Με αφορμή την επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Θεσσαλία

Στα πεδινά χωριά του νομού Καρδίτσας η ζωή επανακάμπτει με πολύ δειλά βήματα, με όσο σθένος και οικονομικές δυνατότητες έχουν απομείνει στους πληγέντες. Οι περιγραφές που έρχονται από κατοίκους τεσσάρων κοινοτήτων, την Αγία Τριάδα, τον Βλοχό, τη Μαραθέα και τη Μεταμόρφωση, συγκλίνουν στον μεγαλύτερο βαθμό. Από όσα υποσχέθηκε η κυβέρνηση στους πλημμυροπαθείς, η πλειονότητά τους (όχι όμως όλοι) έχει λάβει την αποζημίωση των 6.600 ευρώ, που αφορούσε την αποκατάσταση οικοσκευής. Για την αποκατάσταση των κατοικιών, οι πληγέντες κλήθηκαν να ετοιμάσουν φακέλους με τις ζημιές που έπαθαν και ακολούθως να αιτηθούν αποζημιώσεις. Αρχικά, όμως, η σύνταξη ενός τέτοιου φακέλου θέλει τη συνδρομή μηχανικού, κάτι που σημαίνει ότι απαιτεί την καταβολή ενός ποσού μερικών εκατοντάδων ευρώ. Από εκεί και πέρα, όπως μας περιέγραψαν πληγέντες, έπρεπε να προσκομιστούν τιμολόγια στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες με τα κόστη των εργασιών αποκατάστασης προκειμένου να πάρουν πίσω τα ποσά που κατέβαλαν σε συνεργεία. Πόσοι είχαν μια τέτοια δυνατότητα; Λίγοι, μας απάντησαν κάτοικοι.

Σε κάποια χωριά η πλειονότητα του πληθυσμού (σε κάποια άλλα όλοι) ήταν αγρότες ή κτηνοτρόφοι. Πολλοί εξ αυτών είχαν ήδη υποστεί μια πρώτη καταστροφή από τον «Ιανό». Δανειοδοτήθηκαν ή δέσμευσαν την παραγωγή τους (π.χ. σε εκκοκκιστήρια βάμβακος) προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις προ τριετίας καταστροφές, με αποτέλεσμα να μην έχουν περαιτέρω δικαίωμα δανεισμού. Αρα, έπρεπε να ξαναφτιάξουν τα σπίτια τους με όποιες δυνατότητες είχαν απομείνει. Το δε «εξαχίλιαρο» για την οικοσκευή «ουσιαστικά ήταν μια ψυχολογική ντόπα, δεν αρκούσε», σχολίασε στην «Εφ.Συν.» πλημμυροπαθής.

Σύμφωνα με περιγραφές κατοίκων, σήμερα μπορεί να δει κανείς σπίτια που έχουν στο εσωτερικό τους ένα τραπέζι για να κάθεται η οικογένεια για το φαγητό της, ένα ψυγείο, μερικές καρέκλες… Και στο εξωτερικό τους παραμένουν οι ζημιές από τις πλημμύρες. Μουχλιασμένα κουφώματα, υγρασίες που έχουν ποτίσει τοίχους που βάφονται και ξαναβάφονται… Κάποιοι επέστρεψαν στα χωριά τους ξεκινώντας όσες εργασίες ανακατασκευής επέτρεπαν τα οικονομικά τους. Ομως ένα αλλαγμένο τζάμι ή ένα καινούριο παντζούρι δεν εμπίπτει στις δαπάνες αποζημιώσεων σε περίπτωση που δεν έχουν περάσει προηγουμένως τα αρμόδια για τις αυτοψίες κλιμάκια και δεν έχουν καταγράψει την αρχική κατάσταση του κατεστραμμένου σπιτιού, επισημαίνουν κάτοικοι. Κάποιοι εξ αυτών είχαν τη δυνατότητα να επισκευάσουν μόνο το πατρικό τους σπίτι και να διαμείνουν εκεί δύο γενιές, ευελπιστώντας ότι κάποια στιγμή θα καταφέρουν να ξαναφτιάξουν και την κατοικία που είχαν μέχρι πρότινος οι νεότεροι.

Κατοικίες με δεύτερο όροφο δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο αποζημιώσεων, σύμφωνα με καταγγελίες πληγέντων, παρότι καταστράφηκαν οι υποδομές τους (π.χ. λεβητοστάσια). Η δε αντιμετώπιση των κρατικών λειτουργών απέναντι σε αιτήματα αποζημιώσεων μοιάζει να γεννά περαιτέρω απόγνωση. Ενδεικτική η ιστορία που μας περιέγραψε ο Δημήτρης Τσέας, πρόεδρος της κοινότητας Αγίας Τριάδας, «του πρώτου οικισμού που πλημμύρισε»: όταν τα λασπόνερα σκέπασαν το χωριό, φιλοξένησε περίπου 40 ανθρώπους, τους νεότερους στο δικό του σπίτι και τους πιο ηλικιωμένους –ανάμεσα στους οποίους ήταν και κατάκοιτοι άνθρωποι- στο διπλανό σπίτι που ανήκει στον πατέρα του.

