Χρόνια τώρα, σχεδόν κάθε φθινόπωρο θα ξεκλέψω λίγο χρόνο και θα ανηφορίσω για τις γειτονιές του Ασπροπόταμου, ή κατά κόσμον Αχελώου. Θα περπατήσω στις άδειες γειτονιές του Γαρδικιού, θα πιω έναν καφέ στον καφενέ του Αλέκου, στην πλατεία της Πολυθέας.
Στη συνέχεια θα τραβήξω προς τα «Τρία Ποτάμια» και πριν ανηφορίσω για Βλαχοκρανιά θα κοντοσταθώ στη γέφυρα της Αγίας Παρασκευής και θα αφεθώ για λίγο στον παφλασμό των νερών που σε αυτό το σημείο συνωστίζονται στις στενές όχθες.
Μου αρέσει να περπατώ σε έρημες πλατείες, να κάθομαι κάτω από τον πλάτανο και καθώς βυθίζονται τα πόδια μου στα αμέτρητα πεσμένα φύλλα, ν’ αναπλάθω με νοσταλγία τις καλοκαιρινές φωνές και τα γέλια των παιδιών.
Σε όλη τη διαδρομή -από τα «Τρία Ποτάμια» έως το Χαλίκι- σπάνια διασταυρώνομαι με άλλο όχημα. Χωρίς πρόβλημα θα σταθώ στην άκρη του οδοστρώματος, θα ρεμβάσω την απίθανη θέα στα στενά του Ασπρου, στην εκκλησιά της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας και στο γεφύρι του Μίχου.
Οταν πάλι έχω χρόνο ακολουθώ τον χωματόδρομο πάνω από την Ανθούσα που τρυπώνει στο πυκνό δάσος οξιάς. Τέτοια είναι η ησυχία αυτή την εποχή που μπορείς να αφουγκραστείς τα κίτρινα φύλλα να πέφτουν απαλά πάνω στη νοτισμένη γη.
Μερικές φορές πάλι σκαρφαλώνω ώς την «Οξιά του Δεσπότη», τα «Κριθάρια», τη «Βερλίγκα», τη «ράχη του Μπάρου» στα όρια της Θεσσαλίας με την Ηπειρο και αγναντεύω το πανόραμα των βουνοκορφών ίσαμε εκεί που φτάνει το μάτι…
Σε όλες αυτές τις περιπλανήσεις η ομορφιά των βουνών μας για μια ακόμα φορά με αφήνει άφωνο!
Ωστόσο δεν παύει να με στεναχωρεί η συχνή διαπίστωση πως ενώ έχουμε την ομορφότερη χώρα του κόσμου, εμείς συνεχίζουμε να την καταστρέφουμε με περίσσια επιπολαιότητα.
Τρόμος μπρος σε αυτό που έρχεται
Αντικρίζοντας τον χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) με τρόμο βλέπεις πως το μεγαλύτερο μέρος των κορυφογραμμών της νότιας Πίνδου (από το Μέτσοβο μέχρι την Ευρυτανία) έχει δεσμευτεί για την κατασκευή βιομηχανικού τύπου αιολικών εγκαταστάσεων.
Οι τεχνοκράτες επικαλούμενοι την παραγωγή «καθαρής ενέργειας» προετοιμάζουν μεθοδικά τη δολοφονία της Πίνδου, ενός τόπου που θεωρείται το ανεκτίμητο βιοαπόθεμα της χώρας και μια από τις πιο καθαρές περιοχές σε ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια κλίμακα!
Με απλά λόγια, σύντομα οι μπουλντόζες πιάνουν δουλειά και ξεκινούν να ξεπατώνουν δάση, να ανοίγουν δρόμους, να απλώνουν πυλώνες υψηλής τάσης σε σαθρές πλαγιές, να κονταίνουν τα αγέρωχα αυτά βουνά!
Για να στηθούν αυτά τα «τέρατα» που ξεπερνούν σε ύψος τα 120 μέτρα, πρέπει να κατασκευαστούν θεόρατες τσιμεντένιες βάσεις στα αμόλυντα από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα αλπικά υψίπεδα.
