Μικέλης Χατζηγάκης: “Τουρκία. Ένα Ηφαίστειο στην ΝΑ Μεσόγειο”

Αναδημοσίευση από την «Εστία» (11/02/2017)

Είναι γεγονός πως τελευταία αυξάνονται οι διεθνείς ανησυχίες για το εκρηκτικό κλίμα που επικρατεί στην ΝΑ Μεσόγειο. Αδύναμος κρίκος στην γενικευμένη αστάθεια της περιοχής αποτελεί η Τουρκία, η οποία παρουσιάζει εικόνα «ακυβέρνητης πολιτείας» – αδύναμης να ελέγξει τα του οίκου της. Η πρόσφατη απόπειρα ανατροπής του Ερντογάν και τα αλλεπάλληλα τρομοκρατικά χτυπήματα που δέχεται, και που δεν μπορεί να αναχαιτίσει, δείχνουν το μέγεθος του εσωτερικού της αποσυντονισμού και την αδυναμία της κυβέρνησής της να διαχειριστεί την υπάρχουσα κατάσταση. Επίσης, η οικονομία της βρίσκεται σε σταυροδρόμι καθώς η λίρα έχει χάσει 20% έναντι του δολαρίου μόλις μέσα σε τρεις μήνες και οι διεθνείς επενδυτές αρχίζουν φεύγουν από την χώρα. Σύμφωνα με τους Financial Times (11/01/2017) η Τουρκία βρίσκεται πιθανώς ενώπιον μιας ισχυρής νομισματικής κρίσης, της μεγαλύτερης που θα έχει συμβεί από την ανάληψη του ΑΚΡ στην εξουσία το 2000. 

Συγχρόνως, τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει στον ευρύτερο χώρο της Δημόσιας Διοίκησης και της πολιτικής (π.χ. ο κρατικός μηχανισμός υπολειτουργεί μετά την απόφαση Ερντογάν να θέσει 125.000 κρατικούς αξιωματούχους σε διαθεσιμότητα) οδηγούν πολλούς αναλυτές στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία δεν θα είναι σε θέση να διαδραματίσει το νευραλγικό στρατηγικό ρόλο που είχε μέχρι σήμερα ως προμαχώνα της Δύσης και του ΝΑΤΟ. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται και με την αψυχολόγητη φιλορωσσική στροφή του Ερντογάν. Γιατί η κάθοδος της Ρωσίας, μέσω της Τουρκίας, στην ΝΑ Μεσόγειο αποτελεί «ακίδα στο μάτι» του δυτικού αμυντικού συστήματος. 

Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει την αναβάθμιση της γεωστρατηγικής και γεωοικονομικής της θέσης, αλλά και την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος, όπου ιστορικά μετράει πολλές «χαμένες ευκαιρίες» σύμφωνα με τον τίτλο του γνωστού βιβλίου του αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ. Σήμερα, άλλωστε, το αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον για λύση του Κυπριακού εκδηλώνεται και από τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς κολοσσούς όπως η Exxon Mobil, στην οποία ο Rex Tilerson, ο νέος Αμερικάνος υπουργός εξωτερικών, υπήρξε μέχρι τώρα Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της. Η αξιοποίηση όμως της ΑΟΖ στην περιοχή της Κύπρου αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα εάν συνυπολογίσει κανείς το έντονο ενδιαφέρον των γειτονικών κρατών (Αιγύπτου και Ισραήλ), τα οποία ήδη έχουν υπογράψει σχετικές συμφωνίες. 

Από την στιγμή που οι ΗΠΑ, η Ευρώπη, η Ρωσία (αν λάβει κανείς υπόψη τις τελευταίες δηλώσεις τους Υπουργού των Εξωτερικών της Λαβρόφ πως εγγυητής στην Κύπρο θα μπορεί να είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ) καθώς και οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρίες στον κόσμο είναι αντίθετες προς τις διακηρυγμένες θέσεις του Ερντογάν τότε μπορεί να πιθανολογήσει κανείς πως το εκκρεμές γέρνει σε βάρος της Τουρκίας. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί δυναμικά και με κοινό μέτωπο με Ισραήλ, Αίγυπτο, Κύπρο, ώστε να διεκδικήσουν να διαμορφώσουν το μέλλον της περιοχής της ΝΑ Μεσογείου.

*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος – πολιτικός επιστήμων (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννετυ του Χάρβαρντ.