Στο δεύτερο σπίτι κάποιοι φιλοξενήθηκαν έως και για έναν μήνα. «Ηταν μια κατάθεση ψυχής. Είπαμε με τη γυναίκα μου ότι δεν θα αφήσουμε κανέναν αβοήθητο», διηγείται στην «Εφ.Συν.». Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν περιέγραψε στην αρμόδια υπάλληλο την παραπάνω κατάσταση και τις ζημιές που είχε στις υποδομές του σπιτιού του, έλαβε την εξής αμείλικτη απάντηση: «Κάνατε ένα ψυχικό και θέλετε και αποζημίωση;»…

Ο Γολγοθάς της επιστροφής

Η επιστροφή στους τόπους που έπνιξε ο «Daniel» εξελίσσεται με βραδύτητα. Στον Βλοχό, όπου τον περασμένο Σεπτέμβρη τα λασπόνερα έφτασαν τα 5 μέτρα ύψος, σκεπάζοντας ακόμη και κεραμίδια σπιτιών, έχουν γυρίσει περίπου 25 από τις συνολικά 120 οικογένειες. Στη Μεταμόρφωση, περίπου 30 από τις 120 οικογένειες. Οι υπόλοιπες οικογένειες διαμένουν σε γειτονικές κωμοπόλεις, στον Παλαμά και στην Καρδίτσα. Για τη στέγασή τους προβλεπόταν επίδομα ενοικίου. Πληγέντες καταγγέλλουν ότι 12 μήνες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες έχουν δει στους λογαριασμούς τους το πρώτο τρίμηνο του επιδόματος ή και το δεύτερο τρίμηνο στην καλύτερη των περιπτώσεων.

Ολα αυτά ενώ έχουν να αντεπεξέλθουν σε ενοίκια που φτάνουν τα 400 ή 500 ευρώ «ακόμα και σε κωμοπόλεις», περιγράφει στην «Εφ.Συν.» ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας του Βλοχού, Γιάννης Κούκας. Κάτοικοι γειτονικών οικισμών υποστηρίζουν ότι όταν βρέθηκαν σε αναζήτηση ενοικιαζόμενης στέγης στην Καρδίτσα αντιμετώπισαν διαθέσεις αύξησης του ενοικίου από πλευράς ιδιοκτητών. Οταν απευθύνονται στις αρμόδιες υπηρεσίες για τις καθυστερήσεις του επιδόματος ενοικίου, λαμβάνουν και μόνο την απάντηση ότι «θα μπουν», χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις. Από την πρώτη στιγμή των καταστροφών και κατά καιρούς η «Εφ.Συν.» έχει μιλήσει με διάφορους πλημμυροπαθείς από όλες τις περιοχές της Θεσσαλίας. «Δεν έχει γίνει τίποτα από την τελευταία φορά που μιλήσαμε», μας λένε οι περισσότεροι, παρότι με ορισμένους είχαμε να επικοινωνήσουμε για περισσότερο από 3 μήνες…

Το σχέδιο μετεγκατάστασης οικισμών

Στο παραπάνω «φόντο» το τελικό κυβερνητικό σχέδιο για μετεγκατάσταση των πλημμυροπαθών της Μεταμόρφωσης σε έναν νέο οικισμό παρουσιάστηκε την Παρασκευή 23 Αυγούστου. Το συγκεκριμένο χωριό (το οποίο, υπενθυμίζεται, είχε πλημμυρίσει και το 1994) βρίσκεται εντός μια λεκάνης απορροής περιμετρικά της οποίας ρέουν πέντε μεγάλοι θεσσαλικοί ποταμοί.

Η μετεγκατάσταση των κατοίκων της Μεταμόρφωσης σε έναν νέο οικισμό στα Καλυβάκια Παλαμά, ο οποίος βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον τόπο τους αλλά και από τα κτήματά τους, θεωρείται η μόνη ασφαλής λύση. Εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί (καλώς εχόντων των πραγμάτων) εντός τριετίας: δύο χρόνια υπολογίζεται να απαιτήσει η ολοκλήρωση βασικών υποδομών (δίκτυο ύδρευσης, οδικό δίκτυο, αντιπλημμυρική θωράκιση) του νέου οικισμού και έναν επιπλέον χρόνο η τοποθέτηση των προκατασκευασμένων κατοικιών νέας γενιάς.

Σε κάθε οικογένεια θα αντιστοιχεί ένα οικόπεδο 450 τ.μ. εντός του οποίου θα βρίσκεται και η νέα της κατοικία, ενώ θα διατηρηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας στον οικισμό της Μεταμόρφωσης, η οποία θα πρέπει να παραμείνει ένας «λειτουργικός» τόπος, καθώς εκεί θα παραμείνουν οι καλλιέργειες των κατοίκων, που στη συντριπτική τους πλειονότητα δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα. Το 90% των κατοίκων είχε ταχθεί υπέρ της μετεγκατάστασης σε ένα πρώτο τοπικό δημοψήφισμα. Νεότερη ψηφοφορία αναμένεται να διεξαχθεί μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου.

