη γραμμή, μέχρι τη συγκρότηση ενός από τους μεγαλύτερους εθελοντικούς αντιστασιακούς στρατούς, τον ΕΛΑΣ. Η Αντίσταση στους κατακτητές ήταν λαϊκή, εθελοντική και εμπεριείχε πρωτίστως τους νέους ανθρώπους. Είτε λοιπόν στις πολιτικές οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, Εθνική Αλληλεγγύη, είτε στον αντάρτικο στρατό, τον ΕΛΑΣ και ακόμα περισσότερο στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας όπου έχουμε αυτοδιοίκηση, λαϊκά δικαστήρια, οργάνωση των κοινωνιών με βάση τις τρέχουσες δύσκολες συνθήκες, ένα συγκλονιστικό ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού εκπαιδεύτηκε πολιτικά και χειραφετήθηκε! Και με τον αγώνα που έκανε απελευθερώθηκε η Ελλάδα!
-Πως μετά από ένα τόσο μεγάλο σπαραγμό από τον κατακτητή οδηγούμαστε σε Εμφύλιο Πόλεμο και γιατί;
Η απάντηση σχετίζεται με όσα είπα προηγουμένως: Όλος αυτός ο κόσμος της Αντίστασης που έμαθε στις διαδικασίες της συμμετοχής, έμαθε τι θα πει Δημοκρατία και Σοσιαλισμός και δεν θα μπορούσε να παραμείνει στη σκιά μετά την Απελευθέρωση. Δεν μπορούσε να ανεχτεί να συνεχίζεται ότι συνέβαινε μέχρι τον πόλεμο, να έρχονται οι κομματάρχες στα χωριά και να αγοράζουν τις ψήφους για ένα σακί αλεύρι… Ήθελε συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία, όπως ακουγόταν η φωνή του και επενέβαινε στα πράγματα στην Ελεύθερη Ελλάδα, ακόμα περισσότερο το ήθελε μετά την Απελευθέρωση. Σε αυτό το χρονικό σημείο οι διαχειριστές της εξουσίας του κράτους της Αθήνας που σε τεράστιο ποσοστό δεν είχαν αντιστασιακή δράση στη διάρκεια της Κατοχής (και σε κάποια ποσοστά ήταν δωσίλογοι, συνεργάτες των κατακτητών), υποχρεώθηκαν να πάρουν μια απόφαση (για να το πούμε χοντρικά): ή θα αντιμετώπιζαν τον κόσμο της αντίστασης σε πολιτικό επίπεδο, με τα εργαλεία που προσφέρουν οι δημοκρατικές διαδικασίες (ελεύθερες βουλευτικές εκλογές, ελεύθερο δημοψήφισμα για το πολιτειακό, συγκρότηση Κοινοβουλευτισμού σε συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας κλπ, κλπ) ή θα το συνέτριβαν με τη βία χρησιμοποιώντας την εκτελεστική εξουσία εναντίον του με ξύλο, βασανιστήρια και δολοφονίες για να απαλλαγούν μια για πάντα. Η πρώτη ήταν η δύσκολη λύση γι αυτούς, η δεύτερη ήταν η εύκολη. Δυστυχώς διάλεξαν τη δεύτερη. Βλέπουμε λοιπόν πόσο βαθειά αντιδραστική ήταν η επόμενη μέρα της Απελευθέρωσης για την Ελλάδα, αφού εκείνοι που αντιστάθηκαν στον κατακτητή, αυτοί που έβαλαν τον πατριωτισμό σαν γνώμονα στη δράση τους τα μαύρα χρόνια της Κατοχής, αντί να επιβραβευθούν, κυνηγήθηκαν ανελέητα… … Η καταστολή, σε συνδυασμό με την κατάφωρη καταπάτηση κάθε έννοιας δημοκρατίας, και την ανάπτυξη της Λευκής Τρομοκρατίας το διάστημα 1945-1946, οδήγησε στον Εμφύλιο Πόλεμο.
