Πραγματοποιούμε υπέροχες πεζοπορικές διαδρομές σ’ έναν ορεινό όγκο με σπάνια φυσική ομορφιά και ένα μοναδικό οικοσύστημα, για να ανακαλύψουμε ξανά την ξεχασμένη και ανυπότακτη γοητεία των βουνών μας.
Γεμίζεις το παγούρι σου από την κρήνη της πλατείας, αφήνεις πίσω τα τελευταία σπίτια του χωριού και ακολουθώντας τις χαρακτηριστικές ταμπελίτσες που έχει τοποθετήσει ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καρδίτσας (ΕΟΣΚ) επάνω στα δέντρα, τρυπώνεις στο σκιερό ελατόδασος.
Περνάς την παροπλισμένη εδώ και χρόνια ντριστέλα, ένα μικρό ξυλογέφυρο που δρασκελίζει το γάργαρο ρυάκι, και συντονίζεις την ανάσα σου με τον βηματισμό σου, ρουφώντας γερές δόσεις ιονισμένου βουνίσιου αέρα.
Πιο πάνω θα δεις ένα καταπράσινο λιβάδι που στολίζουν χιλιάδες αγριολούλουδα και στην άκρη του το παλιό, πέτρινο και εγκαταλειμμένο πια αλώνι. Εδώ θα βγάλεις το σακίδιο από την πλάτη και θα ξαποστάσεις στο μαλακό υπόστρωμα του γρασιδιού, ανακτώντας δυνάμεις.
Μερικές γουλιές νερό και φύγαμε πάλι… Οσο το υψόμετρο μεγαλώνει τα πόδια αλαφρώνουν… Σύντομα θα βρεθείς στην αλπική ζώνη περπατώντας ανάμεσα σε ξεχασμένες χιονούρες και μπουκέτα πολύχρωμων, άγριων κρόκων που ξεπηδούν από την παγωμένη γη.
Στα τελευταία βήματά σου προτού φτάσεις στο ορειβατικό καταφύγιο, ήδη μυρίζεις τα ξύλα που τριζοβολούν στην πυροστιά του τζακιού κι ας είναι Μάιος, νιώθοντας παράλληλα την πιο γλυκιά κούραση της ζωής σου, καθώς ξέρεις πως σε λίγα λεπτά θα βρίσκεσαι ανάμεσα σε φίλους για να μοιραστείς εικόνες, εμπειρίες και συναισθήματα.
Ανακαλύπτοντας ξανά τα μονοπάτια της κλεφτουριάς
Αν και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ραχοκοκαλιάς της Νότιας Πίνδου, το σύμπλεγμα των Αγράφων με τον πολυδαίδαλο σχηματισμό των ορέων τους, τις δεκάδες κορφές που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα, τα άφθονα φαράγγια και τα πολύτιμα δάση τους, ουσιαστικά παραμένουν άγνωστα ακόμη και στους πιο έμπειρους ορειβάτες.
Τον λαβύρινθο αυτόν του ορεινού τους όγκου κάποτε διέτρεχε ένα πολυδαίδαλο σύστημα μονοπατιών που μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούσε τις αρτηρίες επικοινωνίας των ορεσίβιων με τον «έξω κόσμο».
Με αυτά τα μονοπάτια έρχονταν σε επαφή μεταξύ τους τα απόμερα χωριά όταν ακόμη δεν υπήρχαν οδικό δίκτυο και δημόσιες μεταφορές.
Από εδώ περνούσαν οι κυρατζήδες (αγωγιάτες) και τα φορτωμένα μουλάρια, οι προσκυνητές, οι ξυλοκόποι, οι τσελιγκάδες με τα κοπάδια τους, αλλά και οι δημόσιοι υπάλληλοι του νεοσύστατου ελληνικού κράτους που διορίζονταν στα πολυάνθρωπα τότε αγραφιώτικα χωριά.