«Ολα στο χωριό θα γίνουν με δημοκρατικές διαδικασίες», έχει ξεκαθαρίσει στην «Εφ.Συν.» ο πρόεδρος της κοινότητας Μεταμόρφωσης, Πέτρος Κοντογιάννης. Ανάλογο σενάριο έχει συζητηθεί και για τον Βλοχό Καρδίτσας, οικισμό γειτονικό στη Μεταμόρφωση. Εκεί, το 60% έχει ταχθεί υπέρ της μετεγκατάστασης στα Καλυβάκια, σε περιοχή διπλανή σε αυτήν που θα στεγάσει τους κατοίκους της Μεταμόρφωσης. Ωστόσο, προσώρας, επίσημη ενημέρωση από την κυβέρνηση δεν έχει υπάρξει για το τι μέλλει γενέσθαι, παρότι κάτοικοι του Βλοχού είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν την παρουσίαση που έγινε με αντικείμενο τη μετεγκατάσταση των κατοίκων της Μεταμόρφωσης.

Οποιες κι αν είναι πάντως οι κυβερνητικές προθέσεις περί μετεγκατάστασης, οι κάτοικοι του Βλοχού προειδοποιούν ότι επείγει η θωράκιση του οικισμού τους. «Τα αναχώματα πρέπει να ξαναφτιαχτούν οπωσδήποτε, όποια κι εάν είναι η απόφαση για τη μετεγκατάσταση, γιατί εδώ θα μείνουν τα χωράφια. Αλλά και άνθρωποι μένουν εδώ», τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας Βλοχού, Γιάννης Κούκας.

Οπως οι κάτοικοι του παραπάνω οικισμού ζητούν την ταχύτερη δυνατή επισκευή των αναχωμάτων, στη γειτονική Μαραθέα έχουν ένα επιπλέον επιτακτικό αίτημα: τα ογκώδη απορρίμματα (κατεστραμμένες οικοσκευές, όπως ντουλάπια, στρώματα ή κατεστραμμένος αγροτικός εξοπλισμός) που είχαν συλλεχθεί μετά τις καταστροφές του «Daniel» παραμένουν στην άκρη του χωριού, σε απόσταση 100 μέτρων από τα πρώτα σπίτια, όπως μας εξήγησε κάτοικος.

Γκρεμισμένα και ερειπωμένα τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων

«Εχω μια πλήρη απογοήτευση από όλη την κατάσταση και στεναχώρια», μας λέει η Βάσω Καραλή, καθηγήτρια ξένων γλωσσών στα Μεγάλα Καλύβια. Το φροντιστήριό της καταστράφηκε και δεν έχει καταφέρει να αποζημιωθεί.

Το κόστος της ζημιάς που υπέστη εκτιμάται στα 20.000 ευρώ και έχει λάβει τα 4.000 ευρώ της αρωγής και μία άλλη αποζημίωση των 2.600 ευρώ που κανένας αρμόδιος δεν της έχει εξηγήσει σε ποιο ακριβώς πλαίσιο εντάσσεται, παρά τις συνεχείς οχλήσεις από μέρους της. Η μητέρα της, που ζει σε πλίνθινο σπίτι, το οποίο μάλιστα έχει χαρακτηριστεί «κίτρινο», δεν έχει λάβει ούτε τα 6.600 ευρώ της κρατικής αρωγής.

«Το μισό χωριό έχει καταστραφεί και το άλλο μισό έχει υποστεί ζημιά. Εχει φύγει ο πληθυσμός. Γύρω στο 25% δεν έχει πάρει ούτε την πρώτη αρωγή», συνεχίζει η κ. Καραλή. Μάλιστα, πολλά γκρεμισμένα σπίτια, από τα 120 που υπέστησαν ζημιές συνολικά, παραμένουν κυριολεκτικά όπως ήταν την επαύριο της καταστροφής, αφού δεν έχουν μαζευτεί ούτε τα μπάζα. Για να απομακρύνει κάποιος όλα αυτά τα υλικά από το οικόπεδό του και την ιδιοκτησία του απαιτούνται ποσά από 2 έως 8 χιλιάδες ευρώ: «πού να τα βρούμε αυτά τα λεφτά;», αναρωτιέται άλλος κάτοικος.

«Αμα έρθετε στο χωριό, θα δείτε ότι τα μισά σπίτια από αυτά που είχαν πλημμυρίσει είναι ακατοίκητα και τα γκρεμισμένα είναι εκεί που ήταν. Τα χωράφια είναι προβληματικά, οι κτηνοτρόφοι έχουν χάσει μεγάλο μέρος από το ζωικό κεφάλαιο. Η κατάσταση αυτή είναι», καταλήγει η κ. Καραλή. Μέσω της επιτροπής πλημμυροπαθών Μεγάλων Καλυβίων, οι κάτοικοι συνεχίζουν να ζητούν απαντήσεις από τους αρμοδίους, ενώ δεν έχουν πάψει να φοβούνται ότι βρίσκονται στο έλεος του Θεού και τρέμουν στην ιδέα για νέες βροχές το φθινόπωρο, παρότι πλήττονται και από την πρωτοφανή λειψυδρία.