Οι ενεργειακοί κολοσσοί υπόσχονται «πράσινη ανάπτυξη» και είναι πρόθυμοι να ισοπεδώσουν τα πιο υγιή μας οικοσυστήματα, να μετατρέψουν τους ορεινούς οικότοπους σ’ ένα απέραντο εργοτάξιο, να εκμηδενίσουν τον πολύτιμο εθνικό ορεινό πλούτο μας.
Ο αγροτουρισμός, ο ήπιος τουρισμός υπαίθρου, οι εναλλακτικές αθλητικές δραστηριότητες είναι πλέον μονόδρομος για την αειφόρο ανάπτυξη στην παρθένα αυτή περιοχή.
Την ανάπτυξη αυτή σχεδιάζουν και υποστηρίζουν με θέρμη τοπικοί άρχοντες και ντόπιες κοινωνίες και δεν έχουν άδικο. Το μοντέλο αυτό ήδη λειτουργεί με επιτυχία σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και μάλιστα προσελκύει υψηλού επιπέδου τουρισμό, όλο τον χρόνο.
Την ανάπτυξη ωστόσο αυτή οραματίζεται και το υπουργείο Τουρισμού -σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού-, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα!
Ολοι όμως πρέπει να γνωρίζουν πως ήπια ανάπτυξη και ανεξέλεγκτες μπουλντόζες να θρυμματίζουν τις βουνοπλαγιές για να στήσουν τις βιομηχανικές αιολικές μονάδες, συρρικνώνοντας έτσι τη βιοποικιλότητα, αλλοιώνοντας ένα ανόθευτο φυσικό τοπίο και καταστρέφοντας το πολύτιμο αυτό εθνικό κεφάλαιο που είναι η άγρια φύση της πατρίδας μας, είναι απόλυτα βέβαιο πως δεν μπορούν να συνυπάρξουν, όσες επονομαζόμενες «περιβαλλοντικές μελέτες» και να εκπονηθούν…
Των ανθρώπων οι κοινότητες
Η ευρύτερη γεωγραφική περιοχή του Ασπροπόταμου προσδιορίζεται στη ράχη της Θεσσαλικής Πίνδου, νότια του Μετσόβου και δυτικά των Τρικάλων. Στο εξαιρετικά πολύπλοκο αυτό ορεινό ανάγλυφο εντοπίζονται 67 μικρά και μεγαλύτερα χωριά όπου στην πλειονότητά τους κατοικούν βλαχόφωνοι Ελληνες.
Στη ροή των αιώνων οι ντόπιες ανθρώπινες κοινότητες για να δαμάσουν τον τραχύ τόπο τους έστησαν το δικό τους δίκτυο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο κατασκευάζοντας λιθόστρωτα καλντερίμια και αμέτρητα γεφύρια.
Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και αρκετά αργότερα, ρόδα αυτοκίνητου δεν είχε πατήσει ακόμη σε πολλά χωριά και κύριο μεταφορικό μέσον ήταν το μουλάρι. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου, η περιοχή δοκιμάστηκε σκληρά. Αργότερα η φτώχεια, η απομόνωση και η ανέχεια οδήγησαν τους Ασπροποταμίτες στη μετανάστευση και τότε πολυπληθή χωριά κυριολεκτικά ερήμωσαν και ρήμαξαν.
Ακόμη και σήμερα για να φτάσεις σε αυτά τα αγριοτόπια θα βιώσεις μια μικρή περιπέτεια, ειδικά αν δεν είσαι μαθημένος στις ιδιοτροπίες των ελληνικών επαρχιακών δρόμων. Η κυριότερη διαδρομή για τον Ασπροπόταμο ξεκινά από την Καλαμπάκα και ολοκληρώνεται στο Χαλίκι, το πλέον βόρειο χωριό του νομού Τρικάλων.
Στον δρόμο για τον Ασπρο
Τριάντα τέσσερα χιλιόμετρα μετά την Καλαμπάκα και σε ύψος 850 μέτρων συναντάμε την Καστανιά. Παλιότερα το χωριό ονομαζόταν Κουστιάνα και ήταν ένα πλούσιο κεφαλοχώρι όπου ζούσαν περισσότερες από 300 οικογένειες. Κατά τη γερμανό-ιταλική κατοχή, τον Ιούλιο του 1943 έγινε εδώ η συνάντηση των Βαλκάνιων παρτιζάνων!