Στο κέντρο είναι ο Άρης Βελουχιώτης και πρώτος από δεξιά ο Θεόδωρος Καλλίνος
-Η χώρα ολιγοπίστησε ως προς την οργάνωση υποδομής μέσα στον 20ο αιώνα και συγκεκριμένα μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκφράζοντας μια αδυναμία ως προς την συνχρονικότητα με την κεντρική Ευρώπη; Πως πιστεύετε ότι θα μπορούσε να κλείσει αυτό το χάσμα ανάπτυξης;
Ποτέ δεν είναι αργά! Ακόμα και τώρα εν μέσω μνημονίων, εξωτερικών επεμβάσεων και δανεισμού μπορούμε να ξεκινήσουμε την επέμβαση στις διαδικασίες. Να φροντίσουμε το σπίτι μας. Ξέρω ότι τίποτα δεν είναι εύκολο, θεωρώ όμως δυσκολότερο το να μην αλλάξει τίποτα στον τρόπο που δρούμε σαν κοινωνικά όντα.
-Είπατε πιο πάνω πως ο κατακτητής θεώρησε και πιθανόν να συνεχίζει να θεωρεί τις δράσεις του ως φωτεινή συμπεριφορά. Γιατί αντιμετωπίζετε με αυτό το τρόπο η χώρα;
Αυτό είναι θέμα εξωτερικής πολιτικής και στόχευσης των χωρών του παγκόσμιου συστήματος εξουσίας. Το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε για τη χώρα μας…
-Θα ήθελα να περάσουμε λίγο και στην εκπαίδευση όπου και διαπίστωσα ότι μας συνδέει ένα κοινό βίωμα. Σε μια από τις αναρτήσεις σας σε τοπικό ιστοχώρο των Τρικάλων είπατε ότι «ανυπομονούσατε να φτάσετε στο μάθημα της ιστορίας στον 20ο αιώνα και φυσικά αυτό δεν συνέβαινε ποτέ». Με την σειρά μου σας καταθέτω σοκαρισμένη μπορώ να πω το ίδιο βίωμα τελειώνοντας την 3η Λυκείου είπε ένας φιλόλογος «… δεν προλαβαίνουμε τον 20ο αιώνα.!!!» Πιστεύετε ότι δημιουργεί ένα είδος αμηχανίας η διδασκαλία της ιστορίας του 20ος αιώνα; Και για πιο λόγο;
Νομίζω ότι κάθε γενιά έχει τα ερωτηματικά της για την αμέσως προηγούμενη. Ένας θείος μου με τον οποίο συζητούσα συχνά για τα γεγονότα της δεκαετίας 1940-1950, μού έλεγε: «Όπως με ρωτάς εσύ γι αυτά, εμείς ρωτούσαμε τους δικούς μας πατεράδες και θείους για τη Μικρασιατική Καταστροφή». Αν λάβουμε δε υπ΄ όψιν μας ότι ακόμα και σήμερα, 70-80 χρόνια μετά, συνεχώς προκύπτουν καινούργια δεδομένα, καινούργια ευρήματα για τη δεκαετία του ’40, η ιστορική έρευνα δεν πρέπει να σταματάει ποτέ! Αλλά βέβαια η γνώση είναι δύναμη, κι όσοι δεν θέλουν να γνωρίζουμε φροντίζουν να μη μας μαθαίνουν τίποτα… Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να μαθαίνουν μόνοι τους και να διδάσκουν στα παιδιά για τη νεώτερη ελληνική ιστορία είτε είναι στην ύλη είτε δεν είναι. Γιατί «εκπαιδευτικός» αυτό είναι, να διδάσκει στα παιδιά πώς να σκέφτονται, πώς να θέτουν ερωτήματα και να ψάχνουν για απαντήσεις.