Κλειστά τα μισά ισόγεια και ο βρεφονηπιακός

Εργατικές Κατοικίες Γιάννουλης

«Ζητάμε συνάντηση με τον αρμόδιο υφυπουργό κ. Τριαντόπουλο από τα τέλη Σεπτεμβρίου, 11 μήνες χωρίς αποτέλεσμα», αναφέρει στην «Εφ.Συν.» ο Τάσος Τσιαπλές εκ μέρους της Επιτροπής Αγώνα Πλημμυροπαθών Εργατικών Κατοικιών Γιάννουλης. Από τις αποζημιώσεις έχουν εξαιρεθεί 930 υπόγεια τα οποία πλημμύρισαν ολοκληρωτικά και στα οποία αρκετοί επαγγελματίες έχασαν σημαντικό εξοπλισμό. Το 90% των περισσότερων από τις 300 ισόγειες κατοικίες είχαν πλημμυρίσει και σήμερα περίπου τα μισά από αυτά παραμένουν κατεστραμμένα και κλειστά, με ιδιοκτήτες και ενοικιαστές να μετακινούνται προς άλλες περιοχές της Λάρισας.

«Η αποζημίωση μεταξύ 1.200 έως 6.600 ευρώ που έλαβαν, όσοι έλαβαν, είναι περίπου στο 20% της ζημιάς που έγινε συνολικά στην οικοσκευή αρκετών. Κι εδώ υπάρχει ένας αριθμός κατοίκων που για διάφορους λόγους δεν έχει λάβει ακόμα τίποτα», συνεχίζει ο κ. Τσιαπλές.

Ενα άλλο θέμα που απασχολεί τους εναπομείναντες κατοίκους στη Γιάννουλη είναι και η μη επαναλειτουργία του βρεφονηπιακού σταθμού της ΔΥΠΑ στις εργατικές κατοικίες, που μέχρι πέρυσι φιλοξενούσε 48 παιδιά. «Σε αντίθεση με όσα υποστήριζαν τα κυβερνητικά στελέχη, ότι ο βρεφονηπιακός σταθμός θα λειτουργούσε κανονικά στις 2/9, κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, αφού ήδη ανακοινώθηκε ότι μετατίθεται η ημερομηνία έναρξης στις 15/9, χωρίς όμως αυτό να διασφαλίζει κάτι τέτοιο, με δεδομένο ότι οι εργασίες αποκατάστασης δεν έχουν προχωρήσει, ούτε υπάρχει ο σχετικός εξοπλισμός», καταγγέλλει η Επιτροπή Αγώνα Πλημμυροπαθών Εργατικών Κατοικιών Γιάννουλης.

Δεν έφτανε ο «Daniel», ήρθαν λειψυδρία και πανώλη

Μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον από τους αγρότες

Ενα χρόνο μετά την καταστροφή, οι αγρότες της Θεσσαλίας ακόμα δεν μπορούν να ορθοποδήσουν. Κάποιοι επέστρεψαν στα χωράφια τους, με τη φυτική παραγωγή σε καλαμπόκι, βαμβάκι, ντομάτες, σιτηρά και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες να είναι μειωμένη, αφού έχει αλλάξει η σύσταση και η ποιότητα του εδάφους, ενώ η παρατεταμένη λειψυδρία δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Πολλές φορές ακούσαμε από παραγωγούς να μας λένε «πρέπει να τρέξουν επιτέλους μεγάλα έργα γιατί τον χειμώνα πλημμυρίζουμε και το καλοκαίρι δεν έχουμε νερό να ποτίσουμε, πολλές φορές και ούτε να πιούμε».

Τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά ούτε για τους κτηνοτρόφους καθώς ορισμένοι που αντικατέστησαν το ζωικό τους κεφάλαιο ήρθαν αντιμέτωποι και με την πανώλη των αιγοπροβάτων. Ολοι συμφωνούν στο ότι δεν αρκούν οι υποσχέσεις για αποζημιώσεις στο… τετράγωνο αφού «από τη ζημιά κέρδος δεν βγαίνει», αλλά χρειάζεται ευρύτερος σχεδιασμός για τον αγροτικό τομέα της Θεσσαλίας που συνεχώς δέχεται νέες «χαριστικές βολές».

«Στον “Daniel” χάθηκαν 120.000 ζώα και σχεδόν όλος ο παραγωγικός κάμπος της Θεσσαλίας είχε εξαφανιστεί, με 200.000 στρέμματα στη λίμνη Κάρλα να παραμένουν για 8 μήνες κάτω από το νερό», μας λέει ο Σωκράτης Αλειφτήρας, εκπρόσωπος Τύπου της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Νομού Λάρισας και μέλος της Πανελλαδικής Επιτροπής των Μπλόκων (ΠΕΜ). «Οι κτηνοτρόφοι αποζημιώθηκαν, αλλά όχι στην πραγματική αξία των ζώων τους. Ελαβαν δηλαδή περίπου 100 ευρώ για το κάθε παραγωγικό ζώο όταν η αξία του στην αγορά είναι περίπου 250 ευρώ. Καταλαβαίνετε για τι οικονομική ζημιά ή μείωση στο ζωικό κεφάλαιο μιλάμε», τονίζει χαρακτηριστικά. Ετσι, αρκετές είναι οι περιπτώσεις κτηνοτρόφων που σήμερα βρίσκονται με περίπου το μισό ζωικό κεφάλαιο που διέθεταν πριν από την καταστροφή.