Στη συνέχεια ο δρόμος χώνεται όλο και πιο βαθιά στην καρδιά της νότιας Πίνδου. Προσπερνάμε το χωριό Αμάραντος, βγαίνουμε σε χαρακτηριστικό αυχένα και κατηφορίζουμε για να συναντήσουμε τον Αχελώο.
Σε τούτο το σημείο οι «διαβασμένοι» αφήνουν τον κεντρικό ασφάλτινο δρόμο για να συναντήσουν τον εντυπωσιακό ναό του Τιμίου Σταυρού Δολιανών – ρυθμού βασιλικής με τρία κλίτη και 13 τρούλους! Αν το επιλέξουν μπορούν ακόμα να επισκεφθούν τα κοντινά χωριά Δολιανά και Κρανιά.
Λίγο πιο χαμηλά στη θέση «Τρία Ποτάμια» συναντάμε τον Ασπρο ή Ασπροπόταμο, σύμφωνα με την ντοπιολαλιά, ή επισήμως Αχελώο ή αν προτιμάτε τα βλάχικα «Αράου Αλμπού».
Στα «Τρία Ποτάμια» ο δρόμος διακλαδίζεται. Αριστερά (νότια) οδηγεί στους κοντινούς και γι’ αυτό εύκολα επισκέψιμους οικισμούς Πολυθέα, Αγία Παρασκευή, Μηλιά και συνεχίζει για Γαρδίκι, Περτούλι, Ελάτη.
Το δεξί παρακλάδι ξεδιπλώνεται σε πορεία παράλληλη με την κοίτη του ποταμού για τα χωριά που βρίσκονται στην κοιλάδα, η οποία διαμορφώθηκε από τον άνω ρου του Αχελώου.
Η διαδρομή αυτή ουσιαστικά τερματίζει στο βλάχικο χωριό Χαλίκι, είναι το βορειότερο από τα χωριά του Ασπροπόταμου και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.150.
Στην πορεία αυτή συναντάμε διασταυρώσεις που οδηγούν στο Κατάφυτο και στην Ανθούσα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η έρημη τον χειμώνα Ανθούσα -Βλαχολεπενίτσα ή Λεπενίτσα ήταν το παλιό όνομα του χωριού- είναι χαρακτηρισμένη παραδοσιακός οικισμός και μέχρι τον πόλεμο ήταν ένα ακμάζον κεφαλοχώρι.
Στη διαδρομή από τη διασταύρωση της Ανθούσας μέχρι το Χαλίκι θα δούμε το παλιό μοναστήρι της Παναγιάς της Γαλακτοτροφούσας (1799), σημείο συνάντησης των κτηνοτρόφων -εξ ου και τ’ όνομά του- ενώ κάτω στο ποτάμι ξεχωρίζει το πετρογέφυρο του Μίχου (1799). Κοντά στο Χαλίκι κρυμμένη στο δάσος διακρίνεται η εκκλησιά του Προφ. Ηλία (1835).
Αν ο καιρός το επιτρέπει από τη Μονή Γαλακτοτροφούσας ένας έντονα ανηφορικός αλλά ασφάλτινος δρόμος δρασκελίζει το διάσελο του Μπάρου (υψ. 1.950) και πάει προς τα Τζουμερκοχώρια.
Επίσης από το Χαλίκι, πάλι ασφάλτινος δρόμος τραβά βόρεια και οδηγεί στο Ανήλιο και το Μέτσοβο. Προσοχή, αν προβλέπεται χιονόπτωση ή έχει προηγηθεί παγετός μην επιχειρήσετε καμία από τις δύο προαναφερόμενες διαδρομές.
▶ Διαμονή
● Χαλίκι, ο μικρός ξενώνας «Guesthouse Kasaria» με πρόσχαρους οικοδεσπότες τον Γιώργο και την Ανδρομάχη παραμένει ανοιχτός χειμώνα-καλοκαίρι, τηλ. 24320 87410 & 6937103906
● Καλλιρρόη, «Αχελωίδες» τηλ. 24320 87763 (οπωσδήποτε επικοινωνήστε με τη μονάδα πριν ξεκινήσετε).
● Τρία Ποτάμια, «Πύργος Μαντάνια» τηλ. 24320 87351 (οπωσδήποτε επικοινωνήστε με τη μονάδα πριν ξεκινήσετε).
● Καστανιά, ξενοδοχείο «Μανάκος» τηλ. 24320 61070
? Κείμενο – φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com
