Την Παρασκευή το βράδυ έφυγε από τη ζωή μια σημαντική και ξεχασμένη λαϊκή τραγουδίστρια, η Αλεξάνδρα, η οποία τον τελευταίο καιρό αντιμετώπιζε διάφορα προβλήματα υγείας. Ελάχιστα πράγματα ήταν γνωστά σχετικά με τη ζωή της. Ξεκίνησε την καριέρα της σαν ηθοποιός αλλά πολύ γρήγορα πέρασε στο τραγούδι για να εξασφαλίσει τα «προς το ζειν».
Η Αλεξάνδρα πρωτοεμφανίσθηκε τόσο στο πάλκο όσο και δισκογραφικά το 1970 με την επανεκτέλεση του τραγουδιού «Η δουλειά κάνει τους άντρες» του Μάνου Λοΐζου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Ακολούθησαν συνεργασίες με τον Βασίλη Τσιτσάνη, τον Γιάννη Παπαϊωάννου, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Νότη Μαυρουδή, τον Χρήστο Νικολόπουλο, καθώς και με τον Μάνο Χατζιδάκι. Η κηδεία της θα γίνει το μεσημέρι της Τρίτης 28 Ιουλίου.
Αλεξάνδρα – Η ξεχωριστή και ξεχασμένη ερμηνεύτρια… Υπάρχουν κάποιες φωνές που, αν και βρέθηκαν για σημαντικό χρονικό διάστημα στην επικαιρότητα, στη συνέχεια λόγω συγκυριών ή δικών τους επιλογών, χάθηκαν από το προσκήνιο. Μια από αυτές τις φωνές, που θυμάμαι από τα πρώτα μου μουσικά ακούσματα και συνεχίζει μέχρι σήμερα να υπάρχει στις, προς ακρόαση, επιλογές μου, είναι η Αλεξάνδρα… Θυμάμαι πόση εντύπωση μου έκανε, γύρω στα 1977-78, εκείνο το επιφώνημα «α! α!» στην εισαγωγή του «Μην ξαναπερνάς» του Τσιτσάνη, αλλά και αρκετά από τα τραγούδια που άκουγα τότε από την ξεχωριστή φωνή της… Μ
ια φωνή, ολόσωστη, χωρίς πολλά «τσαλίμια», αλλά με σταθερά «πατήματα» και προσεγμένες ερμηνείες. Ανατρέχοντας σε έντυπες και διαδικτυακές πηγές, βρήκα ελάχιστα πράγματα για την περίπτωσή της. Πολύτιμος οδηγός για τα πρώτα χρόνια της στο τραγούδι, ένα σημείωμα του δημοσιογράφου και ραδιοφωνικού παραγωγού Γιώργου Τσάμπρα σε κάποιες από τις επανεκδόσεις των δίσκων της σε cd, σύμφωνα με το οποίο: «Η Αλεξάνδρα Αλεξάνδρου Κυριακάκη, όπως της αρέσει να την αποκαλούν, ξεκίνησε την καριέρα της σαν ηθοποιός αλλά σύντομα πέρασε στο τραγούδι “για βιοποριστικούς λόγους”. Πρωτοεμφανίστηκε δίπλα στον Γιάννη Πουλόπουλο γύρω στα 1970, αλλά πιο γνωστή έγινε τα επόμενα χρόνια όταν βρέθηκε στο πάλκο δίπλα στον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Γιάννη Παπαϊωάννου…».
https://youtu.be/GkOSHT5Axh8
Η πρώτη της δισκογραφική παρουσία- αν δεν μου διαφεύγουν ηχογραφήσεις της σε 45άρια, που ενδεχομένως να έχουν γίνει και να μην είναι γνωστές- πραγματοποιείται το 1970, με την ενορχήστρωση του Νάκη Πετρίδη, σε μια επανεκτέλεση του τραγουδιού«Η δουλειά κάνει τους άντρες» των Μάνου Λοΐζου-Λευτέρη Παπαδόπουλου, που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή τραγουδιών της Philips «Λαϊκή παρέλασις», με επανεκτελέσεις επιτυχιών της εποχής. (Το 1996 μπήκε και στη συλλογή της Universal«Τα παιδιά του Πειραιά», όπου σαν αρχική κυκλοφορία του τραγουδιού αναφέρεται ο δίσκος «Ήλιος και θάλασσα», για τον οποίο δεν βρήκα περισσότερα στοιχεία).