Σημαντικά είναι και τα προβλήματα με το Πρόγραμμα 5.2 που είχε εξαγγείλει ο Λευτέρης Αυγενάκης για την αποκατάσταση των σταβλικών εγκαταστάσεων, για το οποίο οι αγρότες δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τις πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες και να λάβουν τα χρήματα. «Εχουμε αναφέρει τα προβλήματα προσωπικά στον κ. Τριαντόπουλο και μας έχει πει “Το ξέρω, θα το κοιτάξουμε”», λέει με πικρία ο κ. Αλειφτήρας. Παρόμοια χρονοβόρες και γραφειοκρατικές χαρακτηρίζει και τις διαδικασίες για την αντικατάσταση του λοιπού αγροτικού εξοπλισμού σε διάφορα μηχανήματα αλλά και αρδευτικά μέσα, όπως δίκτυα με λάστιχα ποτίσματος κ.ά. «Υπάρχουν ακόμα χιλιάδες χωράφια από τη Βόρεια Φθιώτιδα ώς τη Μαγνησία που παραμένουν ακαλλιέργητα και οι παραγωγοί δεν έχουν αποζημιωθεί. Παραμένουν αγρότες μόνο κατ’ όνομα. Στη Θεσσαλία πρόκειται για 60 με 70 χιλιάδες στρέμματα. Μέσα υπάρχουν φερτά υλικά ή έχει μεταβληθεί εντελώς η μορφολογία τους», αναφέρει.

Ο κίνδυνος επεκτείνεται και για το εθνικό μας τυρί, τη φέτα. Αρκετοί κτηνοτρόφοι της Ελασσόνας έχασαν χιλιάδες ζώα στις πλημμύρες, με την καταστροφή να επεκτείνεται και στο φετινό καλοκαίρι εξαιτίας της πανώλης των αιγοπροβάτων. Με τη μειωμένη ποσότητα γάλακτος η παραγωγή της ΠΟΠ φέτας θα μειωθεί και οι τιμές αναμένεται να πάρουν τον ανήφορο.

«Είμαστε πολύ χειρότερα από πέρυσι. Δεν υπήρξαν δίκαιες αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ, όλες οι καλλιέργειες που βγάλαμε φέτος είναι σε παραγωγές πολύ κατώτερες από τα προηγούμενα χρόνια και πλέον δεν υπάρχει καμία ρευστότητα στον αγροτικό τομέα. Δεν προχωράει τίποτα», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Κώστας Τζέλλας από την Ενωτική Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων ν. Καρδίτσας. «Ενώ στην Κάρλα -και καλά έκαναν- έδωσαν αποζημιώσεις στους συναδέλφους μας, για τα χωράφια της Καρδίτσας που δεν καλλιεργήθηκαν δεν υπήρξε καμία αποζημίωση», τονίζει ακόμη.

Για τους παραγωγούς που τα έχασαν όλα και δεν αποζημιώθηκαν ή καθυστέρησαν να λάβουν τις όποιες αποζημιώσεις δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος χρεών και συχνά δεν καταφέρνουν να επανέλθουν. «Κάποια στιγμή ουσιαστικά σε διώχνουν από την παραγωγή. Υπάρχει μεγάλη απογοήτευση, και ενώ βλέπαμε νέα παιδιά να γυρίζουν πίσω και να ασχολούνται με την αγροτική ζωή, τώρα θέλουν να φύγουν, υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια. Εδώ δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα ούτε τα αναχώματα στα ποτάμια, δεν έχουμε συνέλθει ούτε ψυχολογικά», ακούμε χαρακτηριστικά από τον έμπειρο αγροτοσυνδικαλιστή.

Η κατάσταση παραμένει τραγική και στην αγροτική κωμόπολη του Παλαμά, με τον τζίρο των τοπικών επιχειρήσεων να έχει μειωθεί αισθητά, «ακόμα και οι φούρνοι ή τα σούπερ μάρκετ έχουν μειώσει τον τζίρο τους και αυτό δείχνει την ανέχεια στην οποία έχει οδηγηθεί ο κόσμος. Από την άλλη, μας ζητούν να πληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας κανονικά. Στα λόγια χορτάσαμε χρήματα και αποζημιώσεις, στην πράξη τίποτα, κάποιοι έναν χρόνο μετά δεν έχουν πάρει ούτε τις πρώτες αποζημιώσεις», καταλήγει ο Κ. Τζέλλας.

