Αγραφα: λειψές μελέτες για μεγάλα αιολικά πάρκα

Νέα τροπή παίρνει το ζήτημα της εγκατάστασης δύο αιολικών πάρκων στις απάτητες βουνοκορφές των Αγράφων, καθώς στην περιοχή που δεσμεύει η εταιρεία για την εγκατάσταση του ενός από αυτά βρίσκονται πηγές που τροφοδοτούν δύο οικισμούς, αλλά και πηγές κτηνοτροφικής χρήσης.

Εντούτοις, στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του έργου, καθώς και στους περιβαλλοντικούς όρους, δεν υπάρχει αναφορά στις δύο αυτές πηγές ούτε και οποιοσδήποτε ειδικός όρος προστασίας τους, παρά το γεγονός ότι το νερό είναι δημόσιο αγαθό.

Η πρόσφατη αδειοδότηση των δύο αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή των Αγράφων από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφορά έναν σταθμό στη θέση «Γραμμένη – Τούρλα – Καρνόπι» και έναν στη θέση «Μιχός – Βοϊδολίβαδο – Απέλινα», σε τμήμα προστατευόμενης περιοχής Natura.

Τα δύο αιολικά πάρκα θα εγκατασταθούν στις κορυφές των Αγράφων σε υψόμετρο 1.600-2.000 μέτρων, με το ύψος των συνολικά 40 ανεμογεννητριών να φτάνει τα 120 μέτρα.

Συνολικά, θα καταλαμβάνουν έκταση 90.000 τ.μ. στο σύνορο δύο νομών, σύμφωνα με τη ΜΠΕ.

«Βιασμός» του τοπίου

Για τη μεταφορά των τεράστιων ανεμογεννητριών, μακριά -λόγω υψομέτρου- από κατάλληλα οδικά δίκτυα και γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, θα απαιτηθεί διάνοιξη ατέλειωτων δρόμων και κατασκευή εναέριων γραμμών υψηλής τάσης, που θα διασχίζουν πυκνά ελατοδάση και παρθένα αλπικά λιβάδια όπου φύονται δεκάδες ενδημικά είδη, αλλά και σε εδάφη με μεγάλες κλίσεις και ποτάμια, με επικίνδυνες συνέπειες για το τοπίο και την ελάχιστα μελετημένη πανίδα και χλωρίδα της περιοχής.

Οπως προκύπτει από μια νέα, πρόσφατη επιστημονική μελέτη ανεξάρτητου πραγματογνώμονα, την οποία παρήγγειλαν ο Σύλλογος Φραγκιστιανών «Αγ. Νικόλαος» και ο Ορειβατικός Σύλλογος Καρδίτσας, στη ΜΠΕ διαπιστώνεται παντελής έλλειψη τεκμηρίωσης και παρουσίασης των υδρολογικών δεδομένων των Αγράφων.

Οι άδειες εγκατάστασης των αιολικών πάρκων εγκρίθηκαν από το υπουργείο Περιβάλλοντος με βάση μικρές και γενικόλογες αναφορές της ΜΠΕ στο θέμα των υδάτων.

Οπως αποδεικνύεται, στην περιοχή που δεσμεύει η μια εταιρεία για την εγκατάσταση του ενός αιολικού σταθμού στη θέση «Μιχός – Βοϊδολίβαδο – Απέλινα», παγιδεύονται τρεις πηγές: μία με την ονομασία Μάνα Νερού, οι πηγές Βαρκά και η πηγή κοντά στη θέση Πάνω Πετρόστρουγγα.

Η πηγή Μάνα Νερού, που χρησιμοποιείται για την ύδρευση των οικισμών Κουστέσα και Μεγάλα Βραγγιανά, υποδείχθηκε από κατοίκους της περιοχής, ενώ η θέση της παρουσιάζεται σε χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.

