"Δημοσιογραφία είναι να δημοσιεύεις αυτά που κάποιος άλλος δεν θέλει να δημοσιευθούν." - Τζορτζ Όργουελ

23.3 C
Trikala

Σωτήρης Μπλέτσας για την μετακινούμενη κτηνοτροφία

lafarm

Σχετικά άρθρα

Έχοντας τις αναμνήσεις από την μετακινουμένη κτηνοτροφία της δικής μου οικογένειας (ήταν κανόνας και τρόπος ζωής από την στιγμή που γεννήθηκα), κατάλαβα πόσο σημαντικό παραμένει και σήμερα, ή – καλύτερα – ιδιαιτέρως σήμερα να μην χαθεί αυτή η παράδοση.

Αποτέλεσμα εικόνας για μετακινουμενη kthnotrof;ia

Βέβαια η παράδοση χωρίς να ανταποκρίνεται στην σημερινή εποχή δεν έχει ουσία. Τι είναι όμως η μετακινούμενη κτηνοτροφία και γιατί πιστεύω ότι έχει μεγάλη δυναμική στο οικονομικό αλλά και περιβαλλοντικό ισοζύγιο της περιοχής μας;

Ο όρος «μετακινούμενη κτηνοτροφία» δηλώνει την ετήσια μετακίνηση των κοπαδιών μεταξύ θερινών και χειμερινών βοσκοτόπων. Κάτι που παλαιότερα ήταν κανόνας επί αιώνες για αρκετές περιοχές της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα στον τόπο καταγωγής μου, το Γαρδίκι Τρικάλων, τις τελευταίες δεκαετίες εξακολουθεί να υπάρχει σε μικρότερο βαθμό.

Αποτέλεσμα εικόνας για μετακινουμενη κτηνοτροφία

Πέρα από την παραγωγική και οικονομική διάσταση η μετακινούμενη κτηνοτροφία συμβάλλει στην περιβαλλοντική προστασία, αλλά και τη διαχείριση της βιοποικιλότητας, κάτι εξαιρετικά σημαντικό στις μέρες μας. Κι αυτό διότι αφενός αξιοποιούνται οι ορεινοί βοσκότοποι και αφετέρου προστατεύεται η γενετική ποικιλότητα και ενισχύεται η διατήρηση αυτόχθονων φυλών.

Αποτέλεσμα εικόνας για μετακινουμενη κτηνοτροφία

Για τον Νομό μας ως σημείο αναφοράς των μετακινούμενων κτηνοτρόφων είναι τα βλαχοχώρια της Πίνδου, οι Σαρακατσάνοι και οι Κουπατσαραίοι. Ακόμη και σήμερα κάποιοι κτηνοτρόφοι ακολουθούν την παλαιά μέθοδο, με τις οικογένειες να ακολουθούν τα κοπάδια, όπως τότε που δεν υπήρχαν ούτε δρόμοι, ούτε αυτοκίνητα.

Ειδικότερα, κάθε Οκτώβριο κοπάδια από τον ορεινό όγκο της Πίνδου μετακινούνται στον πεδινό χώρο της Θεσσαλίας. Μια περιοχή που είχε πολλούς κτηνοτρόφους οι οποίοι διασκορπίζονταν σε πολλές περιοχές της Θεσσαλίας, όπως η περιοχή του Ασπροποτάμου. Οι κτηνοτρόφοι από τον Τύρναβο, Λάρισα, Φάρσαλα, Δομοκό, Τρίκαλα, Φαρκαδόνα, και άλλες περιοχές είχαν κοινό προορισμό την ευρύτερη περιοχή του Ασπροποτάμου, το Γαρδίκι, το Χαλίκι, τη Τζούρτζια, την Πολυθέα, τη Στεφάνη, την Κρανιά και άλλα χωριά. Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως η Δυτική κυρίως Μακεδονία, η Νάξος και η Κρήτη παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο προσαρμοσμένο στην κλίμακα της περιοχής.