Καθυστερήσεις στα έργα οδοποιίας, σιδηροδρομικά και σχολεία

Μία από τις… όψεις του «Ιανού» βλέπουν πρόσωπα έμπειρα στον αυτοδιοικητικό στίβο να επανεμφανίζεται στον θεσσαλικό κάμπο. «Με τη διαφορά ότι οδηγούμαστε σε μεγαλύτερα οικονομικά μεγέθη», συμπληρώνουν. Κι όταν αναφέρονται στον «Ιανό» δεν εννοούν τη θεότητα της αρχαίας Ρώμης με τα δύο πρόσωπα. Αναφέρονται στα όσα έγιναν μετά το πέρασμα του ομώνυμου μεσογειακού κυκλώνα που κατέστρεψε τη Θεσσαλία -και κυρίως την ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας- καθώς και τις καταγγελίες ότι τα εκατομμύρια πόρων που εξαγγέλθηκαν για αντιπλημμυρική θωράκιση δεν αξιοποιήθηκαν παρά μόνο σε έργα οδοποιίας, δηλαδή «έργα βιτρίνας» ή –κατά τις τότε καταγγελίες- «έργα διαπλοκής».

Τα πρωτοσέλιδα του 2020 έκαναν λόγο για αντιπλημμυρικά έργα προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ. Οι δε πρωτοφανείς πλημμύρες τον Σεπτέμβριο του 2023 αποκάλυψαν ότι το μόνο που είχε προχωρήσει (όχι πλήρως, αλλά σε ποσοστό 85%) ήταν οι «επισκευές στο επαρχιακό δίκτυο της περιοχής», έργο που είχε αναλάβει η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ με προϋπολογισμό 143 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Υποδομών.

Την άνοιξη του 2024 το ίδιο υπουργείο ανακοίνωσε ένα σχέδιο αποκατάστασης των ζημιών που προκάλεσαν τα φαινόμενα «Daniel» και «Elias» σε οδικές, σιδηροδρομικές και σχολικές υποδομές. Το κόστος «προσεγγίζει ή υπερβαίνει τα 1,4 δισ. ευρώ», είχε προαναγγείλει τότε το υπουργείο. Το ποσόν κατανέμεται ως εξής: 892 εκατ. ευρώ αφορούν οδικά έργα, 463 εκατ. ευρώ σιδηροδρομικά έργα και 30,5 εκατ. ευρώ σχολικά – για το τελευταίο ποσόν έχει αναλάβει τη δαπάνη η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών και, με βάση την ενημέρωση που είχαμε σε σχετικές ερωτήσεις της «Εφ.Συν.» από το υπουργείο Υποδομών, τα σχολικά έργα είναι τα μόνα που παραδίδονται στην ώρα τους.

Για τα οδικά και σιδηροδρομικά έργα δεν έχουν έστω ξεκινήσει οι διαγωνισμοί, παρά τις αναφορές του υφυπουργού Υποδομών Νίκου Ταχιάου στη Βουλή τον περασμένο Ιούλιο. Με αφορμή την αύξηση του ορίου πιστώσεων προς το υπουργείο Υποδομών κατόπιν σχετικών υπογραφών του υπουργείου Οικονομικών, ο υφυπουργός μιλούσε για μια σημαντική εξέλιξη που «δίνει τη δυνατότητα στο υπουργείο να προχωρήσει, εντός των επομένων δεκαπέντε ημερών περίπου, στην προκήρυξη των διαγωνισμών για τα έργα αποκατάστασης των ζημιών που είχαν προκαλέσει τα φαινόμενα “Daniel” και “Elias” στη Θεσσαλία» (πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ).

Προς τι οι καθυστερήσεις; Πηγές του υπουργείου απαντούν ότι, καθώς πρόκειται για έργα περίπλοκα και με μεγάλη έκταση, οι προετοιμασίες των διαγωνισμών είναι απαιτητικές και πρέπει να γίνουν σωστά. Η ταχύτητα των έργων πρέπει να συνδυαστεί και με διαφάνεια, προσθέτουν και προαναγγέλλουν «μια πρόοδο» μέσα στο φθινόπωρο (χωρίς να δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες).

Διαφορετική ωστόσο εκδοχή δίνουν τοπικοί πολιτικοί με γνώση του «ιστορικού» της περιοχής και των έργων της: εικάζουν ότι οι καθυστερήσεις υποκρύπτουν προσεχείς απευθείας αναθέσεις –με το πρόσχημα της αναπλήρωσης του χαμένου χρόνου- σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Οι ίδιες πηγές δεν βλέπουν εκκίνηση έργων παρά μόνο στα επόμενα χρόνια, ανεξαρτήτως των χρονοδιαγραμμάτων που πιθανόν να εξαγγείλει ο πρωθυπουργός στο κοντινό μέλλον.

 «Η Θεσσαλία είναι ένα απέραντο εργοτάξιο»

Δημήτρης Κουρέτας, περιφερειάρχης Θεσσαλίας
Συνεντευξη στον Στέργιο Ζιαμπάκα

Εξελίξεις στα έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης προαναγγέλλει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας. Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο Δημήτρης Κουρέτας αναλύει το χρονοδιάγραμμα έργων από διευθετήσεις ποταμών έως τα έργα ορεινής υδρονομίας. Παράλληλα, περιγράφει το σχέδιό του για την αξιοποίηση της Κάρλας, αλλά και για τον πρωτογενή τομέα. «Θέλουμε να αναδείξουμε την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων της Θεσσαλίας», τονίζει.

