Η Μικρασιατική εκστρατεία και η καταστροφή

Του Δημητρίου Τουφεξίδη

 Ζημίες: Πολλοί ‘’μετράνε’’ τη ζημιά της καταστροφής του 1922, με τον αριθμό των νεκρών, τον ξεριζωμό του πληθυσμού και την απώλεια του πλούτου εν γένει, της τότε χώρας ‘’των δύο Ηπείρων και των πέντε Θαλασσών’’. Η μεγαλύτερη, η ουσιώδης, η μη αναστρέψιμη όμως ζημιά του Ελληνισμού, ήταν η ταφόπλακα της Μεγάλης Ιδέας. Ήγουν, η επαναφορά στην προτεραία κατάσταση πριν την Άλωση. ΑΥΤΟ ήτο αρχικώς το νόημα της επαναστάσεως του 1821. Το μαρτυρά η ευχή που εδόθη στον Υψηλάντη στις 27/3/1821 στο Βουκουρέστι από τους επαναστάτες στη δοξολογία: ‘’και εις τας πύλας του Βυζαντίου’’.

Τα αίτια της αποτυχίας; Φυσικά, η γνωστή τοις πάσι, παθογένεια μας. Το άσβεστο μίσος των Ελλήνων για τους υπόλοιπους …Έλληνες (ειδικά για τους κομματικά αντιπάλους). Εκλογές(!!!) λοιπόν, μεσούντος  του πολέμου (με κέρδος χρόνου για τον Κεμάλ) αλλαγή κυβέρνησης με τα γνωστά επακόλουθα (έξω εσείς οι εμπειροπόλεμοι, μέσα εμείς οι ναφθαλινάτοι). Το άκρον άωτον, αποτελεί η …διχόνοια μεταξύ Αεροπορίας Στρατού (μας)- Αεροπορίας Ναυτικού (μας)!!!  Κατόπιν ‘’παρεμβάσεως’’ του Παπούλα, ‘’υπερίσχυσε’’ η πρώτη (ώ, ναι, είχαμε …120 αεροπλάνα και οι Νεότουρκοι 19).

Η …κυβίστηση του Βασιλέως, από ‘’οίκαδε’’, σε ‘’ολοταχώς για Άγκυρα’’. Τυχαίο; Δεν υπάρχουν τυχαία. Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ Βασιλιάς είχε ‘’διπλωματική’’ συνάντηση με τις Μεγάλες Δυνάμεις, τρεις ημέρες πριν το Δημοψήφισμα της 22/11/1920 για την επάνοδο του. Ίσως εκεί, επηρεάστηκε από το …τέιον και ανακοίνωσε στο Μπάρι στους εμβρόντητους ακόλουθους τη νέα του απόφαση. Φυσικά, αυτοί την …χειροκρότησαν (σήμερα αυτό, αποτελεί …επιστήμη).

Μελανά και σκοτεινά μέχρι σήμερα σημεία: Η στάση και ο ρόλος του Ύπατου Αρμοστή Σμύρνης, Αρ. Στεργιάδη. Σε επιστολή-απάντηση του προς το Γ. Παπανδρέου γράφει: ‘’Καλύτερα να μείνουν εδώ (οι ντόπιοι) να τους σφάξει ο Κεμάλ, γιατί αν πάνε στην Αθήνα θα ανατρέψουν τα πάντα’’. (Μετάφραση: είναι οι ψήφοι …ηλίθιε, όλοι αυτοί ψηφίζουν Βενιζέλο).

Η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης, πέντε ημέρες πριν την είσοδο των Τούρκων στην Σμύρνη, που δίνει διαταγή στα κυρίαρχα στο Αιγαίο πλοία του Ελληνικού στόλου, που εδρεύουν στη Χίο: Βυθίσατε τα πλοία που φέρνουν πολίτες της Μ. Ασίας στην Ελλάδα, έστω και εάν φέρουν …πλούσιους!!! ( Εφημερίς της Κυβερνήσεως. Υπογραφή: Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης). Θαυμάστε εδώ την αστική κυβερνώσα τάξη των παλαιοελλαδιτών, που το μυαλό της ‘’έφτανε’’ μέχρι τα όρια Αμβρακικού-Παγασητικού. Απαρνείται την έλευση του πλούτου, εν γένει. Κατανοείστε επίσης και την αντίληψη της για τον υπόλοιπο Ελληνισμό (τη νέα πελατεία της, κατά το Βενιζέλο). Κινείται γύρω από το δόγμα ‘’Μικρή*, πλην έντιμος** Ελλάς’’. Αναφέρω εδώ και την ανίερη ‘’συμμαχία’’ της με το νεαρό τότε Κομμουνιστικό Κίνημα (ΣΕΚΕ), που δήλωνε την αντίθεση του στο εγχείρημα. Στην κορύφωση δε των μαχών, οργανώνει μαζί του (κρατηθείτε) …βασιλοκομμουνιστικές, αντιπολεμικές διαδηλώσεις στην Αθήνα (πόσο πιο μπροστά, από αυτούς του 1989…).