Η μετακινούμενη κτηνοτροφία συνιστά μια σημαντική γεωργική πολιτιστική κληρονομιά, καθώς υπάρχει ένα σύνολο πολιτιστικών στοιχείων (μουσική, χοροί, συνθήκες και έθιμα), που έχουν διαμορφώσει την πολιτιστική ταυτότητα ορεινών και πεδινών περιοχών. Οι νέοι αντιλαμβάνονται τις ευκαιρίες του συστήματος και ακολουθούν την οικογενειακή παράδοση, ενώ η μετακίνηση συνεχίζει να είναι επίκαιρη ως προς τον πολιτιστικό της ρόλο.

Η μετακινούμενη κτηνοτροφία συμβάλει ακόμη στην ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών αγροτικών περιοχών, ακόμα και σε ορεινές κοινότητες, στις οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί άλλοι τομείς της οικονομίας και αυτή συνεχίζει να αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος. Ακόμη η μετακινούμενη κτηνοτροφία έχει και περιβαλλοντική διάσταση, καθώς αξιοποιούνται οι ορεινοί βοσκότοποι και οι οριακές εκτάσεις, προστατεύεται η γενετική ποικιλότητα και ενισχύεται η διατήρηση αυτόχθονων φυλών.

Όσον αφορά στα προβλήματα της μετακινούμενης κτηνοτροφίας, αυτά εντοπίζονται στον προσδιορισμό των χρήσεων γης, στο ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς των βοσκοτόπων και στα ιδιαίτερα των ορεινών. Ακόμη ο ανταγωνισμός με τα μετακινούμενα βοοειδή στα ορεινά (π.χ. ορεινά Τρικάλων) και με γεωργικές καλλιέργειες στα πεδινά (π.χ. λαχανοκομία και μποστανικά), αυξάνει σημαντικά το κόστος ενοικίασης των βοσκοτόπων. Πρόβλημα συνιστά επίσης η έλλειψη ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης ορεινών βοσκοτόπων, ενώ υπάρχουν και ειδικά προβλήματα για προστατευόμενες και περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, αρχαιολογικούς χώρους, δασικές εκτάσεις, λόγω ανεπαρκούς προσδιοριστικού πλαισίου. Παρατηρούνται ακόμη προβλήματα σχετικά με την έλλειψη επαρκών υποδομών, με τους κακής ποιότητας δασικούς δρόμους και επαρχιακές οδοί, τις αναξιοποίητες και ελλειμματικές υποδομές για τα κοπάδια και τις κτηνοτροφικές οικογένειες (π.χ. καλύβες, στέγαστρα για τα ζώα κ.ά.) και με την έλλειψη υποδομών καθημερινής διαβίωσης στις ορεινές κοινότητες.

Τα προβλήματα που σχετίζονται με τον ανθρώπινο παράγοντα αφορούν στο πολύ χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, ειδικά των μεγαλύτερης ηλικίας κτηνοτρόφων, αν και αυτό το χαρακτηριστικό διαφοροποιείται μεταξύ περιοχών, στην αδυναμία πολλών κτηνοτρόφων να ανταπεξέλθουν σε συνήθεις διαδικασίες οικονομικής και γραφειοκρατικής διαχείρισης (ενημέρωση μητρώων, τήρηση οικονομικών στοιχείων), στο περιορισμένο κοινωνικό κεφάλαιο, έλλειψη συνεργασίας και εμπιστοσύνης και στα προβλήματα γραφειοκρατικής φύσης. Ακόμη στα βουνά υπάρχει χαμηλή διείσδυση της ευρυζωνικότητας, αν και οι νέοι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι είναι χρήστες του διαδικτύου, περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφόρηση (εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο), ανεπαρκής επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και έλλειψη κοινού forum επικοινωνίας και χαμηλή ενημέρωση για τη δυνατότητα συστηματικής ανάπτυξης εξωγεωργικών δραστηριοτήτων όπως ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός, οι υπηρεσίες εστίασης και οικοτεχνίας, η μεταποίηση.