Η συγκεκριμένη πηγή βρίσκεται εντός του ορίου του γηπέδου του αιολικού πάρκου, σε αποστάσεις 305 μέτρων, 235 μέτρων και 290 μέτρων από τους χώρους επέμβασης για την εγκατάσταση τριών ανεμογεννητριών, οι οποίες θα τοποθετηθούν στην επιφανειακή λεκάνη τροφοδοσίας της πηγής.

«Ανύπαρκτες» πηγές

Ωστόσο, στη ΜΠΕ και στους περιβαλλοντικούς όρους, αλλά και στον Φάκελο Συμμόρφωσης, δεν υπάρχει αναφορά στην πηγή Μάνα Νερού, πόσο μάλλον οποιοσδήποτε ειδικός όρος προστασίας της, παρότι ελλοχεύει ο κίνδυνος οι χωματουργικές εργασίες στον χώρο των τριών ανεμογεννητριών ή γύρω από αυτές να παράξουν υλικά τα οποία θα παρασυρθούν και στη συνέχεια θα καταλήξουν στην πηγή.

Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί και με τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία των ανεμογεννητριών (π.χ. λιπαντικά).

Και, βέβαια, καθώς η πηγή δεν παρουσιάζεται στη ΜΠΕ, δεν έχουν εξεταστεί ούτε η υπόγεια λεκάνη της τροφοδοσίας της ούτε και η λειτουργία της, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβάρυνσής της κατά την κατασκευή ή και τη λειτουργία του αιολικού πάρκου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, διακυβεύεται η ασφάλεια της ύδρευσης των οικισμών Κουστέσα και Μεγάλα Βραγγιανά ως προς την ποιότητα του νερού και ως προς τη διακοπή της παροχής του, εφόσον δεν ελεγχθούν συστηματικά και προσεκτικά οι χωματουργικές και οι λοιπές εργασίες και απορρίψεις.

Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, «για τον καθορισμό των ζωνών προστασίας σημείων που εξυπηρετούν δίκτυα δήμων (και άλλων φορέων) απαιτείται εκπόνηση ειδικών υδρογεωλογικών μελετών ή για μικρές απολήψεις νερού είναι δυνατός ο καθορισμός τους με ενιαίο τρόπο ανά Υδατικό Διαμέρισμα ή Λεκάνη Απορροής Ποταμού μέχρι το 2018» (βλ. «Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας»).

Αλλες δύο πηγές στην περιοχή που έχουν κτηνοτροφική χρήση και που υποδείχτηκαν επίσης από κατοίκους ενδέχεται να επηρεαστούν από την εγκατάσταση των τριών ανεμογεννητριών. Πρόκειται για τις πηγές Βαρκά και την πηγή κοντά στη θέση Πάνω Πετρόστρουγγα.

Οι θέσεις τους υπάρχουν επίσης σε χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού. Οι πηγές Βαρκά βρίσκονται στην ίδια λεκάνη απορροής και χαμηλότερα από 11 ανεμογεννήτριες, σε αποστάσεις 410 έως 990 μέτρων από αυτές.

Η πηγή της Πάνω Πετρόστρουγγας βρίσκεται στην ίδια λεκάνη απορροής και χαμηλότερα από 3 ανεμογεννήτριες, σε αποστάσεις 220 έως 670 μέτρων από αυτές.

Για τους λόγους που αναφέρθηκαν και για την πηγή Μάνα Νερού, υπάρχει πιθανότητα επηρεασμού των συγκεκριμένων πηγών, ιδίως στο θέμα της ποιότητας.

Λόγω των αποστάσεων και της χρήσης των πηγών, οι επιπτώσεις εκτιμώνται κατ’ αρχήν μικρής σημασίας, αλλά δεν μπορούν να παραβλεφθούν, αφού είναι αναγκαίες για την κτηνοτροφία, σε μια περιοχή όπου σήμερα γίνεται εκτροφή εκατοντάδων βοοειδών και χιλιάδων αιγοπροβάτων.

