Ο Σακαφλιάς έγινε πασίγνωστος και αυτός αλλά και η πόλη των Τρικάλων σε όλη την Ελλάδα με ένα ζεϊμπέκικο τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη, το οποίο ηχογραφήθηκε το 1938.
Το τραγούδι δεν άργησε να γοητεύσει στην πλειονότητα το ελληνικό κοινό και έτσι μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα ο Σακαφλιάς έγινε πασίγνωστός και ταυτόχρονα γεννήθηκε ο θρύλος του.
Τα λόγια του πασίγνωστου τραγουδιού για τον Σακαφλιά είναι τα παρακάτω:
“Ο ΣΑΡΚΑΦΛΙΑΣ
Στα Τρίκαλα στα δυο στενά
σκοτώσανε το Σαρκαφλιά
Δυο μαχαιριές τον δώσανε
και κάτω τον ξαπλώσανε
Τέτοιο δερβίσικο παιδί
τον κλαίμε όλοι μας μαζί
Δεν τον ξεχνούμε βρε παιδιά
τον φίλο μας το Σαρκαφλιά”.
Το τραγούδι αυτό έμελε να διαγράψει λαμπρή επιτυχία και να αγγίξει τις καρδιές όλων των λαϊκών στρωμάτων της εποχής εκείνης και σιγά – σιγά ο θρύλος του Σακαφλιά άρχισε να διαπλάθεται, να συγκινεί, να εμπνέει και να αποτελεί ερέθισμα για διάφορες καλλιτέχνες εκφράσεις.
Τα ερεθίσματα της φαντασίας, αλλά και τις καλλιτεχνικές ανησυχίες που δημιούργησε το θέμα του “Σακαφλιά”, συναντάται σχεδόν σε όλες τις λαϊκές και καλλιτεχνικές εκφράσεις με διάφορα έργα.
Και το ερώτημα επανέρχεται.
Πως είναι δυνατόν ένα τραγούδι το οποίο αναφέρεται απλά σε ένα φονικό να γεννήσει, να διαπλάσει και να διαδώσει, σε τέτοιο μεγάλο μέγεθος, έναν μύθο;
Μουσική, ποίηση, ζωγραφική, κινηματογράφος, λαογραφία, έρευνα κλπ, έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για να αποδώσουν συναισθήματα και να δηλώσουν εκφραστικές προτάσεις με θέμα το θρύλο του Σακαφλιά.
Οι δημιουργοί τους ανάλογα με την έμπνευση, και την εκφραστική τους ανάγκη περιγράφουν ή αποδίδουν ή μεταφέρουν τα στοιχεία του θρύλου, προσπαθώντας περισσότερο να τιμήσουν, ή να ηρωποιήσουν το Σακαφλιά, παρά να τον επικρίνουν.
Έτσι, χρόνο με τον χρόνο, ο Σακαφλιάς έγινε λαϊκός ήρωας και πέρασε στη σφαίρα του θρύλου.
Για τις διάφορες εκδοχές που έχουν διατυπωθεί, όσον αφορά την πραγματική ιστορία του Σακαφλιά, ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά ου συμπεράσματα και να υιοθετήσει ή να απορίψει όποια άποψη θέλει, ανάλογα με τη δικιά του κρίση.
Όπως υποστηρίζουν πολλοί, ο Σακαφλιάς, υπήρξε πραγματικό πρόσωπο στις αρχές του 1900, ο οποίος δολοφονήθηκε στα Τρίκαλα.
Όμως, για τη δολοφονία του, που ακριβώς έγινε; πότε έγινε; και ποιος, ή ποιοι τον δολοφονήσανε; Δεν έχουν βρεθεί ακόμα τεκμηριωμένα στοιχεία.
Υπάρχουν μόνο διάφορες εκδοχές βασισμένες στην προφορική αλλά και στη γραπτή παράδοση, που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί χωρίς να αποδεικνύουν όμως με σιγουριά κάτι συγκεκριμένο.
Οι απόψεις διίστανται σε πολλά σημεία της υπόθεσης.
Πρώτα – πρώτα υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για το όνομα. Τον συναντάμε ως «Σακαφλιά», ως «Σαρκαφλιά», ως «Σακαβλιά» ως «Καβλιά», και ως «Σακαβιά».
Όπως προκύπτει από την έρευνα, το όνομα Σακαφλιάς δεν υπάρχει σε καμιά άλλη οικογένεια του νομού Τρικάλων, πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, ή μπορεί να πρόκειται για ψευδώνυμο και όχι για επώνυμο, ή το πιθανότερο να μην ήταν Τρικαλινός ο Σακαφλιάς αλλά να ήταν από κάποια άλλη πόλη της Ελλάδας και απλώς βρέθηκε για κάποιον λόγο στα Τρίκαλα εκείνη την εποχή.
