Πριν από 72 χρόνια ξεκινούσε η ηρωική Μάχη της Πόρτας στην Πύλη Τρικάλων

Η μάχη της Πόρτας.  8 & 9 Ιουνίου 1943

του Μίμη Οικονόμου

150 μόνιμοι Ελασίτες

και 80-100 εφεδροελασίτες με ελλιπή οπλισμό.

Καθήλωσαν στην διήμερη μάχη  της Πόρτας 4.500 Ιταλούς με πυροβολικό, αεροπορία, ιππικό και πεζικό, άριστα εξοπλισμένο στα στενά της Πόρτας

Τα βουνά μας στη μάχη της Πόρτας:

Τα βουνά της Πίνδου και του Κόζιακα με τους θρύλους τους μύθους και την Ιστορία. Κατά καιρούς τα ιστορικά βουνά μας έγιναν θύλακες σε όσους χρειάστηκαν  την προστασία τους.

Στο πέρασμα των αιώνων προστάτεψαν τους Κλέφτες, τους Αρματολούς, αργότερα τους άταχτους και ποιο σύγχρονα τους Αντάρτες και όλους τους αγωνιστές.

Ακόμα με την περηφάνια τους δίδαξαν και τους κατοίκους,  για αυτό και υπήρχε αυτή η καθολική συμμετοχή και η βοήθεια όλων προς τους αγωνιστές και προς όλους τους εθνικούς αγώνες.

Αυτά τα βουνά τα κλεφτοπερπατημένα, τα Ιστορικά, με τα καραούλια και τα λημέρια τους, με τις Βίγλες και τα ταμπούρια, τις στράτες και τα μονοπάτια, τις ράχες και τα Ισιώματα, ήθελε να Πατήσει και τούτος ο νέος κατακτητής ο Ιταλός. Όμως αυτές οι αετοφωλιές είναι για αυτούς που αγαπούν την λευτεριά είναι για αυτούς που φυλάνε Θερμοπύλες. Είναι για τους Αϊτούς.

Αλλαγή της κατοχικής Κυβέρνησης:

Στης 6 Απριλίου του 1943 οι καταχτητές αλλάζουν και τον δεύτερο κατοχικό  Πρωθυπουργό τον καθηγητή Λογοθετόπουλο και Βάζουν στην θέση του τον Ιωάννη Ράλλη. Η αλλαγή αυτή έγινε γιατί ο Λογοθετόπουλος δεν μπόρεσε να περιορίσει την εξάπλωση της Αντίστασης του Ελληνικού λαού δεν μπόρεσε να μειώσει την ανάπτυξη των Ανταρτών. Ερχόμενος ο Ράλλης στη εξουσία, σαν παλαιοκομματικός που ήταν, νόμιζε πως ήξερε πώς να κουμαντάρει τούτο το λαό.  Έφτιαξε λοιπόν μια προκήρυξη και την έριξε σε όλη την Ελλάδα, η ποία έλεγε.  Όλοι οι ένοπλοι αντάρτες να παραδώσουν τον οπλισμό τους και να γυρίσουν στα χωριά τους χωρίς πρόβλημα. Και το τελεσίγραφο θα ίσχυε μέχρι 20 Μαΐου.

Μετά την ημερομηνία αυτή θα γίνονταν παντού εκκαθαριστικές επιχειρήσεις

Ήθελαν η νέα Κυβέρνηση και οι κατακτητές να χαλάσουν τις φωλιές των ανταρτών που πλήθαιναν από ώρα σε ώρα από μέρα σε μέρα.

Τούτος ο λαός που δεν αντέχει για πολύ τις φοβέρες που δεν αντέχει τα σκοτάδια

που δεν σκύβει το κεφάλι, αφήνει σπίτι και οικογένεια και ανεβαίνει στα βουνά για να ξανασηκώσει τον Ήλιο πάνω από την Ελλάδα όπως το έκανε πολλές φορές.

Τούτο το λαό ήθελε να ευνουχίσει ο Νέος κατοχικός Πρωθυπουργός.

Συγκέντρωση των υπευθύνων του Ε Α Μ στη Πόρτα:

Στις 17 Μαΐου του 1943 συγκεντρώθηκε για πρώτη φορά όλο το Στρατηγείο της Θεσσαλίας στην Ελεύθερη Πόρτα Τρικάλων και πάρθηκαν αποφάσεις αντιμετώπισης της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί μια και σε τρεις ημέρες έληγε η προθεσμία αμνηστίας από την Κυβέρνηση Ιωάννη Ράλλη.

Πήραν μέρος ο Κώστας Καραγιώργης

Γραμματέας γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας του Κ.Κ.Ε.

Ο ταγματάρχης μηχανικού Δημήτρης Μπαλλής,

Ο υπολοχαγός πεζικού Τρωϊάνος Ιερώνυμος «Αντώνης Καρατζάς».

