Οι κεντρικοί παίκτες του συστήματος έχουν αρχίσει να συμφιλιώνονται με την ιδέα της εκλογικής ήττας των εκλεκτών τους κομμάτων. Δεν τα παρατάνε, όμως, και σιγά σιγά χτίζουν μια δεύτερη γραμμή άμυνας. Πλασάρουν την περίφημη θεωρία της παρένθεσης. Ο στόχος τους είναι να κρατήσουν τις δυνάμεις τους ενωμένες και σε κατάσταση επιθετικής ετοιμότητας. Υποστηρίζουν ότι ακόμη κι αν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη κι αν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση -συμμαχική ή αυτοδύναμη-, τα ψωμιά του θα είναι λίγα. Θα κληθεί να αντιμετωπίσει τόσο σοβαρά προβλήματα και τέτοια πίεση από τους δανειστές, που θα υποχρεωθεί είτε να πάει σε ρήξη είτε σε αναξιοπρεπή συμβιβασμό. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα θα είναι μοιραίο γι’ αυτόν.
Στην πρώτη περίπτωση, θα προκληθεί χάος και σύντομα ο λαός θα αποσύρει την εμπιστοσύνη του και θα αναζητήσει την κοινωνική ηρεμία και την πολιτική σταθερότητα στα κόμματα που θα του την εγγυηθούν, δηλαδή στα κόμματα του συναινετικού δικομματισμού που θα εμφανιστούν στη σκηνή με νέες φορεσιές, ξανά ως σωτήρες της απειλούμενης πατρίδας. Στη δεύτερη περίπτωση, θα είναι τόσο μεγάλη η απογοήτευση στις τάξεις των οπαδών του από τη διάψευση των προσδοκιών που θα καταρρεύσει χωρίς να καταβληθεί καμία ιδιαίτερη προσπάθεια. Η θεωρία της παρένθεσης έπαιξε δύο φορές μεταπολεμικά. Τη μία δικαιώθηκε, την άλλη απέτυχε παταγωδώς. Ας ξεκινήσουμε από την αποτυχία. Η Δεξιά και το σκληρό σύστημα που εκπροσωπούσε, αφού δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν τη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, έζησαν για μερικούς μήνες με την ελπίδα ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα ήταν μια θλιβερή παρένθεση και γρήγορα η χώρα θα επέστρεφε στη φυσική τάξη πραγμάτων. Αποδείχθηκε ότι ήταν μια αυταπάτη. Το ΠΑΣΟΚ κατσικώθηκε για τα καλά στην εξουσία -αντί για παρένθεση μας προέκυψε ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια- και αφού από την πρώτη στιγμή έδωσε σαφή δείγματα γραφής ότι δεν συνιστά κίνδυνο για το καθεστώς, η θεωρία αποσύρθηκε.
Πριν από πολλά χρόνια η θεωρία της παρένθεσης δεν έμεινε στο επίπεδο της ακαδημαϊκής συζήτησης αλλά εφαρμόστηκε στην πράξη. Αναφερόμαστε στο 1958 και στην εκτίναξη της ΕΔΑ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Εννιά χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου, η ηττημένη, καθημαγμένη και μισοπαράνομη Αριστερά αναδείχθηκε δεύτερη δύναμη με 24%. Το σοκ για τα ντόπια και ξένα κέντρα ελέγχου ήταν μεγάλο. Δεν ήταν δυνατόν να ανεχτούν σε συνθήκες ψυχρού πολέμου να καταλαμβάνει περίοπτη θέση στην πολιτική ζωή του τόπου ένα κόμμα που ήταν η κοινοβουλευτική εκδοχή των «κατσαπλιάδων» (έτσι αποκαλούσαν τότε τους αριστερούς οι νικητές του εμφυλίου). Εκαναν τα πάντα για να αντιμετωπίσουν τον «κομμουνιστικό κίνδυνο».