Για την ετοιμολογία της λέξης υπάρχει μόνο για το όνομα Σαρκαφλιάς, η οποία ετυμολογείται ως σύνθετη λέξη, Σαρκα-φιλιας = ο φίλος της σάρκας.
Διαφορετικές εκδοχές έχουμε και για τον τόπο του εγκλήματος. Άλλοι τον φέρουν να δολοφονήθηκε στα στενά του Βαρουσιού Τρικάλων, άλλοι στα στενά σοκάκια των κακόφημων σπιτιών των Τρικάλων, της τότε εποχής, άλλοι τον φέρουν να δολοφονήθηκε στη “στενή” των φυλακών Τρικάλων και άλλοι να δολοφονήθηκε στο χωριό του, Καλλιφώνι Καρδίτσας.
Επίσης διαφορετικές εκδοχές υπάρχουν και για τους δολοφόνους. Άλλοι λένε ότι τον σκότωσαν οι νταβαντζήδες και οι μπράβοι του υπόκοσμου των Τρικάλων, άλλοι ότι τον σκότωσε ένας συγκρατούμενός του στη φυλακή, με το όνομα “Αντωνίτσης”, άλλοι ότι τον σκότωσε κάποιος πληρωμένος μάγκας της εποχής από κάποιον πλούσιο αντίζηλό του, ονόματι, “Νάκας”, άλλοι, ότι τον σκότωσαν τα τσιράκια ενός αξιωματικού της χωροφυλακής, για λόγους αντιζηλίας και για τα μάτια μιας όμορφης γυναίκας και άλλοι ότι τον σκότωσαν οι φίλοι του για ξεκαθάρισμα λογαριασμών.
Επιρροές στην τέχνη
Αυτή η συγκεχυμένη κατάσταση, όσον αφορά τις πληροφορίες γύρω από τον βίο και τη δολοφονία του Σακαφλιά ενέπνευσε κατά καιρούς πολλούς καλλιτέχνες, οι οποίοι εκφράστηκαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο, στην τέχνη του.
Μετά το τραγούδι του Τσιτσάνη ακολούθησαν και άλλα τραγούδια άλλων συνθετών, σχετικά με τον θρύλο του Σακαφλιά.
-Το 1976 γυρίστηκε κινηματογραφική ταινία με την “ΚΟΝΤΑΞΗΣ ΦΙΛΜ”. Τίτλος του έργου “Ο Σακαφλιάς”.
-Ζωγράφοι και σκιτσογράφοι εμπνεύστηκαν από το Θρύλο του Σακαφλιά και τον απεικόνησαν στα έργα τους.
-Ποιητές, στιχουργοί και συγγραφείς έγραψαν ή χρησιμοποίησαν στοιχεία από το θρύλο του Σακαφλιά στα έργα τους.
-Ερευνητές, μελετητές και λαογράφοι ασχολήθηκαν και ασχολούνται με την ανεύρεση και την καταγραφή στοιχείων του θρυλικού Σακαφλιά.
-Επίσης το όνομα του Σακαφλιά χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα ως επωνυμία σε διάφορα μαγαζιά, συλλόγους και σωματεία καθώς και ως ψευδώνυμα σε διάφορα πρόσωπα.
Βέβαια το εκπληκτικό είναι η καθιέρωση ανά την Ελλάδα, για τους Τρικαλινούς, το προσωνύμιο “Σακαφλιάδες”. Οι Τρικαλινοί είναι πλέον καταγεγραμμένοι στη συνείδηση των Ελλήνων, ως Σακαφλιάδες, γεγονός, που ενοχλεί αρκετούς Τρικαλινούς οι οποίοι θεωρούν τον χαρακτηρισμό μειωτικό και προσβλητικό, μιας και αφορά άνθρωπο του υποκόσμου. Γι΄ αυτό άλλωστε κατά καιρούς έχει ασκηθεί,
πολύ κριτική για την προβολή και ηρωποίηση ενός ανθρώπου του υποκόσμου.
Πάντως, ο Σακαφλιάς έγινε θρύλος, ενέπνευσε, εμπνέει και θα εμπνέει και στο μέλλον αρκετούς ανήσυχους κι ονειροπόλους ανθρώπους.
Σ΄ αυτή την εργασία παρουσιάζουμε όλες τις εκδοχές για το θρύλο του Σακαφλιά και όλα τα σχετικά δημοσιεύματα που κατά καιρούς έκαναν την εμφάνισή τους στον τύπο καθώς και ό,τι λαϊκό ή καλλιτεχνικό δημιούργημα προέκυψε από την έρευνα αυτή.
Είναι τα κομμάτια ενός παζλ που καλείται ο κάθε αναγνώστης να συναρμολογήσει και να απεικονήσει τη μορφή αυτού του θρύλου. Του ξακουστού ΣΑΚΑΦΛΙΑ.
sakaflias.blogspot.gr