*Μικρή Ελλάς: μόνο οι …αδιάβαστοι στη Γεωγραφία το λένε. Είναι 9^η  στην Ε.Ε. των 27 χωρών. Επίσης, είναι μεγαλύτερη κατά 1.678 τετραγωνικά χιλιόμετρα από την τέως κοσμοκράτειρα …Αγγλία .

**Έντιμος: ε, λέμε και κανένα αστείο…

Και άντε καλά, χάσαμε στη στεριά και φύγαμε δίκην λαγών, εγκαταλείποντας τους πάντες και τα πάντα (όλο το Υλικό Πολέμου μας).  Οι καταληψίες Τούρκοι καίνε τη Σμύρνη και τους σφάζουν όλους. Γιατί δεν βάζεις τον πανίσχυρο Στόλο σου να την κάνει οικόπεδο και να τους εξαϋλώσει; Σε πόλεμο δεν είσαι; Και μάλιστα πριν μπούνε μέσα, να φύγεις ήσυχος. Τα κανόνια του Αβέρωφ, χτυπάνε από τα 16 χιλιόμετρα. Πού είναι το ‘’μέγα το της θαλάσσης κράτος;’’ Οι Αγγλογάλλοι στο ‘’δίδαξαν’’ δις στον Πειραιά, με τα κανόνια τους. Εδώ θα θυμίσω την έντονη παρουσία πολλών ξένων πολεμικών πλοίων στο λιμένα της Σμύρνης. Ίσως, ‘’και σε αυτήν την ιστορία, μπλέξαν τα …Λιμεναρχεία’’

Η περίεργη, μέχρι δημιουργίας υποψιών, στάση του πρίγκιπα Ανδρέα στο μέτωπο του Σαγγαρίου ποταμού. Όχι μόνο δεν υπάκουσε στις διαταγές ανωτέρων, αλλά την κρίσιμη στιγμή διέταξε αυθαίρετα και άνευ ειδοποιήσεως, οπισθοχώρηση των δυνάμεων του (δύο Μεραρχιών ΠΖ και μία Ταξιαρχία Ιππικού). Εκεί, ανεκόπη η συνεχής νικηφόρος προέλαση του Στρατού μας, καθιστώντας προβληματική τη συνέχεια της. Πρόκειται για τον πατέρα του πρίγκιπα Φιλίππου, (συζύγου της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄) και παππού του σημερινού Βασιλέως Καρόλου. Κανείς από τους τρεις τους δεν πάτησε το πόδι τους ποτέ στην Ελλάδα, από γινάτι που εξορίσαμε τον Ανδρέα μετά το 1922, παρά την καταδίκη του σε θάνατο. Μεταξύ μας: γλυτώσαμε και τους …μπλε αστακούς που καταβροχθίζουν.(Ρωτήστε τον κ. Μακρόν, που τον …φαλίρισαν).

Η περίεργη στάση του Ελευθερίου Βενιζέλου, που είχε έτοιμο σχέδιο ανταλλαγής των  πληθυσμών από το 1914!!! Δεν άκουσε την προτροπή της μεγάλης ‘’γάτας’’ του αιώνα, Ουίνστον Τσώρτσιλ, στις 6/3/1920 στο Λονδίνο, για …σβαρνούτ (μάλλον, γκόου χομ). Οι εκλογές τον μάραναν, την 1/11/ 1920, όπου δεν βγήκε καν βουλευτής. Δεν είδε την ανάλογη εκλογική συντριβή του Κλεμανσώ πριν λίγο; Ο λαός είχε τα παιδιά του στον πόλεμο 12 έτη και οι αντίπαλοι του, υπόσχονταν ‘’οίκαδε’’. Επίσης ερωτηματικό παραμένει, η …κυβίστηση του (εν μία νυκτί) στο θέμα της Ανατολικής Θράκης. Το βράδυ είπε ‘’ποτέ δεν θα τη δώσουμε’’, το πρωί ‘’δώστε την’’, ενώ εκεί είχαμε 5 ολάκερες, εμπειροπόλεμες Μεραρχίες με το ‘’μάτι’’ άγριο για την κοντινή Πόλη.(Μα να μην έχουμε τότε …βίντεα. Θα μου πείτε, ντρέπονται οι σημερινοί που τους τα δείχνουμε;).