Τις ορεινές αυτές ατραπούς γνώριζαν σαν τη χούφτα του χεριού τους ο Κατσαντώνης, ο Μπουκουβάλας, ο Καραϊσκάκης, η κλεφτουριά του ‘21 και τις χρησιμοποιούσαν για να αιφνιδιάζουν τους Τούρκους και να ξεγλιστρούν από τις εφόδους τους.
Αυτή την πανάρχαια γνώση των ορεινών διαβάσεων και μυστικών περασμάτων χρησιμοποίησε και ο ΕΛΑΣ όταν έστηνε χαμηλά, κοντά στον κάμπο, τις εξολοθρευτικές ενέδρες στις γερμανικές φάλαγγες, για να διασφαλίσει την ακεραιότητα της Ελεύθερης Ελλάδας των βουνών.
Επάνω σε αυτά τα ξεχασμένα σήμερα μονοπάτια των Αγράφων ξεκίνησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Καρδίτσας μια εθελοντική, επιστημονική, μα πάνω απ’ όλα επίπονη και δαπανηρή προσπάθεια, ώστε να τα καθαρίσει και να τα αποτυπώσει με σύγχρονες μεθόδους.
Ετσι λοιπόν ο σημερινός πεζοπόρος μπορεί να πραγματοποιήσει, με τη βοήθεια χαρτών που σύντομα θα κυκλοφορήσουν και σε ψηφιακή μορφή, αξέχαστες, μα κυρίως ασφαλείς διαδρομές στην πιο άγρια και ανυπότακτη ορεινή γωνιά της Ελλάδας.
Γιατί τα Αγραφα είναι πολύτιμο εθνικό κεφάλαιο
Η οροσειρά των Αγράφων, σαν ένα δώρο της φύσης που μας δόθηκε αλώβητο από τις απαρχές του γεωλογικού χρόνου, βρέθηκε να διανύει ανέγγιχτη τον 21ο αιώνα χωρίς σημαντικές ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, τόσο στη γεωμορφολογία της όσο και στα οικοσυστήματά της.
Ετσι, τα ίδια μέρη που έβλεπαν από τις πόλεις τους οι αρχαίοι Αθαμάνες και περπάτησαν ο Πουκεβίλ και οι άλλοι περιηγητές του 18ου και του 19ου αιώνα, έφτασαν, σαν από θαύμα, σχεδόν ακέραια ώς τις μέρες μας και αυτό σπάνια συμβαίνει στη βιομηχανοποιημένη ευρωπαϊκή ήπειρο.
Στις εποχές που διανύουμε όπου η άγρια φύση κυριολεκτικά βρίσκεται υπό ανηλεή διωγμό, οι επιστήμονες τονίζουν ότι οι ανόθευτες ορεινές περιοχές όπως είναι αυτή των Αγράφων αποτελούν «σημαντικούς πυρήνες βιοποικιλότητας, με υψηλές συγκεντρώσεις ενδημικών ειδών και μεγάλες δεξαμενές γονιδιακής ποικιλότητας.
Οι αδιατάρακτες αυτές από ανθρωπογενείς δραστηριότητες περιοχές λειτουργούν ως κρίσιμοι φυσικοί διάδρομοι για τη μετακίνηση της ορνιθοπανίδας, αλλά και τη γεωγραφική επικοινωνία πληθυσμών θηλαστικών της άγριας πανίδας.
Παράλληλα τα αλώβητα αυτά οικοσυστήματα λειτουργούν ως ασπίδα και προφυλάσσουν από φυσικούς κινδύνους σε σχέση με ακραία καιρικά φαινόμενα που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση λόγω της κλιματικής αλλαγής».
Δυστυχώς εδώ, σε αυτόν τον μαγικό τόπο όπου ο επισκέπτης θαυμάζει τη θεϊκή διάσταση της φύσης, ο ντόπιος έρχεται σε επαφή με τις πατρογονικές του εικόνες και ο επιστήμονας ανακαλύπτει τον μικρό του δαρβινικό παράδεισο, κάποιοι άλλοι βλέπουν απλά… επενδύσεις!
Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί ο σχεδιασμός εγκατάστασης στον ευρύτερο ορεινό όγκο της Ν. Πίνδου (μέσα στα όρια του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Αχελώου, Αγράφων και Μετεώρων) δεκάδων, βιομηχανικού τύπου αιολικών πάρκων (σύμφωνα με τον χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας);
Στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης» σχεδιάζονται το ξεκοίλιασμα προστατευόμενων περιοχών με εκτεταμένα έργα οδοποιίας, η εκχέρσωση δασών, η ανάπτυξη δεκάδων πυλώνων υψηλής τάσης και η εγκατάσταση φαραωνικών ανεμογεννητριών που θα σκιάζουν το ατάραχο στους αιώνες μεγαλείο τούτων των κορυφογραμμών.
Η κοινή λογική λέει: «Παρθένα οικοσυστήματα που παράγουν αγόγγυστα εδώ και εκατομμύρια χρόνια καθαρό νερό και αέρα και αποτελούν πολύτιμους θύλακες για κάθε μορφή άγριας ζωή, απλά τα αφήνεις μέσα από προαιώνιες φυσικές διεργασίες να κάνουν τη δουλειά τους και δεν επιτρέπεις σε κανένα ανθρώπινο χέρι να τα αγγίξει!».
Είναι να απορεί κανείς με το μέγεθος της ανθρώπινης ανικανότητας όταν ο εύκολος πλουτισμός σε βάρος της φύσης γίνεται ο ένας και μοναδικός, κυρίαρχος στόχος.
Η άγρια ορεινή φύση αποτελεί πολύτιμο εθνικό κεφάλαιο και δεν την εκποιείς με αντάλλαγμα μερικές επιπλέον κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά τη διαφυλάττεις ως «κόρην οφθαλμού» για τις επόμενες γενιές.
Πραγματικά οι επερχόμενες γενιές που θα καλεστούν να καθαρίσουν και να αποκαταστήσουν το κατεστραμμένο φυσικό περιβάλλον από τα αποτελέσματα της ασύστολης βλακείας μας, θα απορούν με τις κοντόφθαλμες πρακτικές μας!!!
Τρεις πεζοπορικές διαδρομές για όλους
Οι διαδρομές που προτείνουμε είναι μόνο λίγες και ενδεικτικές από αυτές που μπορούν να πραγματοποιηθούν ακολουθώντας τα σημαδεμένα από τον ΕΟΣΚ μονοπάτια.
Και οι τρεις διαδρομές έχουν σημείο κατάληξης ή αφετηρίας γνωστά χωριά που υπάρχουν γύρω από τη λίμνη Πλαστήρα και το ανανεωμένο καταφύγιο Αγράφων το οποίο λειτουργεί στη θέση Καραμανώλη, σε υψόμετρο 1.550.
Εδώ δύο νέα παιδιά, ο Βλάσης και η Ειρήνη, θα σας καλωσορίσουν σαν να είστε παλιοί γκαρδιακοί τους φίλοι, θα σας δώσουν πληροφορίες για όλες τις πεζοπορικές διαδρομές, αλλά και για το μοναδικό ορεινό οικοσύστημα.
Ετσι λοιπόν στο καταφύγιο Αγράφων μπορούν οι πεζοπόροι να διανυκτερεύσουν αξιοπρεπώς, αλλά και να δοκιμάσουν την εξαιρετική κουζίνα όπου προσφέρονται επιπλέον και νόστιμα πιάτα για vegans, σε εξαιρετικά λογικές τιμές.
Νεοχώρι – καταφύγιο Αγράφων
Από το παλιό Δημοτικό σχολείο του Νεοχωρίου (36 χλμ. από Καρδίτσα) που βρίσκεται σε ύψος 950 μέτρων ακολουθούμε το μονοπάτι με την ένδειξη «Β2». Βγαίνουμε από το χωριό πατώντας για λίγο δασικό δρόμο και εισερχόμαστε σε μικτό δάσος ελάτης και καστανιάς.