● Ενα χρόνο μετά την κακοκαιρία «Daniel», ποια είναι η αποτίμηση της αποκατάστασης των καταστροφών; Τι έχει γίνει και τι δεν έχει γίνει;

Από την πρώτη στιγμή, προτεραιότητα και μεγάλη μας φροντίδα ήταν η ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας σε τρία βασικά επίπεδα: πρώτον, τα έργα ανθεκτικότητας, δεύτερον, ο πολιτισμός και, τρίτον, η επιχειρηματικότητα. Κι αυτό διότι το ζητούμενο για τη Θεσσαλία δεν είναι μόνο να αποκαταστήσεις τις ζημιές, αλλά και να δημιουργήσεις. Στο πλαίσιο λοιπόν του σχεδίου ανασυγκρότησης, εντάξαμε αφενός μεν τα έργα αποκατάστασης και αφετέρου την Πολιτική Προστασία. Τα έργα τα οποία έχει χρηματοδοτήσει η Περιφέρεια Θεσσαλίας και είναι δικά της -αναφέρομαι στα αντιπλημμυρικά- ξεκίνησαν τώρα καθώς έπρεπε να περάσουν από συγκεκριμένη διαδικασία, όπως βεβαίως και τα έργα του υπουργείου.

Ασφαλώς ως Περιφερειακή Αρχή θα θέλαμε μεγαλύτερη ταχύτητα στη δρομολόγηση των έργων, αλλά κατανοούμε ότι για την έγκριση των έργων απαιτούνται διαδικασίες για τη διασφάλιση της νομιμότητας και της διαφάνειας, με δημοπρασίες και με διεργασίες οι οποίες απαιτούν χρόνο. Ενδεικτικά αναφέρω το σχέδιο των Ολλανδών. Το αντιπλημμυρικό σχέδιο της HVA υποβλήθηκε στις 15 Μαρτίου.

Το δικό μας σχέδιο υποβλήθηκε στις 20 Μαρτίου. Το υποβάλαμε στην κυβέρνηση τη Μεγάλη Εβδομάδα, ακολούθως συζητήσαμε πάρα πολύ και με τις δύο πλευρές και εν τέλει η έγκριση για τη χρηματοδότηση των έργων ήρθε λίγο μετά το Πάσχα. Επομένως, από τότε μέχρι τώρα πέρασαν περίπου τρεις μήνες. Θέλω να τονίσω ότι από την πλευρά μας τρέξαμε όσο πιο γρήγορα μας επέτρεπαν οι διαδικασίες για να μπορέσουμε να κάνουμε και τις αναθέσεις και τις δημοπρασίες. Εγινε ό,τι πιο γρήγορο θα μπορούσε να γίνει. Ηδη έπιασαν δουλειά οι εργολάβοι για την αποκατάσταση των αναχωμάτων και τις διευθετήσεις των ποταμών και η Θεσσαλία είναι ένα απέραντο εργοτάξιο.

Από εκεί και πέρα, για τα έργα της ορεινής υδρονομίας, τα οποία είναι πολύ σημαντικά προστατευτικά έργα, η πρόσκληση βγήκε στις 2 Αυγούστου και ήδη «τρέχει» για να βγει ο μελετητής ώστε να ξεκινήσουν, καλώς εχόντων των πραγμάτων, στα τέλη του χρόνου. Οσον αφορά τα μεγάλα έργα, που είναι τα φράγματα του Ενιπέα, της Πύλης και του Μουζακίου καθώς και η διώρυγα από τη Γυρτώνη μέχρι την Κάρλα, αυτά θα τα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός πολύ σύντομα.

Παράλληλα, ως Περιφέρεια Θεσσαλίας δώσαμε μεγάλη βαρύτητα και στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας. Δημιουργήσαμε ένα σύγχρονο κέντρο Πολιτικής Προστασίας το οποίο εγκαινίασε ο πρωθυπουργός πριν από τις ευρωεκλογές.

Εξ αρχής για μας, η Πολιτική Προστασία ήταν ένα μεγάλο στοίχημα, να μπορέσουμε να κάνουμε τους πολίτες της Θεσσαλίας να είναι αλλά και να αισθάνονται ασφαλείς. Πιστεύω ότι τα καταφέραμε, όπως αποδείχθηκε και από τον επιτυχή τρόπο διαχείρισης και αντιμετώπισης όλων των φετινών πυρκαγιών και του προβλήματος με την πανώλη, καθώς τα αντανακλαστικά της Περιφέρειας Θεσσαλίας ενεργοποιήθηκαν άμεσα, με τη μεγαλύτερη επιχείρηση που έχει γίνει ποτέ στη χώρα, με 100 κτηνιάτρους να πραγματοποιούν καθημερινούς ελέγχους, επιτυγχάνοντας άμεσα τον περιορισμό της ζωονόσου.