Το 1973 η Αλεξάνδρα, στο πλευρό του Βασίλη Τσιτσάνη πλέον, σιγοντάρει τον συνθέτη στα «Μούρα», το τραγούδι που αποτελεί την άλλη όψη του 45άρη δίσκουColumbia, που περιέχει «Το τραγούδι του Γιάννη» με την Πόλυ Πάνου, το οποίο έγραψε ο Τσιτσάνης μετά το θάνατο του λαϊκού συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου. «Τα μούρα» συμπεριλαμβάνονται το 1977 στο μεγάλο δίσκο «Ο Βασίλης Τσιτσάνης τραγουδά μεγάλες επιτυχίες του 1966-1977».
Στο πλευρό του Τσιτσάνη καταγράφεται και η επόμενη συμμετοχή της. Στο μεγάλο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη», που κυκλοφορεί το 1973 από την Columbia, με επανεκτελέσεις τραγουδιών του, από τους Γρηγόρη Μπιθικώτση, Σταμάτη Κόκοτα, Δήμητρα Γαλάνη, η Αλεξάνδρα ερμηνεύει ένα κλασικό χασάπικο του Τσιτσάνη, που είχε πρωτοτραγουδήσει η Μαρίκα Νίνου το 1950, με τίτλο «Κάθε βράδυ λυπημένη». Σιγοντάρει ο ίδιος ο Τσιτσάνης.
Το 1975 κυκλοφορεί από την Columbia ο δίσκος του Γιάννη Μαρκόπουλου«Ανεξάρτητα». Τραγουδούν η Βίκυ Μοσχολιού, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Λιζέτα Νικολάου, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ο ίδιος ο συνθέτης και η Αλεξάνδρα που τραγουδά την «Ρομπινσόνα» σε στίχους του Μιχάλη Κατσαρού. Και ενώ στην πρώτη έκδοση του δίσκου σε cd, υπάρχουν όλα τα τραγούδια του βινυλίου, σε μεταγενέστερη επανέκδοσή του (που διανεμήθηκε το 2011 από την «Καθημερινή της Κυριακής»), άγνωστο γιατί, η «Ρομπινσόνα» αφαιρέθηκε…
Το 1976 η Αλεξάνδρα παρουσιάζει στη Λύρα τον πρώτο προσωπικό της δίσκο, με τίτλο«Στο σταυροδρόμι», με δώδεκα επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών τραγουδιών, αλλά και κάποιων από την τελευταία περίοδο του σμυρνέικου, με ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Χρήστου Νικολόπουλου. 1)Άλλον αγαπώ (Στέλιου Χρυσίνη-Σταύρου Παντελίδη) 2)Το χασαπάκι (Δημήτρη Μπαρούση ή Λορέντζου) 3)Ένας διαβάτης (Σταύρου Τζουανάκου-Κώστα Κοφινιώτη) 4)Μανάκι μου (Παραδοσιακό- Διασκευή: Χρήστου Νικολόπουλου) 5)Απόψε μ’εγκατέλειψες (Στέλιου Χρυσίνη-Χαράλαμπου Βασιλειάδη) 6)Το σταυροδρόμι της ζωής (Ιωάννας Γεωργακοπούλου) 7)Τρεις θα ‘ναι οι ώρες σου (Βασίλη Τσιτσάνη-Πέτρου Γιαννακού) 8)Μόρτισσα (Αντώνη Διαμαντίδη ή Νταλγκά) 9)Δώδεκα χρονών κορίτσι (Σωτήρη Γαβαλά) 10)Θ’ αλλάξω την καρδιά σου (Βασίλη Τσιτσάνη) 11)Όμορφο κουκλί της Κοκκινιάς (Παναγιώτη Τούντα) 12)Καλογριά (Βαγγέλη Παπάζογλου)
https://youtu.be/Id3Wg_vew8k