-Ποιες είναι αυτές οι αναθεωρήσεις ή αλλαγές που οφείλουμε να δούμε στα πλαίσια της εκπαίδευσης σχετικά με το μάθημα της Ιστορίας;
Η διδασκαλία της ιστορίας πρέπει να χτίζει φρόνημα, ιδιαίτερα στο Δημοτικό σχολείο. Η ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα είναι ιστορία με καταστροφές, κατακλυσμιαίες αλλαγές και εξελίξεις, έχει όμως ηρωισμούς και νίκες που πρέπει να εμπεδώνονται στη συνείδηση των παιδιών. Η νίκη εναντίον του φασισμού στον πόλεμο του 1940-1941, η Εθνική Αντίσταση στη συνέχεια είναι απίστευτα επιτεύγματα που έκαναν οι παππούδες και προ-παππούδες των παιδιών που φοιτούν σήμερα στα Δημοτικά σχολεία. Στα σπίτια των παιδιών υπάρχουν οι φωτογραφίες των παππούδων και γιαγιάδων, δεν μιλάμε δηλαδή για ανθρώπους που έζησαν στο μακρινό παρελθόν, αντίθετα για οικεία πρόσωπα. Τα παιδιά θα καταλάβουν ότι οι αγώνες κι οι ηρωισμοί δεν έγιναν από υπεράνθρωπους, αλλά από καθημερινούς, φτωχούς και καταφρονεμένους, πείσμονες και πατριώτες! Είναι υποχρέωσή μας να μαθαίνουμε στα παιδιά μας τα επιτεύγματα του λαού μας! Τα παιδιά μας θα χτίσουν πάνω σ’ αυτά για να ονειρευτούν και να φτιάξουν την ζωή τους που θα είναι σίγουρα καλύτερη από τη δική μας!
Πορεία μαχητών του ΕΛ. ΑΣ
-Θα ήθελα να κλείσουμε με τα λόγια ενός ταξιτζή στην ταινία του αειμνήστου Θεόδωρου Αγγελόπουλου Το βλέμμα του Οδυσσέα (1997), «Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθάνει. Πεθαίνουμε σαν λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω για πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα, και πεθαίνουμε Αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα να πεθάνει γρήγορα. Γιατί η αγωνία κρατεί πολύ και κάνει πολύ θόρυβο». Πείτε μας δυο λόγια για να κλείσουμε.
Αφού ζούμε, και όσο ζούμε, θα παλεύουμε, έχουμε υποχρέωση να παλεύουμε για κάτι καλύτερο. Για ένα ηλιοβασίλεμα στην αγκαλιά του αγαπημένου μας ανθρώπου, για το γέλιο του παιδιού μας, για ένα λουλουδάκι που θα δούμε ν’ ανθίζει σ’ ένα βράχο. Δεν πρέπει να δίνουμε χώρο στο θάνατο, όσο ζούμε θα δίνουμε χώρο στη ζωή, σ’ ένα καλύτερο αύριο. Οι αγωνιστές της Αντίστασης που πάλεψαν, που εκτελέστηκαν, που σκοτώθηκαν στην μάχη, έφυγαν στον αγώνα για ένα καλύτερο αύριο, πιστεύοντας ότι αυτό θα έρθει, θα γίνει πραγματικότητα. Αν εμείς δώσουμε χώρο στο θάνατο είναι σαν να ακυρώνουμε τον αγώνα τους. Είναι αυτό που αναφέρει στις ομιλίες του ο αγαπημένος φίλος Μανώλης Γλέζος: πριν από τις μεγάλες διαδηλώσεις, πριν τις μάχες με τον κατακτητή οι αγωνιστές λέγανε μεταξύ τους, «αν αύριο σκοτωθώ κι εσύ ζήσεις, θα ζεις πια και για μένα! Κάθε φορά που θα γελάς, θα γελάς και για μένα, θα πίνεις κρασί, θα αγωνίζεσαι, θα ερωτεύεσαι και θα γλεντάς και για μένα!» Δεν οφείλουμε σε αυτούς τους ανθρώπους να μη σπαταλάμε τη ζωή μας αλλά να τη ζούμε με τον καλύτερο τρόπο; Έτσι θα διαφυλάξουμε την παρακαταθήκη τους, έτσι θα δικαιώσουμε τη θυσία τους!
-Σας ευχαριστώ θερμά για την εκ βαθέων ιστορική κατάθεση και συζήτηση.
Και ‘γω σας ευχαριστώ θερμά για την φιλοξενία και επικοινωνία στα μεγάλα ιστορικά θέματα της χώρας μας.
Συνέντευξη στη Νάνσυ Κοντονίκου
FRACKTAL.GR