Και πάλι, στην ΜΠΕ καθώς και στους περιβαλλοντικούς όρους δεν υπάρχει αναφορά στις δύο αυτές πηγές, ούτε και οποιοσδήποτε ειδικός όρος προστασίας τους.

Λανθασμένα στοιχεία

Οι ελλείψεις και τα κενά στις ΜΠΕ για τα δύο αιολικά πάρκα των Αγράφων δεν περιορίζονται μόνο σε ό,τι αφορά τις πηγές. Οι ΜΠΕ διακρίνονται για τη μη πληρότητά τους, ενώ περιέχουν έωλα ή και λανθασμένα στοιχεία.

Οπως έχει καταγγείλει το Δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων, που μαζί με την Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος αντιδρούν στην εγκατάσταση των αιολικών πάρκων, στις ΜΠΕ, που εκπονήθηκαν κατά παραγγελία από τις κατασκευάστριες εταιρείες, δεν αναφέρεται καθόλου ότι εκτάσεις που θα αποψιλωθούν για τη γραμμή της μεταφοράς είναι δασοσκεπείς.

Αντιθέτως, οι ΜΠΕ περιγράφουν απαξιωτικά την περιοχή εγκατάστασης των αιολικών και τις περιοχές απ’ όπου θα περάσει το δίκτυο μεταφοράς ρεύματος ως κυρίως θαμνώδεις εκτάσεις χωρίς ιδιαίτερη αισθητική ή γεωλογική αξία, παρόλο που το Δασαρχείο Καρδίτσας τις χαρακτήρισε σε ποσοστό 93,6% περιοχές δασών ελάτης, δρυός κ.λπ., όταν έδωσε άδεια το 2016 για το δίκτυο υψηλής τάσης.

Οι ΜΠΕ δεν αναφέρουν πώς θα παρασκευαστούν και πώς θα μεταφερθούν στις κορυφογραμμές περισσότερα από 6.000 κυβικά μέτρα μπετόν για τις βάσεις των ανεμογεννητριών και των υποσταθμών ρεύματος, ούτε με ποιον τρόπο και με ποιο κόστος θα γίνει η απεγκατάστασή τους όταν ολοκληρώσουν τη ζωή τους με την πάροδο της 20ετίας.

Ακόμη χειρότερα, τα μετεωρολογικά στοιχεία των μελετών προέρχονται από τον σταθμό της Λαμίας!

Σωρευτικές επιπτώσεις

Η Ελλάδα καταγγέλθηκε στο παρελθόν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανυπαρξία μελέτης για τις σωρευτικές επιπτώσεις παρόμοιων έργων και στη συνέχεια παραπέμφθηκε στο Ευρωδικαστήριο.

Τον Οκτώβριο του 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στις ελληνικές αρχές για τη ΜΠΕ με την οποία αδειοδοτήθηκαν και λειτούργησαν οκτώ αιολικά πάρκα της εταιρείας Damco Energy στο όρος Οχη στη νότια Εύβοια.

Ειδικότερα, η Επιτροπή επισήμανε ότι η μελέτη της Damco δεν συνεκτιμά τα αιολικά πάρκα που υπάρχουν ήδη στην Εύβοια και ότι «δεν υπάρχει κανένα κεφάλαιο και καμία λεπτομερής ανάλυση για το πώς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 40 αιολικά πάρκα στην ίδια περιοχή δεν αναμένεται να έχουν σωρευτικές επιπτώσεις στην περιοχή Natura.

Τον Δεκέμβριο του 2017 έγινε γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε τη διαδικασία για να παραπέμψει την Ελλάδα στο Ευρωδικαστήριο για μη συμμόρφωση της χώρας μας με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό και την έκδοση αδειών κατασκευής αιολικών πάρκων στην ελληνική επικράτεια.