Με δεδομένη την μεγάλη παράδοση του ορεινού όγκου των χωριών μας στην μετακινούμενη κτηνοτροφία και την παρατηρούμενη ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση της ροής επιστροφής των νέων στην κτηνοτροφία και δη την μετακινούμενη, θα ήταν εξαιρετική ιδέα να στοχεύαμε ως τοπική κοινωνία και οικονομία σε έναν ακόμη αναξιοποίητο κλάδο που μόνο οφέλη μπορεί να έχει όπως βλέπουμε να ισχύει σε τρομερά αναπτυγμένες χώρες όπως η Ελβετία όπου ολόκληρες περιοχές των Άλπεων ζούνε αποκλειστικά από την μετακινούμενη κτηνοτροφία. Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητες κινήσεις:

• Η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της κουλτούρας της μετακίνησης.
• Η ανάδειξη της πολιτιστικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής αειφορίας του μετακινούμενου συστήματος εκτροφής.
• Η ανάδειξη της βιωσιμότητας του μετακινούμενου συστήματος εκτροφής με σκοπό την προστασία και τη συνέχισή του στο μέλλον.
• Η προώθηση της περιβαλλοντικής προστασίας, της αειφόρου χρήσης της γης και των φυσικών πόρων καθώς και η διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας στο πλαίσιο που ορίζει η Κοινή Αγροτική Πολιτική και η περιβαλλοντική πολιτική της χώρας.
• Η ανάδειξη πολιτιστικών στοιχείων που απορρέουν από το σύστημα και η αξιοποίησή τους στο πλαίσιο αναπτυξιακών πρωτοβουλιών.
• Η διαχείριση προγραμμάτων, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με φορείς στην Ελλάδα ή με δίκτυα του εξωτερικού.
• Η ανάδειξη των παραγόμενων από το σύστημα της μετακινούμενης κτηνοτροφίας προϊόντων.
• Η ολοκληρωμένη μελέτη των διαδρομών των κοπαδιών, μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης (λαογραφικής, εθνολογικής, χωροταξικής, αρχιτεκτονικής, οικολογικής, κοινωνιολογικής, οικονομικής). Η καταγραφή και μελέτη του συνόλου των χαρακτηριστικών των διαδρομών, εκτός από την ανάδειξη και προβολή τους, μπορεί να αξιοποιηθεί και στην αναβίωση μετακινούμενων διαδρομών. Πρόκειται για την προβολή του συστήματος και την παροχή δυνατοτήτων για παράλληλες δυνατότητες αναψυχής σε ενδιαφερόμενους τουρίστες και περιηγητές
• Η στήριξη των παραδοσιακών πανηγυριών κι εμπλουτισμός τους με εκδηλώσεις γαστρονομίας, με σκοπό την ανάδειξη τοπικών προϊόντων
• Η δημιουργία μουσείου πολιτιστικής κληρονομιάς του ποιμενικού βίου που συνδέεται με το μετακινούμενο σύστημα εκτροφής.
• Η έρευνα αγοράς για τα προϊόντα που θα μπορούσαν, εν δυνάμει, να παραχθούν από πρώτες ύλες μετακινούμενων εκμεταλλεύσεων αλλά και για προϊόντα που παράγονται σε επίπεδο εκμετάλλευσης ή μικρής γεωγραφικής περιοχής. Με την οργάνωση κατάλληλων στρατηγικών προώθησης, τα προϊόντα αυτά μπορούν να έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία, με σημαντικές ωφέλειες για τους παραγωγούς και τα μικρά τοπικά τυροκομεία.
• Στοχευμένες δράσεις που μεσοπρόθεσμα θα οδηγήσουν στην αλλαγή της νοοτροπίας και την τόνωση της αυτοπεποίθησης των ίδιων των κτηνοτρόφων αλλά και στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο η κοινωνία τους αντιμετωπίζει.

Ευχή είναι η περιοχή μας αλλά και η χώρα να βρει μέσα από τον αγροτουρισμό και την μετακινούμενη κτηνοτροφία, άλλο έναν κλάδο ανάπτυξης.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

Δείτε επίσης