Του Δημήτρη Κουρέτα*
Κάθε χρόνο από το 2017 πηγαίνω στην Κίνα ως επισκέπτης καθηγητής να διδάξω στο Πανεπιστήμιο της Shenyang και από φέτος στην Guangzhou. Η χρήση των παγκόσμιων πόρων από την Κίνα φτάνει πλέον σε κρίσιμο επίπεδο.
Για να παράγει 46% αλουμίνιο, 50% ατσάλι και 60% τσιμέντο σε παγκόσμιο επίπεδο το 2011, κατανάλωσε μεγαλύτερη ποσότητα πρώτων υλών απ’ότι οι 34 χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OΟΣΑ) μαζί, 25.2 δισεκατομμύρια τόνους. Η Κίνα χρειάζεται 2.5 κιλά υλικών για να παράγει ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ισάξιο με 1 US$ (αμερικάνικο δολλάριο). Σε αντίθεση, οι χώρες του ΟΟΣΑ χρειάζονται μόλις 0.54 κιλά (η ισοτιμία είναι σύμφωνα με το δολλάριο το 2005, διαμορφωμένη για την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης).
Όλο αυτό αποτελεί μια άσκοπη σπατάλη. Αν αφεθούν ανεξέλεκτα, τα ποσοστά αυτά κατανάλωσης φυσικών πόρων και εξαγωγής αποβλήτων θα καταστρέψουν εντέλει τη χώρα και τον πλανήτη. Η χώρα αναλαμβάνει πλέον δράση. Την περασμένη δεκαετία, η Κίνα ηγήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο της προώθησης της «επαναχρησιμοποίησης» των απόβλητων υλικών, θέτοντας στόχους και υιοθετώντας πολιτικές, οικονομικά μέτρα και νομοθεσίες. Ο απώτερος στόχος είναι η «κυκλική οικονομία» - να σταματήσει ο φαύλος κύκλος της βιομηχανικής κατανάλωσης και ρίψης λυμάτων, μετατρέποντας τα απόβλητα ενός κατασκευαστή σε πρώτη ύλη για κάποιον άλλο. Η προσέγγιση αυτή στοχεύει στη μείωση της κατανάλωσης πρώτων υλών και της παραγωγής αποβλήτων.
Οι χώρες του δυτικού κόσμου αγωνίζονται εδώ και δεκαετίες να καταφέρουν τις βιομηχανίες να συνεργαστούν στο πλαίσιο αυτής της αλυσίδας εφοδιασμού. Η Κίνα έχει το πλεονέκτημα πως περισσότερες από τις μισές δραστηριότητες βιομηχανικής παραγωγής διεξάγονται σε βιομηχανικά πάρκα και βιομηχανικές ζώνες μεταποίησης προς εξαγωγή. Τα πάρκα και οι ζώνες αυτές αποτελούν ένα μέτρο αντιμετώπισης της έντονης και μαζικής χρήσης πρώτων υλών από την Κίνα.
Για παράδειγμα, στην πόλη Suzhou, η περιοχή New District, έχει έκταση 52 τετραγωνικά χιλιόμετρα και προορίζεται για τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη. Η περιοχή βρίσκεται κοντά στην Shanghai, όπου λειτουργούν 4,000 κατασκευαστικές εταιρείες. Εκεί, οι κατασκευαστές πλακέτας ηλεκτρονικού κυκλώματος χρησιμοποιούν χαλκό, ο οποίος προέρχεται από ανακύκλωση αποβλήτων άλλων εργοστασίων στο ίδιο πάρκο, αντί να χρησιμοποιήσουν παρθένο χαλκό από βιομηχανίες εξόρυξης.
Ο οργανισμός σχεδιασμού της χώρας, η Εθνική Επιτροπή Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων καθώς και φορείς όπως το Υπουργείο Προστασίας του Περιβάλλοντος, έχουν ήδη αναπτύξει και βελτιώσει θεμελιώδεις αρχές για την κυκλική οικονομία και έχουν προωθήσει πρότυπα βιομηχανικής συμβίωσης , όπως η Οικονομική και Τεχνολογική Ζώνη Ανάπτυξης στην πόλη Rizhao. Αν μπορέσει η Κίνα και πραγματοποιήσει τα σχέδια της στον τομέα της κυκλικής οικονομίας σε βιομηχανίες όπως του σιδήρου, του ατσαλιού, του αλουμινίου, της αιολικής ενέργειας, των μπαταριών και της βιοτεχνολογίας , τότε ίσως αλλάξει την φιλοσοφία της ανάπτυξης όλης της γης , και πιθανά να καταφέρει να εισάγει, σε δείκτες εντελώς παρωχημένους όπως το GDP ( ακαθάριστο εθνικό προϊόν, ΑΕΠ) , παραμέτρους όπως η κυκλική οικονομία.
Χρήσιμες νομίζω προσπάθειες για μέχρι τώρα χώρες με τριτοκοσμικού τύπου ανάπτυξη όπως η Ελλάδα, για να διδαχθεί η κυβέρνησή της και ίσως και πολλοί ακαδημαϊκοί που χρησιμοποιούν τα προγράμματα με ελάχιστη χρησιμότητα για την ανάπτυξη της χώρας μας, εδώ και χρόνια. Και δεν φταίνε βέβαια μόνο αυτοί. Βρίσκουν και τα κάνουν.
*Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής στο Τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πρώην Αναπληρωτής Πρύτανη.