Σύμφωνα με τον επίτροπο για το Περιβάλλον, Καρμένο Βέλα, οποιαδήποτε σχέδια για νέα αιολικά πάρκα θα πρέπει να υποβληθούν σε κατάλληλη εκτίμηση, η οποία πρέπει να εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις όλων των πτυχών του σχεδιαζόμενου έργου, συμπεριλαμβανομένων των οδών πρόσβασης, καθώς και τις σωρευτικές επιπτώσεις με άλλα έργα.

Υπό αυτές τις εξελίξεις, η Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος ζητάει ξανά από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ακυρώσει τις άδειες εγκατάστασης των δύο αιολικών σταθμών και να σταματήσει το περιβαλλοντικό έγκλημα στα Αγραφα.

Προσφυγές στο ΣτΕ

Το Δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων μαζί με 23 φορείς της Καρδίτσας και της Ευρυτανίας και περιβαλλοντικές οργανώσεις και με τις υπογραφές 480 πολιτών κατέθεσαν δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας με τις οποίες ζητούν την προσωρινή παύση οποιασδήποτε εργασίας, αλλά και την οριστική ακύρωση της υπουργικής απόφασης με την οποία αδειοδοτήθηκαν τα δύο αιολικά πάρκα στα Αγραφα, καθώς θεωρούν ότι είναι αντίθετη με πλειάδα ευρωπαϊκών και ελληνικών νομοθετικών διατάξεων που αφορούν, μεταξύ άλλων, την περιβαλλοντική νομοθεσία, τη νομοθεσία δημόσιων κατασκευών, έργων και οδοποιίας και τον δασικό κώδικα.

Αντίδραση εταιρειών

Η εναντίωση στην εγκατάσταση των δύο αιολικών πάρκων στα Αγραφα και οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που έχουν πραγματοποιηθεί προκάλεσαν την έντονη αντίδραση των εταιρειών που επενδύουν στα έργα.

Σε πρόσφατη ανακοίνωσή τους οι εταιρείες ΑΝΕΜΟΔΟΜΙΚΗ ΑΕΕ και ΠΟΥΝΕΝΤΗΣ ΑΕΕ απείλησαν όσους εναντιώνονται στην εγκατάσταση των αιολικών: «Φυσικά πρόσωπα, δημόσια πρόσωπα και αυτοδιοικητικοί φορείς που πιθανόν θα άρουν τις αποφάσεις τους ή θα παρεμποδίσουν με οποιονδήποτε τρόπο την υλοποίηση του έργου θα πρέπει να γνωρίζουν καλά πως θα ζητηθούν αποζημιώσεις και διαφυγόντα κέρδη», ανέφεραν.

Και οι δύο εταιρείες ανήκουν στον όμιλο ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ, ιδιοκτησίας των αδελφών Καλλιτσάντση.

Η ΕΛ.ΤΕΧ. ΑΝΕΜΟΣ είχε γίνει πρόσφατα μήλον της Εριδος στη μάχη για τον έλεγχο του ομίλου Ελλάκτωρ, καθώς δύο από τους μεγαλομετόχους του, ο Λεωνίδας Μπόμπολας και ο Δημήτρης Κούτρας, επέμεναν να πωληθεί, προκειμένου να ενισχυθεί η ρευστότητα του ομίλου, πρόταση με την οποία διαφώνησαν κάθετα οι αδελφοί Καλλιτσάντση.

Από αυτή την έντονη διαμάχη που ξέσπασε στο εσωτερικό της Ελλάκτωρ βγήκαν νικητές οι τελευταίοι, με τους Μπόμπολα και Κούτρα να βγαίνουν από το Δ.Σ. της εταιρείας και να μπαίνουν σε αυτό οι Αναστάσιος Καλλιτσάντσης ως διευθύνων σύμβουλος και Δημήτριος Καλλιτσάντσης ως μέλος.

* Η συλλογή υπογραφών κατά της εγκατάστασης των βιομηχανικών αιολικών στα Αγραφα συνεχίζεται. Εάν θέλετε, μπορείτε να υπογράψετε εδώ