Από τον Κέκροπα και τον Κόδρο στον Κωνσταντίνο Β.
του ΗΛΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
Η Αθήνα κηδεύει τον τελευταίο της βασιλιά (πρώην, τέως, έκπτωτο, Γλύξμπουργκ) Κωνσταντίνο Β και η Ελλάδα-Έλληνες αποχαιρετούν τον θεσμό της βασιλείας αφού πλέον-πέραν του γεγονότος ότι το δημοψήφισμα του 1974 κήρυξε τυπικά και ουσιαστικά έκπτωτη την βασιλεία-δεν υπάρχει κανείς από τους απογόνους του τέως βασιλιά που να έχει διατελέσει βασιλιάς.
Η Ελλάδα είχε την τύχη ή την ατυχία για κάποιους να γνωρίσει την ποιότητα όλων των πολιτευμάτων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Βασιλιάδες, αριστοκράτες, τύραννοι, δικτάτορες και δημοκράτες πολιτικοί συνθέτουν το μωσαϊκό των ταγών της εξουσίας σε όλες τις εκφάνσεις της. Η αξιολόγηση των πολιτευμάτων έγινε με θαυμάσιο και πειστικό τρόπο τόσο από τον Πλάτωνα όσο κι από τον Αριστοτέλη.
Αποτελεί δικαίωμα του κάθε Έλληνα να έχει τις πολιτειακές του προτιμήσεις. Αυτό επιτάσσουν οι κανόνες της Δημοκρατίας που από την φύση της είναι ανεκτική ακόμη κι απέναντι σε αυτούς που την υπονομεύουν με λόγια και με πράξεις. Οι πολιτικές πεποιθήσεις δεν διώκονται στο βαθμό που δεν συνιστούν ποινικό αδίκημα σύμφωνα με τον ποινικό πολιτισμό μας.
Ωστόσο στην δημοκρατία όλοι κρίνονται για όλα. Περισσότερο κρίνονται αυστηρά οι πολιτικοί μας ταγοί τόσο για τις πολιτικές και πολιτειακές επιλογές τους, όσο και για την συμπεριφορά και τις πράξεις τους που απορρέουν από τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις. Οι πολίτες αξιώνουν- ενόψει εκλογών – να γνωρίζουν πολύ καλά τους ιδεολογικούς και πολιτικούς προσανατολισμούς όλων εκείνων που θα διεκδικήσουν την ψήφο του λαού.
Η κηδεία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου μάς υποχρεώνει αλλά και μάς βοηθά να γυρίσουμε λίγο στο παρελθόν για κάποιες σκέψεις σχετικά με τον θεσμό της βασιλείας και τα πρόσωπα που τον υπηρέτησαν. Δεν λείπουν και οι προσωπικές μνήμες και εμπειρίες από εποχές που οι συζητήσεις και τα γεγονότα για το θεσμό ήταν έντονες και κυρίαρχες.
Η Αθήνα στα πρώτα της βήματα στους αρχαϊκούς χρόνους είχε την τύχη να έχει ως βασιλείς πρόσωπα που στιγμάτισαν την πορεία της. Ίσως κάποιες ιστορικές αναφορές να εμπεριέχουν πολλά μυθολογικά στοιχεία, αλλά είναι ενδεικτικά της ιστορικής παρουσίας του θεσμού της βασιλείας και των προσώπων της.
Ο βασιλιάς Κέκροπας-πάντοτε και σύμφωνα με τις όποιες πηγές υπάρχουν-θεωρείται ο ιδρυτής της Αθήνας με πλούσιο έργο σε όλους τους τομείς (πολεοδομία, τείχη, νόμοι, όνομα…).Σε αυτόν αποδίδεται σύμφωνα με την παράδοση το όνομα της Αθήνας αφού αυτός επέλεξε το δώρο της θεάς Αθηνάς (ελιά) και απέρριψε το δώρο του Ποσειδώνα (νερό). Η νικήτρια θεά – κατ επιλογή του Κέκροπα – έδωσε και το όνομά της στην Αθήνα.
Ωστόσο η εμβληματική μορφή του Κόδρου φωτίζει και λαμπρύνει περισσότερο τόσο τον θεσμό της βασιλείας όσο και το πρόσωπο που την εξέφρασε. Ειδικότερα και πάντα σύμφωνα με την μυθολογία ο Κόδρος ντύθηκε με κουρέλια και οικειοθελώς επέλεξε να σκοτωθεί για να σωθεί η πατρίδα του η Αθήνα .Κι αυτό γιατί έτσι πρόβλεψε το μαντείο πως η Σπάρτη θα νικούσε την Αθήνα στον πόλεμο μόνον αν δεν σκοτωνόταν ο βασιλιάς της Κόδρος.
Η θυσία του Κόδρου θαυμάστηκε από τους Αθηναίους που απαγόρευσαν στο μέλλον να φέρει άλλος τον τίτλο του βασιλιά. Έτσι οι Αθηναίοι δεν τίμησαν μόνον με τον καλύτερο τρόπο τον βασιλιά τους, αλλά και έλυσαν το πολιτειακό τους ζήτημα με το τέλος της βασιλείας. Κατήργησαν, δηλαδή, την βασιλεία ως θεσμό τιμώντας τον τελευταίο τους βασιλιά με την ύψιστη τιμή για την θυσία του.
