Τσιτσάνης δεν είναι μόνο το γλέντι στις ταβέρνες. Δεν είναι μόνο οι διασκευασμένες επιτυχίες του. Δεν είναι απλώς η υπηρηφάνεια ότι ήταν τρικαλινός.
Είναι το σαφές στοιχείο αναδείχθηκε από την παρουσίαση δύο εξαίρετων βιβλίων για τον συνθέτη, το απόγευμα της Παρασκευής στα Τρίκαλα. Ότι απαιτείται ενδελεχής μελέτη του έργου του, ανεξαρτήτως των όσων ήδη αρχείων έχουν συγκεντρωθεί. Και όταν μιλά κανείς για μελέτη, αναφέρεται στο συνολικότερο πλαίσιο για το λαϊκό μας τραγούδι, για τις συνθήκες μέσα στις οποίες αυτό «μεγάλωσε», για τους λόγους που ο Βασίλης Τσιτσάνης έγινε ο γεννήτοράς του.
Ετσι, είναι απολύως κατανοητές οι δύο βασικές εκκλήσεις και μια κίνηση που καταγράφτηκαν κατά την παρουσίαση των βιβλίων.
1. Η αντιπρόεδρος του Κέντρου Ερευνας Μουσείο Τσιτσάνη κ. Εφη Λεβέντη, ζήτησε ενεργοποίηση των τρικαλινών διά της ίδρυσης Συλλόγου Φίλων Μουσείου Τσιτσάνη
2. Ο εκ των συγγραφέων κ. Θεόφιλος Αναστασίου ζήτησε την παράδοση αρχειακού υλικού κάθε είδους, από τους τρικαλινούς που πιθανώς το κατέχουν.
3. Ο κ. Αναστασίου και η κόρη του κ. Φωτεινή Αναστασίου, παραχώρησαν τα συγγραφικά δικαιώματα στο Μουσείο. Κίνηση που μάλλον δεν έχει προηγούμενο και δείχνει ότι σημασία έχει η συμμετοχή στην έρευνα.
Τι είναι, όμως, αυτά τα δύο βιβλία; Και γιατί θα πρέπει να συμβάλλουμε όλοι στην έρευνα για το λαϊκό τραγούδι, τον Τσιτσάνη, τα Τρίκαλα; Ποιος ο στόχος των συγγραφέων;
Η απάντηση είναι πολύ απλή: Με «το Κέντρο Έρευνας, που πλέον παίρνει σάρκα και οστά στην πόλη μας (…) θα μπορέσει να αναδειχθεί η ελληνική μουσική παράδοση και να γίνει αντικείμενο ευρύτερης έρευνας». Κάτι που σημαίνει ότι «τα Τρίκαλα θα μπορούσαν να μιμηθούν την γενέτειρα του Μότσαρτ και να αναδείξουν τον πολιτισμικό πλούτο μας με πρόγραμμα και εκπαιδευτικούς στόχους. Ο Βασίλης Τσιτσάνης είναι παγκόσμιος και όχι μόνο ελληνικός θησαυρός». Αυτές οι ξεκάθαρες σκέψεις της κ. Αναστασίου, καταδεικνύουν και τη σημασία του βιβλίου «Στα Τρίκαλα στα δυο στενά. Μαρτυρίες για την λαϊκή μουσική 1881-1935».
Σε αυτό η έρευνα ασχολείται με το «αν και κατά πόσο υπήρχε και στα Τρίκαλα έντονη παρουσία αστικού λαϊκού τραγουδιού, ανάλογη τουλάχιστον με την παρουσία του δημοτικού και του λεγόμενου «ελαφρού» τραγουδιού ευρωπαϊκού στιλ ή γενικότερα της μουσικής ευρωπαϊκής προελεύσεως» όπως ανέφερε ο κ. Αναστασίου. Δηλαδή, ποια η ιστορία της… ιστορίας της μουσικής και της κοινωνικής παράδοσης στην πόλη, από την προσάρτησή της στο ελληνικό κράτος και εντεύθεν; Παράγοντες που έπαιξαν ρόλο, φυσικά, στη γέννηση του λαϊκού τραγουδιού και στην οδό που διάβηκε μεγαλοπρεπώς ο Βασίλης Τσιτσάνης.
Συνεντεύξεις
Το δεύτερο βιβλίο, έχει τίτλο «Βασίλης Τσιτσάνης Συνεντεύξεις». Τίτλος σαφής και κατανοητός. Μοιάζει με αποδελτίωση συνεντεύξεων του μουσουργού. Εκτός, βεβαίως της κοπιώδους προσπάθειας να συγκεντρωθεί το υλικό αυτό, έπρεπε και να έχει ένα αποτέλεσμα. Αυτό είναι το ότι «η έρευνα και η μελέτη των συνεντεύξεων (…) μπορεί να φωτίσει πολλές πλευρές που ο ίδιος ο Τσιτσάνης ήθελε να αναδείξει». «Πλευρές που ο ίδιος αποσιωπούσε με μαεστρία, αλλά και την απουσία πολλών λεπτομερειών γύρω από την παιδική του ηλικία και την προσωπική του ζωή». Ενώ «ακόμη πιο σημαντικός είναι και ο τρόπος με τον οποίο μάχεται για την ελληνική μουσική, ξεμπροστιάζοντας όλους εκείνους τους συνθέτες που κλέβουν ινδικά τραγούδια και τα παρουσιάζουν στο ελληνικό κοινό με δικό τους στίχο». Επομένως, αναδεικνύονται στοιχεία αναφορικά με άγνωστες πτυχές ενός συνθέτη, σε προσωπικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, που η μυθολογία για αυτόν, δεν έχει αφήνει να εμφανιστούν, καθώς μένει αυτή η αντιμετώπισή του ως σταρ, σε επίπεδο μουσικής μόνο ενασχόλησης (ούτε καν εντρύφησης).
Η εκδήλωση λοιπόν (παρόντων του Δημάρχου Τρικκαίων κ. Δημήτρη Παπαστεργίου και του βουλευτή Τρικάλων κ. Χρήστου Σιμορέλη, πρώτη χωρίς μουσική αλλά για μουσική, στο πλαίσιο του «Έτους Τσιτσάνη», απετέλεσε βασική προσπάθεια να διαφανεί ότι υπάρχει πολύ υλικό ακόμη για τον μεγαλύτερο συνθέτη, που δεν έχει παραδοθεί, ερευνηθεί, αξιολογηθεί, δημοσιευθεί, δημοσιοποιηθεί. Η αρχή έγινε. Μπορούμε να συμβάλλουμε.
Θανάσης Μιχαλάκης