● Περιφέρεια και συναρμόδια υπουργεία έχουν διαφορετικούς ρόλους και αρμοδιότητες για την «επούλωση» των πληγών στη Θεσσαλία. Πώς κατανέμονται;

Εμείς έχουμε αναλάβει την κατασκευή αντιπλημμυρικών υποδομών, έργα για τα οποία η Περιφέρεια Θεσσαλίας χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση για την υλοποίησή τους. Πρόκειται κυρίως για την κατασκευή των μόνιμων αναχωμάτων, τη διάνοιξη των ρεμάτων και την προστασία της κοίτης των ποταμών. Τα μεγάλα έργα τα έχει αναλάβει η κυβέρνηση. Αφορούν την ορεινή υδρονομία και κάποια αντιπλημμυρικά, όπως επίσης και τα οδικά, στα ορεινά Τρίκαλα και στο Πήλιο.

● Ποιο είναι το ρεαλιστικό πλάνο αποκατάστασης ώς τη συμπλήρωση 2 ετών από τον «Daniel»; Εσείς με ποιον απολογισμό θα ήσασταν ευχαριστημένος του χρόνου τέτοια εποχή;

Στόχος μας είναι τα έργα που τώρα ξεκινάμε να έχουν ολοκληρωθεί, κάποια σε διάστημα τριών μηνών από σήμερα και κάποια άλλα, μεγαλύτερα, σε βάθος ενός-ενάμιση χρόνου το πολύ. Αναφέρομαι σε έργα μεγάλου βαθμού προστασίας για τη Θεσσαλία. Από ’κει και πέρα, στοχεύουμε στην πλήρη λειτουργία του Κέντρου Πολιτικής Προστασίας με τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό τον οποίο έχουμε ήδη παραγγείλει και με τον οποίο θα προσθέσουμε επιπλέον δυνατότητες στο σύστημα λειτουργίας του.

● Για τη λίμνη Κάρλα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ανάμεσα σε εσάς και την ολλανδική εταιρεία HVA. Τι προτείνετε εσείς; Ποια τα οφέλη της πρότασής σας;

Είναι κοινή η πρόταση η λίμνη Κάρλα να μεγαλώσει κατά 1/3, να μπορέσει δηλαδή να αυξηθεί κατά 15.000 με 20.000 στρέμματα περίπου, τα οποία θα βοηθήσουν την αποθηκευτική ικανότητα του ταμιευτήρα για την άρδευση περισσότερων εκτάσεων. Η ολοκλήρωση της διώρυγας, που ήταν κοινό έργο, από το φράγμα της Γυρτώνης μέχρι την Κάρλα, η διώρυγα που θα ένωνε την Κάρλα με το Αιγαίο, δυστυχώς ακόμη δεν έχει εγκριθεί. Θα ήταν καλό να γίνει. Η μεγάλη πρόκληση για την Κάρλα είναι να λειτουργήσει σωστά όλο το σύστημα της άρδευσης από τον ταμιευτήρα για το ζωτικής σημασίας ζήτημα της άρδευσης των χωραφιών και ταυτόχρονα να λειτουργήσει ως αντιπλημμυρικό έργο. Νομίζω ότι αυτός είναι ο σημαντικός ρόλος της καινούργιας Κάρλας.

● Οι πληγείσες εκτάσεις θα ξανακαλλιεργηθούν; Τι προτείνετε για τον πρωτογενή τομέα;

Νομίζω ναι… Με τα σημερινά δεδομένα, τον Νοέμβριο οι αγρότες της περιοχής θα ξανασπείρουν. Η αποστράγγιση της λίμνης, με το νερό να φεύγει από τον Ξηριά, γίνεται αυτή τη στιγμή με ρυθμό που έχει μειωθεί, αλλά θεωρώ ότι μέσα στους επόμενες μήνες το θέμα θα έχει τελειώσει. Σε ό,τι αφορά τον πρωτογενή τομέα, δική μας πρόταση είναι να μην αλλάξει το μείγμα των καλλιεργειών, δηλαδή αυτή η προστιθέμενη αξία που έχουμε στη Θεσσαλία να παραμείνει, απλώς η ανάγκη του να βρούμε νερό και να λύσουμε το πρόβλημα της λειψυδρίας είναι επιτακτική. Για τον λόγο αυτό βάλαμε σε πρώτη προτεραιότητα να γίνουν τα μεγάλα φράγματα, ώστε να έχουμε ταυτόχρονα και αντιπλημμυρική θωράκιση και να δώσουμε λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας.

Σε γενικές γραμμές το μείγμα των καλλιεργειών δεν θέλουμε να αλλάξει. Θέλουμε έναντι της ποσότητας να προκρίνουμε την ποιότητα. Να αναδείξουμε την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων της Θεσσαλίας. Ηδη το κάνουμε με την κατάθεση φακέλων για 13 καινούργια ΠΟΠ-ΠΓΕ προϊόντα. Ευελπιστώ ότι μέσα στο 2025 θα είμαστε σε θέση να αναδείξουμε με μετρήσιμα πλέον στοιχεία την ποιότητα των θεσσαλικών προϊόντων. Το ΑΕΠ της Θεσσαλίας, αν αθροίσει κανείς πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, είναι περίπου στο 30%. Οφείλουμε να φροντίσουμε ώστε οι καλλιέργειες αυτές να προσδώσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους αγρότες.

efsyn.gr