Ψηλότερα στη θέση «Ράχη Καραγιάννη» συναντάμε το μονοπάτι «Β1» που ανηφορίζει από το χωριό Μπελοκομίτη και το ακολουθούμε μέχρι να φτάσουμε στο ξέφωτο της Αγίας Παρασκευής (πηγή και χώρος αναψυχής). Ψηλότερα διασχίζοντας δάσος με πελώρια έλατα φτάνουμε στη θέση «Κούλια» όπου και βλέπουμε το μονοπάτι που ανεβαίνει από Καλύβια Πεζούλας με σήμανση Β3.
Πιο πάνω το δάσος αραιώνει και μας αποκαλύπτει την πανώρια θέα στη λίμνη Πλαστήρα. Περπατάμε περίπου άλλα 15 με 20 λεπτά και φτάνουμε στο καταφύγιο Αγράφων έχοντας καλύψει μια υψομετρική διαφορά 600 μέτρων από το Νεοχώρι σε περίπου 3 ώρες.
Καρίτσα – καταφύγιο Αγράφων
Από την πλατεία της Καρίτσας (45 χλμ. από Καρδίτσα) θα δούμε τη σήμανση του μονοπατιού με τον κωδικό «Β6». Διασχίζουμε το χωριό και βγαίνουμε στο ελατόδασος. Επειτα από 15 λεπτά πεζοπορίας συναντάμε στη σκιά ελάτων μια πετρόχτιστη κρήνη.
Από εδώ συνεχίζουμε ανηφορικά έως την ιστορική μονή της Παναγίας Πελεκητής (16ος αι.). Από το προαύλιο της μονής η θέα προς την κορφή Μπορλέρο (2.016 υψόμ.) είναι καταλυτική. Μετά την Πελεκητή ακολουθούμε για λίγο δασικό δρόμο και πιάνουμε ξανά το μονοπάτι. Οσο ανεβαίνουμε η βλάστηση αραιώνει και επιβλητικά βράχια καθορίζουν την πορεία μας. Σε λίγο θα έχουμε φτάσει στο καταφύγιο.
Συνολικά από την Καρίτσα θα χρειαστεί να περπατήσουμε περίπου 2 ½ ώρες καλύπτοντας μια υψομετρική διαφορά 450 μέτρων.
Καταφύγιο – κορφή Τέμπλα 1.809 υψόμ.
Από το καταφύγιο ακολουθούμε το μονοπάτι «Β4» που έχει πλήρη σήμανση και στρέφεται προς τη Δύση. Περνάμε μέσα από τη μικρή πίστα σκι και βγαίνουμε στην «αλπική ζώνη».
Σε όλη τη διαδρομή που δεν θα κρατήσει πάνω από μία ώρα απολαμβάνουμε την αεροπορικών διαστάσεων θέα προς τις γύρω κορφές των Αγράφων και τη λεκάνη της λίμνης Πλαστήρα.
Το μονοπάτι συνεχίζει από εδώ για τη θέση «Στρατώνας» όπου επί Τουρκοκρατίας υπήρχε φυλάκιο και ανηφορίζει για την κορφή Βουτσικάκι (υψόμ. 2.154).
● Για έντυπο υλικό, άμεσες πληροφορίες για όλες τις πεζοπορικές διαδρομές στα Αγραφα, αλλά και για ανταλλαγή απόψεων θα απευθυνθείτε στον δραστήριο ΕΟΣΚ, τηλ. 6974110853 κ. Αποστόλης, www.eoskarditsas.gr
● Το καταφύγιο Αγράφων είναι ανοιχτό και τις καθημερινές. Για διανυκτερεύσεις μεγάλων ομάδων (συλλόγων κ.λπ.) θα πρέπει να έχει προηγηθεί συνεννόηση τηλ. 6988586292 Βλάσης www.agrafarefuge.gr
? Κείμενο – φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης www.viewsofgreece.gr