Η απομάκρυνση 30.000 στρατιωτών από το μέτωπο και η τοποθέτηση τους κοντά στην Κωνσταντινούπολη, με σκοπό να πιέσουμε να μας την …δώσουν οι Άγγλοι που την είχαν υπό τον έλεγχο τους. Φρούδες ελπίδες, τη χρονική εκείνη συγκυρία. Οι έμπειροι κοσμοκράτορες διατηρούσαν καλές σχέσεις με το υπόλοιπο αμέτρητο Ισλάμ, ‘’πουλώντας’’ μέγιστο παραμύθι σε κάθε φύλαρχο, με τους: Τόμας Λόρενς (της Αραβίας) και Γερτρούδη Μπελ. Το Σουέζ τους ενδιέφερε και η Μοσούλ. Μετάφραση: Φθηνές μεταφορές των (τζάμπα) προϊόντων από τις αποικίες τους και έλεγχος της ενέργειας, διότι τα  αμέτρητα καράβια τους θα καίνε σε λίγο πετρέλαιο, αντί Αγγλικού κάρβουνου.

Το ουσιώδες λάθος, που αποτελεί και τη γνώμη μου: η πλήρης έλλειψη ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ της εκστρατείας και ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ της.  Γιατί πήγαμε εκεί; Τι θέλαμε να πετύχουμε; Να απελευθερώσουμε τους λοιπούς Έλληνες; Πιστεύαμε ότι αυτοί είναι Έλληνες; Να μεγαλώσουμε τη χώρα; Να εκμεταλλευτούμε τον εκεί πλούτο; Που είναι το ΤΕΡΜΑ; Μπορούμε να το ‘’υποστηρίξουμε’’ κατόπιν;  Σκεφτήκαμε ποτέ, ότι οι αντίπαλοι ΑΜΥΝΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ; Αναπάντητα όλα, έως σήμερα. Μια ζωή στο ‘’πάμε και όπου βγει’’ είμαστε. Είμαι σχεδόν σίγουρος στο ότι, εάν κατακτούσαμε την Άγκυρα (ένα χωριό άνευ στρατηγικής αξίας, μόνο ψυχολογικής) θα φωνάζαμε ενθουσιωδώς: ‘’Αδέρφια, κερδάμε. Κοντά-σιμά η Καισάρεια, και το Ερζερούμ’’. Εκεί να ήμουν τότε μωρέ, να τους βάλω ιδέες για τους …κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνος, είμαι ‘’μανούλα’’ σε τέτοια (σας βλέπω που γελάτε…).

Η ειδοποιός λεπτομέρεια του τέλους: μετά το 1922 το Αιγαίο για πρώτη φορά στην Ιστορία του, κατοικείται εκατέρωθεν από ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΛΑΟΥΣ. Διαβάστε την άποψη κορυφαίων, σύγχρονων Ιστορικών, για τον επαναπροσδιορισμό  του χώρου του  ‘’Ελληνικού Πολιτισμού’’.

Δυστυχώς, πολλές από τις λεπτομέρειες του εγχειρήματος, παραμένουν ακόμη σφραγισμένες ερμητικά από την Ελληνική Πολιτεία. Από ντροπή ίσως;  Από το φόβο μη μάθουμε την αλήθεια και αρχίσουμε να γκρεμίζουμε …αγάλματα; Τα Αγγλικά αρχεία, είναι επιλεκτικώς ανοικτά. Φτάσαμε να αντλούμε πληροφορίες, από μία νέα, ανήσυχη γενιά …Τούρκων Ιστορικών, ειδικά για το στρατιωτικό (μας) σκέλος.

Σεβόμενος τον χρόνο σας, σταματώ εδώ. Σας προτείνω δε, τα βιβλία Ιστορίας που πίσω τους γράφουν ΟΕΔΒ, ανακυκλώστε τα. Το οφείλετε στον εαυτό σας και στους 30.000(όλα περίπου) νεκρούς, 30.000 τραυματίες, 25.000 αγνοούμενους,25.000 αιχμαλώτους, από το στρατιωτικό προσωπικό της Ελλάδας, των 5,5 τότε εκατομμυρίων. Τους εικονιζόμενους στις βάρκες …πρόσφυγγες* μην τους μετράτε. Μετά το 1922, ένας στους τέσσερις πολίτες που έβλεπες στο δρόμο, ήταν από τη Μικρά Ασία.

*Έτσι ακριβώς, με προσφωνούσαν οι περήφανοι …γηγενείς συμμαθητές μου στο Δημοτικό. Ειδικά, οι Βλάχοι και οι Αρβανίτες.

Ο Δημήτριος Τουφεξίδης, προσπάθησε να εξηγήσει γιατί ο πατέρας του άλλαξε πόλη, χώρα και ήπειρο, πριν έναν αιώνα περίπου.

ΥΓ. Αποδίδοντας τα του Καίσαρος τω Καίσαρι: Όλα αυτά τα λέμε και τα γράφουμε, σήμερα εκ του ασφαλούς, από τον αναπαυτικό καναπέ μας. Μπορεί, ζώντας το 1922 να κάναμε τα ίδια, λόγω των τότε υπαρχουσών συνθηκών. Το μεγαλειώδες όμως της Ιστορίας, είναι αυτό. Μελετώντας την και αναλύοντας την, μπορείς να αποφύγεις τα ίδια τουλάχιστον λάθη. Μεταξύ μας: χλωμό το βλέπω…