Σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από κρίση αξιών, όπως η Ελληνική, αναρωτιέται κανείς αν υπάρχει άραγε μια πρόταση για να προσπεράσουμε τις ξεπερασμένες συμπεριφορές που ανακυκλώνουν την δυστυχία.
Και όμως υπάρχει πρόταση και είναι συγκεκριμένη όπως εύστοχα διατυπώθηκε στο 6ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας φιλοσοφίας: το ανθρωπιστικό και ψυχοθεραπευτικό μήνυμα του Αθηναίου φιλοσόφου Επίκουρου, που εκφράζει με τον απλούστερο αλλά και αρτιότερο τρόπο την διαχρονική, θεωρητική και πρακτική, μέθοδο προσέγγισης της ευδαιμονίας, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς.
Η επικούρεια φιλοσοφία μπορεί να αποτελεί ατομική συνταγή ευδαιμονίας αλλά μέσα από το κοινωνικό συμβόλαιο όπως το διατύπωσε ο Επίκουρος περνά ένα ευρύτατο κοινωνικό μήνυμα σε συνδυασμό με την δύναμη της φιλίας που ο δάσκαλος όρισε ως αθάνατο αγαθό.
Είναι βασικό να πούμε εξ αρχής ότι ο Επίκουρος, υποστήριζε ότι η φιλοσοφία πρέπει να έχει πρακτικούς σκοπούς και πως ο βασικός της σκοπός είναι να συντελέσει στην ευδαιμονία του ανθρώπου. Σ’ αυτό θα πρέπει να κατατείνει όλη της η προσπάθεια, η σκέψη, η μελέτη των επιστημών, και η κοσμοθεωρία της. Διότι, σε τελική ανάλυση, η αληθινή φιλοσοφία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η τέχνη του ευ ζην. Ο πυρήνας της φιλοσοφίας του Επίκουρου έχει ως σκοπό την αταραξία και την γαλήνη της ψυχής. Ο άνθρωπος με τις ικανότητές του είναι αρκετός για να φτιάξει την ευτυχία του, αρκεί να λείψουν οι ενοχλήσεις, οι ανησυχίες και τα εμπόδια.
Τα ονόματα «Επίκουρος» και «Επικούρειος» ηχούν στις ημέρες μας περίεργα στ’ αυτιά μας. Πρωτοακούστηκαν στην Αθήνα πριν από δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια, και έκτοτε, στην πορεία τους μέσα από τους αιώνες, ποτέ δεν έπαψαν να φορτίζονται με ποικίλες σημασίες. Ο άνθρωπος από τον οποίο πήρε το όνομά της η επικούρεια φιλοσοφία έζησε από το 341 ως το 270 π.τ.χ., δηλαδή σε μία εποχή όπου η ανεπάρκεια -αν όχι η αβασιμότητα- της καθιερωμένης θρησκείας γινόταν φανερή στους ευφυείς ανθρώπους, και όπου με την εγκαθίδρυση των νέων ισχυρών βασιλείων, η ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων-κρατών έχει αμετάκλητα χαθεί.
Ο κόσμος τότε ένιωθε όπως μας λέει ο Sir Richard Livingstone όπως ίσως θα ένιωθαν πολλοί σημερινοί Ευρωπαίοι αν η επικρατούσα θρησκεία καταρριπτόταν ολοκληρωτικά ως μύθος και η χώρα τους υποδουλωνόταν στις ΗΠΑ. Η πολιτική κι η θρησκεία είχαν εξαπατήσει τους ανθρώπους· το έδαφος, στην κυριολεξία, είχε φύγει κάτω από τα πόδια τους. Αυτοί οι άνθρωποι υποχρεωθήκαν να αναρωτηθούν αν άξιζε να ζει κάνεις, και αν ναι, πώς.
Ας πούμε συνεχίζει ο Sir Richard Livingstone ότι ένας άντρας έβλεπε την χώρα του να ρημάζεται απο την σήψη και την διαφθορά, την καταστροφή στο κατώφλι του, τη γυναίκα και τα παιδιά του να πεθαίνουν η να δυστυχούν από την πείνα και τις κακουχίες. Ή, ακόμη κι αν δεν είχε υποφέρει ο ίδιος, άκουγε για φρικαλεότητες και πολέμους και δεν ήξερε πότε θα τους έβρισκε στο δρόμο του. Ένιωθε τη γη να χάνεται κάτω από τα πόδια του και έψαχνε για σταθερό έδαφος στην κινούμενη άμμο.
Αυτός ήταν ο σημαντικότερος λόγος που μαζί με την έρευνα της φύσης η επικούρεια φιλοσοφία γεννήθηκε και απέκτησε αμέτρητους οπαδούς και άντεξε για εκατοντάδες χρόνια.
Οι καταστάσεις δεν διαφέρουν καθόλου θα έλεγα από την σημερινή εποχή. Η ίδια δυστυχία, οι ίδιοι φόβοι και ενοχλήσεις επικρατούν και στις ημέρες μας. Σήμερα η φιλοσοφία είναι κάτι που μελετάται στα πανεπιστήμια, ένα αντικείμενο σπουδών με τη βιβλιογραφία και τους ειδικούς του. Όμως η επικούρεια φιλοσοφία λειτουργούσε και συνεχίζει να λειτουργεί εντελώς διαφορετικά. Ήταν και είναι το καταφύγιο που βοηθά τους ταλαιπωρημένους από τη ζωή ανθρώπους να βρουν μία διέξοδο, να λυτρωθούν από τους πόνους και τη σύγχυση.
Μπορούμε να την καταλάβουμε μόνον αν αναλογιστούμε, απέναντι σε ποια δεινά προσφέρει άσυλο και να την κρίνουμε μόνον αν μελετήσουμε το άσυλο που προσφέρει.
«”Γεννηθήκαμε μια φορά και δε γίνεται να γεννηθούμε και δεύτερη, ενώ είναι βέβαιο πως δεν θα υπάρξουμε ξανά στον αιώνα τον άπαντα. Εσύ όμως, ενώ δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις την ευτυχία γι’ αργότερα.
Κι η ζωή κυλά με αναβολές και χάνεται, κι ο καθένας μας πεθαίνει μες στις έγνοιες.” Επίκουρος
Ήρθαμε στη ζωή για να κατακτήσουμε την ευδαιμονία. Όμως η ζωή είναι σύντομη και μας ξεγλιστρά. Καμιά απόκτηση αγαθού όποιο και αν είναι αυτό, δεν αξίζει όσο η ζωή μας…
Αριστοτέλης Κωλώτης Κερασοβίτης
Σημ: Για την συγγραφή του κειμένου άντλησα πηγές από τις ιστοσελίδες:
http://www.ekivolos.gr/
http://www.epicuros.gr/
