Μέσα στον χιονιά και την πανδημία τα Τρίκαλα έχασαν πρόσφατα ένα σπουδαίο τέκνο τους. Φτωχόπαιδο, μετανάστης, βιομηχανικός εργάτης και κατόπιν εστιάτορας, αυτοδίδακτος, πεζογράφος και ποιητής, πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό, αριστερός και κοινωνικός αγωνιστής. Αυτός ήταν ο Βάιος Φασούλας.
Για να καταλάβουμε καλύτερα τον Βάιο Φασούλα και τη διαδρομή του πρέπει ν’ ανατρέξουμε στις ρίζες του, οι οποίες βρίσκονται στην Εαμική Εθνική Αντίσταση και την ηρωική, αλλά συγχρόνως και μαρτυρική δεκαετία του 1940, όταν σύσσωμος ο ελληνικός λαός αγωνίστηκε, όσο λίγοι λαοί, κατά του ναζισμού και φασισμού, ξένου και ντόπιου.
Ο πατέρας του και τα μεγαλύτερα αδέλφια του Βάιου, αλλά και θείες και θείοι του, όταν ο Βάιος δεν είχε ακόμα γεννηθεί, είχαν συστρατευθεί στον αγώνα κατά των Γερμανο-Ιταλών κατακτητών. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Κώστας Στεργιόπουλος είναι ένας απ’ τους πέντε Επονίτες που οι Γερμανοί, με τη συνδρομή Τρικαλινών δωσίλογων και προδοτών, κρέμασαν την 18 Απριλίου 1944 στην πλατεία Ρήγα Φεραίου στα Τρίκαλα.
Μέσα στη φωτιά του εμφυλίου πολέμου, εν έτει 1947 και μέσα σε μια οικογένεια σμπαραλιασμένη από τις διώξεις και τις κακουχίες, γεννιέται ο Βάιος, που λίγους μήνες αργότερα η μάνα του πεθαίνει. Ο Βάιος υιοθετείται από την οικογένεια Φασούλα που δεν είχε παιδιά και μεγαλώνει στο Βαρούσι, ενώ ένας μεγαλύτερος αδελφός του δόθηκε στο ορφανοτροφείο.
Η οικογένειά που υιοθέτησε τον Βάιο ήταν φτωχή (λούστρος ο πατέρας, οικιακή βοηθός – ή «δούλα»!! όπως λεγόταν εκείνη την εποχή και αυτό μου το αφηγήθηκε ο ίδιος ο Βάιος – η μητέρα), ωστόσο τη διέκρινε η εργατικότητα, η ανεπιτήδευτη απλότητα και η εντιμότητα, που χαρακτηρίζει τους λαϊκούς ανθρώπους.
Στη νέα του οικογένεια ο Βάιος βρήκε πολλή αγάπη, ζεστασιά και σπάνια φροντίδα απ’ τους θετούς γονείς του. Ο Βάιος αποφοίτησε απ’ το Δημοτικό και δεν συνέχισε στο Γυμνάσιο.
Έχοντας τύχη βουνό (όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια) πριν συμπληρώσει καλά – καλά τα 20 του χρόνια ο Βάιος γνώρισε και παντρεύτηκε με τη συγχωριανή μου (εξ Οιχαλίας ορμώμενη) Μαρία Κυρίτση, που του στάθηκε πιστή και αφοσιωμένη σύντροφός του μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του. Η Μαρία τον ακολούθησε και τον … ανέχτηκε αγόγγυστα (γιατί ο Βάιος ήταν πάντα πολυμήχανος και πολυάσχολος) σε Ελλάδα και Γερμανία. Όση ήταν η αγάπη της Μαρίας προς τον Βάιο, άλλη τόση ήταν και η αγάπη του Βάιου προς τη «Μάρω», όπως την έλεγε (ή «Μαρίνα» στο ομότιτλο μυθιστόρημά του).
