«Σιωπή ιχθύος» για τη λίστα της ντροπής με τα ακίνητα του δημοσίου

Σε κρίσιμο σημείο βρίσκεται το ζήτημα της σκανδαλώδους μεταβίβασης 10.119 ακινήτων του Δημοσίου στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), θυγατρική του γνωστού Υπερταμείου, δημιουργήματος του 3^ου Μνημονίου του Αυγούστου του 2015, το οποίο υπερψήφισαν όλες οι μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις της τότε Βουλής.

Τον Σεπτέμβριο του 2018 αποκαλύφθηκε πως η κυβέρνηση, με πράξη του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) και απόφαση του υπουργού Οικονομικών Ε. Τσακαλώτου προχώρησε στην παράδοση, εν κρυπτώ, στο Υπερταμείο, μεγάλου μέρους της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, λίγες μέρες πριν το κλείσιμο της 4^ης αξιολόγησης του Ιουνίου 2018, που άνοιξε το δρόμο για την υποτιθέμενη «έξοδο» από τα Μνημόνια.

Όπως έγινε σταδιακά γνωστό, στη λίστα των 10.119 ακινήτων, την οποία ετοίμασε το ίδιο το Υπερταμείο και αποδέχτηκε η κυβέρνηση, περιλαμβάνονται τελικά και 2.329 μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία και άλλα ακίνητα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Πολιτισμού και κανονικά θα έπρεπε να εξαιρεθούν από τη μεταβίβαση, καθώς εξυπηρετούν την συνταγματικά κατοχυρωμένη ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι de facto ακίνητη περιουσία του δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής. Μεταξύ αυτών καταγράφονται ενδεικτικά: οι αρχαιολογικοί χώροι της Ελευσίνας, της Κνωσού, των βασιλικών τάφων των Αιγών (Βεργίνα), της Σπάρτης, των Φθιωτίδων Θηβών στη Μαγνησία, τα ενετικά τείχη Ηρακλείου, η Σπιναλόγκα, το φρούριο Φιρκά στα Χανιά, τα βυζαντινά τείχη, ο Λευκός Πύργος, η Ροτόντα και το Γαλεριανό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι Θήρας, το παλαιό και νέο Φρούριο Κέρκυρας, εκτεταμένα τμήματα του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων, μνημεία των Ιωαννίνων (όπως το Φετιχιέ τζαμί και το τζαμί Καλούτσιανης), μνημεία στα Κάστρα Τρικάλων, Άρτας και Πάτρας, το ρωμαϊκό ωδείο και αμφιθέατρο της Πάτρας, οι αστικές πύλες του Πειραιά, αρχαιολογικά μουσεία, όπως του Ηρακλείου, των Χανιών, της Καλαμάτας, του Αργοστολίου, της Πάτρας, της Μυτιλήνης, της Χαλκίδας, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας κ.ά.

Η αποκάλυψη του θέματος προκάλεσε την οξεία αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), αλλά και των τοπικών κοινωνιών, καθώς η λίστα της ντροπής Υπερταμείου -Τσακαλώτου συμπληρώνεται επίσης από χιλιάδες ακίνητα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος που προστατεύοντα από διεθνείς συμβάσεις, κτίρια που στεγάζουν σχολεία, νοσοκομεία, πολιτιστικά κέντρα, γυμναστήρια, στρατόπεδα, δικαστήρια, αστυνομικά τμήματα κ.λ.π., ακόμη και ανοιχτούς δημόσιους χώρους, πάρκα, δάση, παραλίες, πλατείες, αθλητικούς χώρους και παιδικές χαρές! Την ίδια ώρα άγνωστη παραμένει η ταυτότητα άλλων 70.000 περίπου ακινήτων (ιδιοκτησίας της πρώην Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου) που έχουν περάσει, ήδη από το 2016, στην ΕΤΑΔ-Υπερταμείο…

Οι αρχικές διαψεύσεις της κυβέρνησης μετατράπηκαν, υπό την πίεση των αντιδράσεων, σε διαβεβαιώσεις πως θα προχωρήσει σε εξαιρέσεις των επίδικων ακινήτων από τη μεταβίβαση. Εδώ και τέσσερις μήνες, ωστόσο, καμία θεσμική ενέργεια δεν έχει δρομολογηθεί προς την κατεύθυνση αυτή, προφανώς διότι θα έπρεπε να εξασφαλιστεί και η σύμφωνη γνώμη των «θεσμών», καθώς η μεταβίβαση των 10.119 ακινήτων ήταν ένα από τα προαπαιτούμενα για να κλείσει η 4^η αξιολόγηση…

Τα περιθώρια, πάντως, για τους όποιους κυβερνητικούς ελιγμούς, μοιάζουν να στενεύουν, καθώς στις 22 Ιανουαρίου εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) η αίτηση ακύρωσης των επίμαχων αποφάσεων του ΚΥΣΟΙΠ και του Τσακαλώτου, την οποία κατέθεσε ο ΣΕΑ από κοινού με τους δημάρχους Πατρέων και Σπάρτης.

Εν’ όψει των πιθανών εξελίξεων και ανεξάρτητα από την έκβαση της συγκεκριμένης υπόθεσης στο ΣτΕ, θα πρέπει να επισημανθεί πως το συνολικό θέμα που έχει ανακύψει συνιστά μείζον πολιτικό ζήτημα, με πολλαπλές προεκτάσεις. Όχι μόνο διότι ακόμη και η εξαίρεση ακινήτων από τη μεταβίβαση δεν εξασφαλίζει υποχρεωτικά πως η ΕΤΑΔ-Υπερταμείο θα απολέσει και το δικαίωμα διαχείρισης των ακινήτων, αλλά κυρίως διότι ο ιδρυτικός νόμος του Υπερταμείου παραμένει σε ισχύ και οι σχετικές με τη μεταβίβαση ακινήτων διατάξεις μπορούν να ενεργοποιηθούν εκ νέου ανά πάσα στιγμή.

Το κεντρικό ζήτημα, λοιπόν, τόσο για τις τοπικές κοινωνίες, εν όψει μάλιστα και των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών, όσο και συνολικά για το κίνημα είναι η ίδια η ύπαρξη του Υπερταμείου, που μπορεί να διαχειρίζεται το σύνολο της δημόσιας περιουσίας (ακίνητης και μη) και σηματοδοτεί επί της ουσίας τη διαιώνιση της επιτροπείας της χώρας από τους δανειστές, ανεξάρτητα από τους κυβερνητικούς πομφόλυγες περί «εξόδου» από τα μνημόνια.

Στάθης Γκότσης, μέλος ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων