Τον Νικόλα Καλόγηρο με καταγωγή από τα Τρίκαλα, τον γνώρισα στην Ερεσό όταν οι περιορισμοί εξαιτίας της πανδημίας μας ήθελαν σε διαφορετικά τραπέζια. Αργότερα συναντηθήκαμε σε μια εκδήλωση της Πρωτοβουλίας τον περσινό βαρύ χειμώνα, όταν πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι βρεθήκαμε στον κοινό αγώνα για την υπεράσπιση της παραλίας. Ήταν όπως μου είπαν “ο δάσκαλος”.
Όμως ο Νικόλας Καλόγηρος που ζει στη Λέσβο τα τελευταία χρόνια και έχει αγαπήσει τον τόπο όπως πολλοί άλλοι ξενομερίτες, είναι πολλά πέρα από δάσκαλος. Είναι μάλλον κι εκείνος μια …ιστορία έρωτα κι εξέγερσης όπως ο υπότιτλος του δεύτερου βιβλίου του “Κάιρο, Μητέρα του Κόσμου» που κυκλοφόρησε το 2020 από τις εκδόσεις Κέδρος για το οποίο μίλησε κάπου στα μέσα του Ιούλη, σε εκδήλωση του Eresos free beach festival.
Ο Νικόλας που γεννήθηκε το 1989 στα Τρίκαλα έχει σπουδάσει Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία, Μετάφραση και Διαπολιτισμική Επικοινωνία, Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Πολιτισμό στη Θεσσαλονίκη και στο Λονδίνο, έχει ζήσει στη Γαλλία, στη Βρετανία και στην Αίγυπτο. Εκεί, Στις φτωχογειτονιές του Καΐρου, ανάμεσα στα παζάρια της ανατολής και τους δρόμους που γέμισαν με οργή από την Αραβική Άνοιξη εμπνεύστηκε και την ιστορία του:
“Η ιδέα γεννήθηκε μέσα μου τον Σεπτέμβρη του 2015, όταν πήγα να διδάξω αγγλικά στην Αμπέτειο Σχολή Καίρου, στο ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο. Από εκεί είχε αποφοιτήσει ο Στρατής Τσίρκας. Δανείστηκα από την βιβλιοθήκη της Σχολής άπαντα τα έργα του, ποιήματα, διηγήματα, και μυθιστορήματα. Συγκλονίστηκα. Ύστερα μελέτησα συστηματικά τα ποιήματα του αξεπέραστου Αλεξανδρινού Κωνσταντίνου Καβάφη. Μέσα μου ένιωσα μια υπέρβαση, μια έκλαμψη. Δε νομίζω ότι αυτό θα συνέβαινε εάν διάβαζα τον Τσίρκα και τον Καβάφη οπουδήποτε αλλού. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο η ψυχική διάθεση που είχα απέναντι στα κείμενά τους ακριβώς εκείνη τη χρονική συγκυρία σε ακριβώς εκείνο τον τόπο.”
Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ίδια η πόλη και οι άνθρωποί της.
Καθόμουν με τις ώρες σε ένα καφενείο της Μασρ Αλ Γκεντίντα (ή αλλιώς της Ηλιούπολης) ανάμεσα σε Άραβες που κάπνιζαν ναργιλέ κι έπιναν τσάι και ιβίσκο και θυμάμαι να παθαίνω μια σειρά από ελεγχόμενους ιλίγγους. Κάτι από το απολιόρκητο της ψυχής, το τρίσβαθό της ερχόταν και με τριβέλιζε. Όσο περνούσε ο καιρός, στην φαντασία μου άρχισε να πλάθεται μια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα. Συνάντησα αρκετούς ανθρώπους που είχαν ζήσει τα γεγονότα της αιγυπτιακής Επανάστασης και είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με την πόλη και τους πήρα άτυπες συνεντεύξεις. Παράλληλα, άρχισα ν’ ανακαλύπτω την πόλη. Ήμουν τυχερός, την περπάτησα σχεδόν ολόκληρη. Ύστερα, όταν γύρισα στην Ελλάδα, ξεκίνησα μια αρχειακή έρευνα που διήρκεσε δυο χρόνια για να αναζητήσω τα τεκμήρια μιας ορισμένης αναπαράστασης που είχα στο νου μου”. (απόσπάσματα από συνέντευξή του στο Κουτί της Πανδώρας).
Έκανα βόλτες στο Κοπτικό Κάιρο, μια γειτονιά σαν ανοιχτό μουσείο, γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Τριγύρισα το Ισλαμικό κομμάτι, γύρω από την Σιταντέλα του Σαλαντίν, όπου τα μνημεία είναι πλήρως ενσωματωμένα στη ζωή της πόλης. Εδώ και πέντε αιώνες οι κάτοικοι γυροφέρνουν στα στενά του Χαν-Ελ-Χαλίλι, σπίτια, μεντρεσέδες, τεμένη, υπαίθριοι πάγκοι, μαγαζιά -όλα σε μια αξιοσημείωτη εγγύτητα. Πήγα στο Γκάρντεν Σίτυ σούρουπο, στις όχθες του Νείλου να δω τις φελούκες να διασχίζουν τον αρχαίο ποταμό. Όπως εκατομμύρια άνθρωποι, εξακρίβωσα κι εγώ το αινιγματικό βλέμμα της Μεγάλης Σφίγγας και θαύμασα την ταφική μάσκα του Τουταγχαμών.
Δεν θα ξεχάσω όμως ποτέ την άλλη εκδοχή αυτής της πόλης. Τις ακραίες της ταξικές αντιθέσεις. Το σπινθηροβόλο βλέμμα από τα ξυπόλητα αλάνια που έπαιζαν υπαίθριο μπιλιάρδο στη λαϊκή γειτονιάς της Σούμπρα, όπου κάποτε άκμασε η ελληνική παροικία. Τα συναισθήματα που ένιωσα στα δαιδαλώδη σοκάκια της Νεκρόπολης όπου οικογένειες αστέγων έχουν καταλάβει εκτάσεις των δυο νεκροταφείων και έχουν σκαρώσει αυτοσχέδια σπίτια και παραπήγματα έχουν χαραχτεί μέσα μου. Γυναίκες άπλωναν μπουγάδα μέσα στα μαυσωλεία, πιτσιρίκια έπαιζαν πάνω στις ταφόπλακες. Ζωή και θάνατος πλάι-πλάι. Αυτή η ανακατεμένη συμφιλίωση του κόσμου των νεκρών και των ζωντανών είναι εξωπραγματική.
Όταν είδα την πόλη βουτηγμένη στο νέφος από ψηλά, από τον λόφο του Μοκάταμ όπου ζουν οι περήφανοι χριστιανοί ρακοσυλλέκτες Ζαμπαλίν δίπλα σε τόνους σκουπιδιών, αποφάσισα να γράψω ένα μυθιστόρημα όπου ανάμεσα στους άλλους ήρωες, θα πρωταγωνιστεί βασικά το ίδιο το Κάιρο και οι άνθρωποί του.”.
Ιστορία Έρωτα κι εξέγερσης
Το 2010, ο Μηνάς Μερσίνης, ένας νεαρός διανοούμενος με πάθος αλλά και ιδεολογικά προσκολλημένος, καταφεύγει στο Κάιρο με πλαστό διαβατήριο και μια αποστολή. Ταξιδεύει ως μυστικός σύνδεσμος της ακροαριστερής του οργάνωσης με τους αντικαθεστωτικούς και τους ισλαμιστές της Αιγύπτου που επιδιώκουν την ανατροπή του Μουμπάρακ. Η αινιγματική διδακτορική φοιτήτρια Ριχάμ Γουίλιαμς, μια καλλονή με Αφροαμερικανικές και Τουαρέγκ ρίζες, του εξασφαλίζει νόμιμη κάλυψη, αλλά του ρίχνει κι ένα βέλος στην καρδιά.
Ολόκληρη η χώρα βράζει στο καζάνι της μεγάλης αλλαγής. Γυναίκες παθιασμένες με την αιγυπτιακή μυθολογία, καθεστωτικοί πολιτικοί, ισλαμιστές, αντεργκράουντ μουσικοί, νεαρές ακτιβίστριες, μυστικοί αστυνομικοί και απεργοί συναντιούνται στην αφρικανική μητρόπολη των είκοσι εκατομμυρίων κατοίκων.
Η αναζήτηση της μητρικής του ρίζας, τα Κρυμμένα ποιήματα του Καβάφη, τα μπλουζ των Τουαρέγκ, ο Νείλος, ο έρωτας και η επανάσταση είναι η πυξίδα που τον οδηγεί στην κάτω πλευρά της Μεσογείου.