Σε απόλυτη σύμπνοια, στρατός, παλάτι, πρεσβεία των ΗΠΑ, κράτος, παρακράτος, μέσα ενημέρωσης και Δεξιά υποχρέωσαν τους αρχηγίσκους των διαφόρων ομάδων του Κέντρου να παραμερίσουν τις προσωπικές φιλοδοξίες τους και να ενωθούν υπό τη διεύθυνση του Γεωργίου Παπανδρέου. Εστησαν δηλαδή ένα ενδιάμεσο σχήμα με δημοκρατικό μανδύα προκειμένου να λειτουργήσει ως χώρος υποδοχής της αντιδεξιάς ψήφου, που το 1958 είχε αγκυροβολήσει στην κάλπη της ΕΔΑ. Ταυτοχρόνως και για να είναι απολύτως σίγουροι οργάνωσαν εκλογές βίας και νοθείας το 1961. Πράγματι, η ΕΔΑ συρρικνώθηκε και το σύστημα πήρε βαθιές ανάσες. Το τι πληρώσαμε ως χώρα λόγω εκείνων των δολίων μεθοδεύσεων είναι αντικείμενο μιας άλλης συζήτησης.
Και ερχόμαστε στο σήμερα. Υπάρχουν ομοιότητες με το 1958; Τηρουμένων των αναλογιών, ναι. Η ραγδαία απαξίωση του ΠΑΣΟΚ και η ταυτόχρονη ενίσχυση της ριζοσπαστικής Αριστεράς ήταν ένα καμπανάκι. Κατεβλήθησαν εργώδεις προσπάθειες ώστε να σταματήσει η ροή ψήφων προς την Αριστερά. Πίστεψαν πως θα το πετύχαιναν είτε με τη δημιουργία κινήσεων που είχαν στις αναπεπταμένες σημαίες τους τον στόχο της ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς, είτε με την απλόχερη στήριξη της ΔΗΜΑΡ που όσο ήταν στο τρικομματικό σχήμα την παρουσίαζαν ως υπεύθυνη κυβερνώσα Αριστερά (μετά την αποχώρησή της έγινε ανεύθυνο γκρουπούσκουλο), είτε με την υπερπροβολή νέων κομμάτων που ψαρεύουν στα θολά νερά του Κέντρου (Ποτάμι). Τζίφος παντού.
Το σχέδιο όμως έχει και άλλο σκέλος. Εκλογές βίας και νοθείας δεν μπορούν σήμερα να γίνουν. Τα δέντρα και οι πεθαμένοι δεν θα ψηφίσουν. Θα ψηφίσουν όμως πολίτες που είναι χρεωμένοι, πιεσμένοι και απογοητευμένοι, άρα ευάλωτοι στην προπαγάνδα του φόβου. Η εκστρατεία χειραγώγησης έχει ξεκινήσει. Επικεφαλής της είναι ο πρωθυπουργός (θα φύγουν οι καταθέσεις από τις τράπεζες), στο πόστο του επιτελάρχη βρίσκεται ο αντιπρόεδρος (μόνο η κυβέρνηση μπορεί να εξασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα) και σε ρόλους σαμποτέρ στα μετόπισθεν του εχθρού η Σ. Βούλτεψη, ο Αδ. Γεωργιάδης και μερικοί πασόκοι που περιφέρονται στα κανάλια με μοναδικό σκοπό να τρομοκρατήσουν τους «φιλήσυχους νοικοκυραίους».
Αν όμως όλοι αυτοί δεν πιστεύουν στα σοβαρά ότι μπορούν να αποτρέψουν την ήττα των κομμάτων τους, γεννιέται το ερώτημα: «γιατί το κάνουν;». Θέλουν να δηλητηριάσουν το κλίμα, να καλλιεργήσουν τα φοβικά σύνδρομα των πολιτών, να δημιουργήσουν συνθήκες ανεξέλεγκτης πόλωσης, ώστε, ακόμη κι αν δεν τσιμπήσει η κοινωνία στην παρούσα φάση, να υπάρχουν στην εφεδρεία οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της θεωρίας της παρένθεσης.
t.pappas@efsyn.gr
