Ένα παμπάλαιο έθιμο των Χριστουγέννων αναβίωσαν σήμερα στη Σωτήρα τα μέλη του Μορφωτικού-Πολιτιστικού Συλλόγου με μεγάλη επιτυχία στην πλατεία του χωριού.Η “Γουρνοχαρά” στην περιοχή μας αποτελούσε ίσως το κορυφαίο έθιμο των Τρικάλων και της θεσσαλικής γης,που οι φίλοι της Σωτήρας αποφάσισαν να το επαναφέρουν όχι μόνο ως άξιομνημόνευτο γεγονός,αλλά και ως έμπρακτη προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η παράδοση ήθελε σε κάποιες περιοχές να σφάζουν τα οικόσιτα γουρούνια 5-6 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα και σε άλλες άρχιζαν από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, ανάλογα με την παρέα. Τα περισσότερα γουρούνια σφάζονταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Στεφάνου. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή ονομαζόταν “γρουνοστέφανος”. Αφού έσφαζαν τους χοίρους που έθρεφαν όλο το χρόνο,ακολουθούσε το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια.Οι νοικοκυραίοι στα καζάνια με τη βοήθεια των γυναικών έβραζαν κομμάτια κρέατος και έψηναν τις τσιγαρίδες.
Εννοείται πως καθ’ όλη τη διάρκεια στήνονταν ένα μικρό γλέντι με χριστουγεννιάτικα τραγούδια και διάφορα δημοτικά παραδοσιακά,χόρευαν και έπιναν ντόπιο κρασί ή τσίπουρο της νέας σοδειάς. Το λίπος αυτό, αφού το έλιωναν πρώτα, το έβαζαν σε δοχεία λαδιού ή πετρελαίου και αφού πάγωνε, διατηρούνταν σχεδόν όλο το χρόνο.Με τα κομμάτια κρέατος έφτιαχναν ντόπια σπιτίσια λουκάνικα με πράσο και με τα εντόσθια έφτιαχναν τα μπουμπάρια,που τα συναντούμε παραλλαγμένα και σε όμορες περιοχές.Το δέρμα το χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν γουρνοτσάρουχα για όλα τα μέλη της οικογένειας. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας το λίπος του γουρουνιού το χρησιμοποιούσαν όλο το χρόνο και σε όλα σχεδόν τα φαγητά. Υπήρχαν μάλιστα περιπτώσεις που πολλοί δεν το αντικαθιστούσαν με τίποτα. Ακόμα και το καλοκαίρι στα φαγητά τους χρησιμοποιούσαν λίπος, γιατί το θεωρούσαν δική τους παραγωγή και επομένως φθηνό, σε αντίθεση με το λάδι που αγόραζαν μισή ή μια οκά πανάκριβα, για να περάσουν ένα και δυο μήνες. Επίσης, πολλές φτωχές οικογένειες δεν αγόραζαν καθόλου λάδι και δεν ήξεραν ούτε ποιο είναι το χρώμα του.
Η γουρουνοχαρά κράτησε, με όλη την αίγλη της, μέχρι τον Πόλεμο, συνεχίστηκε βέβαια και αργότερα σε πολλά χωριά που είχαν ακόμη γουρούνια στα σπίτια τους.Σήμερα ελάχιστοι τηρούν και συνεχίζουν το παραδοσιακό αυτό έθιμο.
Παπαγεωργόπουλος Αντώνης
Δάσκαλος