Όλα τα παραπάνω, όσο κι αν κάποια από αυτά κινούνται στη σφαίρα του μύθου, είναι άκρως διδακτικά για τους σημερινούς Έλληνες και το πολιτικό προσωπικό της Δημοκρατίας μας. Οι θεσμοί, δηλαδή, και τα πρόσωπα οφείλουν να υπηρετούν το λαό και τα μακροχρόνια συμφέροντά του και όχι τις ιδεοληψίες κάποιων φιλόδοξων που χειραγωγούν τα πλήθη και τα στρέφουν σε φανατικές και εθνοκτόνες συμπεριφορές. Η προσωπολατρία και οι κομματικές εμπάθειες δυναμιτίζουν την κοινωνική συνοχή και ειρήνη και αδυνατίζουν τις προσπάθειες για πρόοδο και κοινωνική γαλήνη που συνιστούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιβίωση του έθνους.
Όσο, όμως, κι αν ήθελε κάποιος αντικειμενικά να βρει κάποιο στοιχείο από το έργο του αποθανόντος τέως βασιλιά που να συνιστά στοιχείο εθνωφελές θα δυσκολευόταν πάρα πολύ. Ελαφρυντικά υπάρχουν πολλά και λόγω του νεαρού της ηλικίας αλλά και του μικρού χρόνου που ”βασίλευσε”. Εκείνο που κατέγραψε ως ιστορικό η επιστήμη είναι τα Ιουλιανά, η Αποστασία και οι ατυχείς χειρισμοί στον χρόνο επιβολής της δικτατορίας του 1967. Έτερο ουδέν.
Πολλοί, ίσως, αντιτείνουν πως η βασιλεία ως θεσμός ήταν ένα σύμβολο και ως τέτοιο πρέπει να το αξιoλογούμε. Εξάλλου το είπε και ο Μιτεράν: “Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων”. Αρκεί, όμως, τα σύμβολα να έχουν περιεχόμενο και να εμπνέουν ή και να διαπαιδαγωγούν, Όταν είναι κενά περιεχομένου και αποκόπτονται από την πραγματικότητα, τότε συνιστούν μουσειακό είδος και εμπνέουν μόνον όσους ζουν με το παρελθόν. Οι πολιτειακοί θεσμοί και τα σύμβολα δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνον “πολιτική σκηνοθεσία”.
Αν είναι έτσι, όμως, προς τι οι κάποιες αντιδράσεις στις επιλογές της κυβέρνησης για τον τρόπο της κηδείας; Έτσι κι αλλιώς ο νεκρός “δεδικαίωται”, αν συμμορφωθούμε προς την λανθασμένη ερμηνεία της συγκεκριμένης φράσης. Κι αυτό γιατί το πραγματικό νόημα είναι άλλο σύμφωνα και με τον Απόστολο Παύλο. Ο νεκρός δηλαδή δεν μπορεί στο εξής να αμαρτήσει λόγω θανάτου και όχι ότι εξαλείφονται τα λάθη και αμαρτίες.
“ Ο νεκρός δεδικαίωται από της αμαρτίας”
Εν τω μεταξύ στο διαδίκτυο και στα ραδιόφωνα το τραγούδι “ Της αμύνης τα Παιδιά” γνωρίζει δόξες αναπάντεχες. Κάποιοι αναγκάζονται να ξαναδιαβάσουν την νεότερη ιστορία μας ακούγοντας τους στίχους του. Στην δική μου μνήμη αυτές τις μέρες στροβιλίζουν οι στίχοι και η μουσική ενός άλλου τραγουδιού, του Λάκη Παπά “ Έλα Μαζί Μου”.
Στις μπουάτ της εποχής εκείνης του δημοψηφίσματος που έκρινε το τέλος της βασιλείας το παραπάνω τραγούδι γνώριζε μεγάλη επιτυχία και ιδιαίτερα ο ακροτελεύτιος στίχος με αναφορά στον βασιλιά.
“ Τον έρωτά μας Θεό να κάνουμε και βασιλιά”
O τραγουδιστής κατά απαίτηση των θαμώνων της μπουάτ απέφευγε να πει την λέξη “βασιλιάς” και αντί αυτής έλεγε περιπαικτικά το “απαπά..” ή κάτι άλλο σχετικό, αυτοσχεδιάζοντας. Σκηνές και μνήμες που ο χρόνος δεν τις έσβησε. Είναι από τα παραλειπόμενα της Ιστορίας .Ωστόσο αποτελούν τα προσωπικά ιστορικά τιμαλφή της μνήμης μου εκείνης της εποχής και ο θάνατος του τέως βασιλιά τα επανέφερε στο προσκήνιο. Η ανθρωπιά και ο σεβασμός επιβάλλει να σεβαστούμε την ανθρώπινη στιγμή της απώλειας ενός ανθρώπου. Η ιστορία θα πράξει το έργο της με το “Τέλος Εποχής” για την βασιλεία ως θεσμού
