Δέσποινα Μπότη : Καημός βαρύς, δυσβάσταχτος πόνος η ξενιτιά, για το λαό μας .Έκανε πολλές ελληνικές οικογένειες κομμάτια.
Μέγα παράπονο για τους γονιούς και, κυρίως, για τη μάνα, να χάνει το παιδί της και να μη το βλέπει καθημερινά.
Παλαιότερα, το ταξίδι για μακρινά μέρη διαρκούσε πολύ χρόνο, τα μέσα και οι τρόποι επικοινωνίας ήταν ελάχιστα .
Μόνο ένα γράμμα έφτανε που και που , κι αυτό αποτελούσε το μοναδικό σημείο επαφής με τους αγαπημένους στην ξενιτιά. Ο ταχυδρόμος έπαιζε παλιά, σημαντικό ρόλο στην ελληνική ύπαιθρο. Ήταν ο αγγελιοφόρος των μαντάτων καλών ή κακών.
Συχνά γονείς δε γνώριζαν τις συζύγους των παιδιών τους, ούτε αγκάλιασαν, ποτέ, τα εγγόνια τους. Αδέλφια, μέχρι και σήμερα, έχουν να ανταμώσουν 30 ή και 40 χρόνια.
Πολλοί από τους ξενιτεμένους μας δεν πήραν το δρόμο της επιστροφής και θάφτηκαν σε ξένο χώμα, καθώς η ξενιτιά, σαν άλλη Κίρκη, τους υπνώτισε στα δίχτυα της , τους κράτησε για πάντα, κοντά της.
ΧΩΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ, ποίημα του Γεωργίου Δροσίνη.
«Τώρα που θα φύγω και θα πάω στα ξένα, και θα ζούμε μήνες, χρόνους χωρισμένοι,
άφησε να πάρω κάτι κι από σένα, γαλανή πατρίδα, πολυαγαπημένη.
Άφησε μαζί μου φυλαχτό να πάρω, για την κάθε λύπη, κάθε τι κακό,
φυλαχτό απ’ αρρώστια, φυλαχτό από Χάρο, μόνο λίγο χώμα, χώμα ελληνικό!
Χώμα δροσισμένο με νυχτιάς αγέρι, χώμα βαφτισμένο με βροχή τού Μάη,
χώμα μυρισμένο απ’ το καλοκαίρι, χώμα ευλογημένο, χώμα που γεννάει
το μοσχάτο κλήμα, το ξανθό σιτάρι, τη χλωρή τη δάφνη, την πικρήν ελιά!
Χώμα τιμημένο, πόχουν ανασκάψει για να θεμελιώσουν έναν Παρθενώνα,
χώμα δοξασμένο, πόχουν ροδοβάψει αίματα στο Σούλι και στο Μαραθώνα […]
Θε να σε κρεμάσω φυλαχτό στα στήθια κι όταν η καρδιά μου φυλαχτό σε βάλει
από σε θα παίρνει δύναμη, βοήθεια, μην την ξεπλανέψουν άλλα, ξένα κάλλη […]
Συ θε να μου δίνεις μια λαχτάρα μόνη: Πότε στην Ελλάδα πίσω θε ναρθώ!
Κι αν το ριζικό μου -έρημο και μαύρο- μού ’γραψε να φύγω και να μη γυρίσω,
το στερνό συχώριο εις εσένα θάβρω, το στερνό φιλί μου θε να σου χαρίσω!
Έτσι, κι αν σε ξένα χώματα πεθάνω, και το ξένο μνήμα θάναι πιο γλυκό
σα θαφτείς μαζί μου, στην καρδιά μου επάνω, χώμα αγαπημένο, χώμα ελληνικό!».
Μπότη Σ.Δέσποινα