Το 1970, η οικογένεια Φασούλα, μην αντέχοντας την ανέχεια και τη χούντα στην Ελλάδα, μετανάστευσε στη Γερμανία, όπου διέμεινε μέχρι το 2006. Εργάστηκαν βιομηχανικοί εργάτες για μια δεκαετία περίπου, για ν’ ανοίξουν στη συνέχεια (καθόσον το ζεύγος διέθετε και Νεοχωρίτικη ρίζα, όπως είδαμε) ελληνικό εστιατόριο στη Γερμανία.
Ο Βάιος, που εν τω μεταξύ με την ενηλικίωσή του έμαθε την προσωπική του ιστορία, αφού μέχρι τότε πίστευε ότι είναι φυσικός γόνος της βαρουσιώτικης οικογένειας που τον υιοθέτησε και την οποία ποτέ δεν έπαψε να υπεραγαπά, στη Γερμανία «άνοιξε τα μάτια», όπως έλεγε, πλάτυνε τους ορίζοντες, συνειδητοποιήθηκε πολιτικά και ξεδίπλωσε το λογοτεχνικό του ταλέντο. Εκεί συνδέθηκε με αντιδικτατορικούς κύκλους και συμμετείχε ποικιλότροπα σε αντιχουντικές εκδηλώσεις από Έλληνες και Γερμανούς δημοκράτες. Ενώ ήταν οργανωμένος στην ελληνική αριστερά, έγινε συγχρόνως για ένα διάστημα και μέλος του γερμανικού SPD.
O Βάιος ήταν εργαζόμενος εστιάτορας, αλλά ταυτόχρονα έγραφε ακατάπαυστα. Ήταν ένας καθημερινός γραφιάς! Τα βιώματα, οι ανησυχίες, οι προβληματισμοί, τα συναισθήματα και τα πάθη του κόχλαζαν μέσα του σαν ηφαίστειο, ήταν ακράτητα και ζητούσαν επειγόντως διέξοδο! Διοχετεύονταν στην ηφαιστειακή πέννα του, παίρνοντας τη μορφή λογοτεχνικού κειμένου, πρόζας ή ποιήματος.
Ο Βάιος αν και έκανε στοιχειώδεις εγκύκλιες σπουδές, όπως είδαμε, έγραψε περί τα δέκα (αν δεν κάνω λάθος) βιβλία.
Οι δύσκολες μεταπολεμικές δεκαετίες του ‘50 και του ’60 (που ο Βάιος τις βίωσε στην πόλη των Τρικάλων), αλλά και η Μεγάλη Δεκαετία 1940 – 1950, ηρωική και συγχρόνως τραγική για τον λαό μας, καθώς και η αστείρευτη νοσταλγία του για την πατρίδα βρίσκουν την τιμητική τους στα βιβλία του. Οι ήρωές του είναι συνήθως λαϊκοί καθημερινοί άνθρωποι που ζουν στην εποχή τους, με τα βάσανά τους, τους έρωτές τους, τα πάθη τους, τους αγώνες, τους ηρωισμούς, αλλά και την πτώση ή κατάπτωσή τους.
Το λογοτεχνικό έργο του Βάιου Φασούλα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, ίσως δεν είμαι και ο καταλληλότερος άνθρωπος για την αποτίμησή του. Γνώμη μου είναι ότι οι δημοτικές αρχές, αλλά και πνευματικοί ή κοινωνικοί φορείς του τόπου ν’ αποτιμήσουν συνολικά το έργο του ή να τιμήσουν τον Τρικαλινό Βάιο Φασούλα.
Αν «οι άνθρωποι ζουν όσο τους θυμούνται οι ζωντανοί», κατά τον Σοφοκλή, τα Τρίκαλα και πρώτα απ’ όλα ο Δήμος οφείλουν να θυμούνται τον Βάιο Φασούλα.