Τόσο τα τραγούδια αυτού του δίσκου, όσο και του επόμενου με ρεμπέτικα, που κυκλοφορεί ένα χρόνο μετά, ακούγονται ιδιαίτερα τότε με τη φωνή της. Την ίδια εποχή εμφανίζεται στις θρυλικές εκπομπές του Γιώργου Παπαστεφάνου, πότε στο πλευρό του Τσιτσάνη, πότε δίπλα στον Στελλάκη Περπινιάδη (τραγουδώντας μαζί του την «Μποέμισσα» του Τσιτσάνη), αλλά και στον Πρόδρομο Τσαουσάκη (σιγοντάροντας στο «Ρημαγμένο σπίτι», του Τσιτσάνη επίσης), στις μοναδικές τηλεοπτικές εμφανίσεις των «θρύλων» του λαϊκού τραγουδιού, λίγο πριν φύγουν από τη ζωή… Το 1976 επίσης, κρατά το κύριο τραγουδιστικό μέρος, ερμηνεύοντας καινούργιες δημιουργίες, σε μια ιδιαίτερη εργασία του Νότη Μαυρουδή και του Άκου Δασκαλόπουλου, τις «Ζωγραφιές απ’τον Θεόφιλο», με 12 τραγούδια εμπνευσμένα από τις εικόνες του κορυφαίου ζωγράφου. Εκτός της Αλεξάνδρας τραγουδούν ο Γιώργος Μουφλουζέλης και ο Χάρης Γαλανός. 1)Η ωραία Αδριάνα (Αλεξάνδρα) 2)Ο Παναής Κουταλιανός (Γιώργος Μουφλουζέλης) 3)Αφροδίτη, θεά της θάλασσας (Αλεξάνδρα) 4)Τα παιδιά πειράζοντα τον αλήτη (Χάρης Γαλανός) 5)Το τραγούδι του ήλιου (Αλεξάνδρα) 6)Ο Ιορδάνης ποταμός (Αλεξάνδρα) 7) Ο Μεγαλέξαντρος (Χάρης Γαλανός) 8)Η ερωτευμένη απελπισθείσα (Αλεξάνδρα) 9)Σέρβικος χορός «Τα ντουνεράκια» (Αλεξάνδρα) 10)Ο Ιώβ ελέγχει (Χάρης Γαλανός) 10)Ρωτόκριτος και Αρετούσα (Αλεξάνδρα) 11)Ο Παράδεισος (Αλεξάνδρα) Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από το Νότη Μαυρουδή.
Το κομμάτι που ακούστηκε περισσότερο και ακούγεται μέχρι σήμερα είναι «Η ωραία Αδριάνα», ενώ ο δίσκος αφιερώθηκε από τους δημιουργούς του στο Μάνο Χατζιδάκι. Πιστεύω πως η δουλειά αυτή «χρωστάει» πολλά ακόμα… Όπως αναφέρει το 1995, στο ένθετο της επανέκδοσης του δίσκου σε cd ο Νότης Μαυρουδής: «Το πείραμα να “περιγραφούν” οι λαϊκές ζωγραφιές του Θεόφιλου υπό τη μορφή τραγουδιού, ήταν μια ιδέα του Άκου Δασκαλόπουλου που αποδέχτηκε αμέσως ο ευφάνταστος και αείμνηστος Αλέξανδρος Πατσιφάς, ο οποίος, όντας πνευματικός άνθρωπος, κατάλαβε αυτή τη σκέψη, να “παντρευτεί” δηλαδή η λαϊκή εικαστική τέχνη με τη λαϊκή σκέψη στη μουσική».
Στο ίδιο μήκος κύματος με το «Σταυροδρόμι», το 1977 κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος της Αλεξάνδρας, με τίτλο «Αλεξάνδρα 2-Κάθε βράδυ» με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών και πάλι με την επιμέλεια του Χρήστου Νικολόπουλου. 1)Το μινόρε της ταβέρνας (Τα βλαμάκια) (Πάνου Τούντα) 2)Γκελ, γκελ (Άγνωστου συνθέτη) 3)Θα σπάσω κούπες (Άγνωστου συνθέτη) 4)Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά (Μάρκου Βαμβακάρη) 5)Μαρίτσα (Άγνωστου συνθέτη) 6)Κάθε βράδυ (Μάρκου Βαμβακάρη) 7)Ελενάκι (Άγνωστου συνθέτη) 8)Μη μου λες γιατί ξεχνάω (Κώστα Σκαρβέλη) 9)Πώς θα περάσει η βραδιά (Γιάννη Παπαϊωάννου-Αλέκου Αγγελόπουλου) 10)Πες μου καρδούλα μου (Μάρκου Βαμβακάρη) 11)Μην ξαναπερνάς (Βασίλη Τσιτσάνη) 12)Τι σε μέλει εσένανε (Μάρκου Βαμβακάρη) Στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια φράση από τα Απομνημονεύματα του Γιάννη Παπαϊωάννου: «Αυτή η Αλεξάνδρα είναι μεγάλη τραγουδίστρια και με λίγη δουλειά θ’ αφήση εποχή».
Πηγές: 1)Σημείωμα του Γιώργου Τσάμπρα στο ένθετο του cd «Μια βραδιά με την Αλεξάνδρα» (Lyra 1995) 2) http://bosko-hippydippy.blogspot.gr/2008/01/blog-post_19.html
Πηγή: Ogdoo.gr