Γυρίζοντας πάλι στα χρόνια της Γερμανίας, όπου ο Βάιος (με την αχώριστη σύντροφό του) έζησε τα μισά χρόνια της ζωής του (1970 -2006), οφείλουμε να πούμε ότι ο Βάιος δεν ζούσε ως εξόριστος μετανάστης, αλλά ως οργανικό μέλος της γερμανικής κοινωνίας. Διατηρούσε σχέσεις με πνευματικούς ανθρώπους της Γερμανίας. Με τους ανοιχτόμυαλους και δημοκράτες Γερμανούς. Ο ίδιος έγραφε και στηλίτευε σε τοπικά περιοδικά ή εφημερίδες τα κακώς κείμενα που έβλεπε γύρω του. Ο Βάιος ήταν ένας ενεργός πολίτης και δεν έκρυψε ότι η Γερμανία ήταν η δεύτερη πατρίδα του. Μηνέχοντας ίχνος εθνικισμού, ήταν πατριώτης και ταυτόχρονα διεθνιστής. Υπέρ της φιλίας, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών. Ο Βάιος ήταν πολύ Έλληνας και ταυτόχρονα υπέρ της «πανανθρώπινης φιλιάς», που λέει ο ποιητής.
36 χρόνια μακριά από την Ελλάδα και τα Τρίκαλα δεν μπόρεσαν να τον κάνουν αδιάφορο για τα εδώ τεκταινόμενα. Επί 36 χρόνια τα Τρίκαλα είχαν «τα γράμματα από μακριά» του Βάιου Φασούλα. Έστελνε συνεχώς γράμματα, άρθρα, σχόλια, διηγήματα, ποιήματα στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Κείμενα αιχμηρά, που στηλίτευσαν και διεκδικούσαν, αλλά και με προτάσεις. Από θέματα οικουμενικά μέχρι … το Δέλτα Καλαμπάκας, όπου ήταν το σπίτι του.
Ο Βάιος εμπνεύστηκε την επικοινωνία των συγγραφέων της Διασποράς και με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών Στις Πέντε Ηπείρους (ΕΕΛΣΠΗ), όπου υπήρξε πρόεδρος επί σειρά ετών.
Την τελευταία 15ετία που ζούσε και πάλι στα Τρίκαλα, ο Βάιος συμμετείχε ή ήταν κοντά στα κινήματα. Αξιομνημόνευτη είναι η ενεργή συμμετοχή του στην ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΟΥ 1925, που με τους αγώνες της αναγνωρίστηκε η μεγάλη Αγροτική Λαϊκή Εξέγερση στα Τρίκαλα το 1925.
Σημαντική ήταν η συμμετοχή του στους αντιμνημονιακούς αγώνες που αναπτύχθηκαν στα Τρίκαλα κόντρα στους τοκογλύφους δανειστές και τους ντόπιους μνημονιακούς, κόντρα στην ευρωπαϊκή επιτροπεία και διεθνή υποτέλεια.
Ο Βάιος δεν τους μαστίγωνε μόνο γράφοντας, αλλά είχε και συμμετοχή στους αγώνες εναντίον τους. Ήταν τακτικός θαμώνας στις συσκέψεις του ΜΕΤΩΠΟΥ ΛΑΟΥ.
Ο πηγαίος, ανήσυχος, ακούραστος, πολυσχιδής Βάιος με τη σύζυγό του Μαρία, έναν υπέροχο άνθρωπο, ευτύχησαν να δημιουργήσουν μια καλή και αγαπημένη οικογένεια με δύο κόρες (η μία εργαζόμενη σε αθηναϊκό νοσηλευτήριο, η άλλη εισαγγελέας) και ένα γιο (εργαζόμενος στην πληροφορική στη Γερμανία) και να χαρούν πέντε εγγόνια.
Φίλε και αξέχαστε Βάιο, στη φετινή επέτειο μνήμης στο μνημείο των 5 Ηρώων Επονιτών (18 Απριλίου) ο αδερφός σου Ηλίας θα καταθέσει το κόκκινο στεφάνι σας χωρίς εσένα.
Φίλε Βάιο, αγαπούσες τόσο πολύ τη ζωή και τη δημιουργία, που μέχρι τις τελευταίες μέρες δεν ήθελες να πιστέψεις και ν’ αποδεχτείς το κακό που ερχόταν ακάθεκτο. Η οικογένειά σου αναγκάστηκε να θρηνήσει με ανείπωτο πόνο τον πρόωρο χαμό σου. Και μαζί της εμείς οι φίλοι και συναγωνιστές σου.
Καλέ μου φίλε Βάιο, ΔΕΝ ΣΕ ΞΕΧΝΑΜΕ!