Ο β’ Γραμματέας του ΕΑΜ Θεσσαλίας Χρήστος

Ο δημοσιογράφος Ρίζος Μπόκοτας

και τα στελέχη των Αντάρτικων δυνάμεων Κόζιακα και Αγράφων.

Στην Πόρτα ανακοινώθηκε  η απόφαση της Κ. Ε. του ΕΛΑΣ να συμπτυχθούν

οι αντάρτες Θεσσαλίας προς Σμόλικα, και πράγματι έτσι έγινε.

Άρχισαν να ανεβαίνουν τα βουνά της Πίνδου οι τοπικές ομάδες, και όσο οι πρώτες ομάδες προχωρούσαν οι άλλες που ακολουθούσαν από τον κάμπο και τα άλλα ανατολικά μέρη της Θεσσαλίας τους αντικαθιστούνε.

Οι τελευταίες ομάδες που έφτασαν ήταν τα δύο συγκροτήματα του Υπαρχηγείου

Κισσάβου και το συγκρότημα Πηλίου.

Σκέψεις και αποφάσεις Δημήτρη Μπαλλή:

Ο Δημήτρης Μπαλλής που ήταν υπεύθυνος για την προώθηση των τμημάτωνΕίδε ότι άφηνε ακάλυπτους και απροστάτευτους τους κατοίκους της περιοχής. και έστειλε συνδέσμους με τη σύμφωνη γνώμη του Κώστα Καραγιώργη υπεύθυνου Θεσσαλίας να σταματήσουν τα τμήματα αυτά όπου βρίσκονταν, για την προστασία των χωρικών της περιοχής μια και τα άλλα είχαν προχωρήσει.

Το μέρος όμως ήταν άγνωστο στον «Καβαλάρη». έπρεπε να μείνει να κάνει αναγνώριση εδάφους, Μαζί του σαν ποιο κατάλληλος ο καπετάνιος Μίμης Μπουκουβάλας. που ήταν μέλος του Αρχηγείου Θεσσαλίας.

Οι δυο τους αφού έκαναν την αναγνώριση καθόρισαν και τις θέσεις αμύνης φτιάχνοντας ορύγματα. 15 ημέρες πριν την επίθεση.

Τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου οι Ιταλοί, μετέφεραν στα Τρίκαλα μεγάλες  μονάδες πεζικού και συνεργατών τους, όπως το τμήμα Λεγεωνάριων.

Επιτάσσουν από την πόλη και τα χωριά, φορτηγά και ζώα.

Γίνονταν Φανερό πια, πως ετοιμάζονταν για επίθεση εναντίων των Ανταρτών.

Όμως που θα γίνονταν η επίθεση;

Στα στενά Μουζακίου, Πόρτας;

προς Καλαμπάκα, Μέτσοβο;

ή προς Καλαμπάκα, Γρεβενά, Δεσκάτη;

Όμως όλοι και για όλα ήταν έτοιμοι, είχαν σηκώσει τις κεραίες τους και περίμεναν.

Ο ΕΛΑΣ είχε αναπτύξει τηλεφωνικό δίκτυο μέσα στα χωριά κι’ έχοντας πλησιάσει

και την Πόλη, ακόμα είχαν συνδέσμους παντού μέσα και έξω από την Πόλη και τα νέα κυκλοφορούσαν γρήγορα.

Επιτέλους φαίνεται ποια είναι η περιοχή:

Μόνο την νύχτα 7 προς 8 Ιουνίου φάνηκε πια θα ήταν η περιοχή που θα άρχιζαν τις εκκαθαρίσεις τους οι Ιταλοί. ήταν τα στενά της Πόρτας. Ο τηλεφωνητής της Μικρής Πουλιάνας, που πήρε τα στοιχεία από τους συνδέσμους ειδοποιούσε την διοίκηση ότι πολλοί Ιταλοί με αυτοκίνητα και μοτοσικλετιστές έμπαινα στο χωριό. Είχε αρχίσει η μεταφορά δι’ αυτοκινήτων του Ιταλικού στρατού. Ύστερα από λίγα λεπτά επανέλαβε «Παίρνω το ακουστικό και πηδώ από το παράθυρο γιατί έρχονται στο σπίτι. Τις  κινήσεις των ανταρτών και των στελεχών του Ε Α Μ της παρακολουθεί και ο Επιτελικός Συνταγματάρχης  Μηχανικού Δημ. Πετρουλάκης από την Τσαγκαράδα Πηλίου που είχε φτάσει αυτές τι ημέρες στην Πόρτα.

Θέλει τώρα που ανέλαβε Αρχηγός στον ΕΛΑΣ ο Σαράφης  να προσχωρήσει και ο ίδιος και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον απελευθερωτικό αγώνα του λαού.

Παρακολουθεί τις εργασίες των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Βρίσκει και συμβουλεύει τους Καπετάνιους Μίμη Μπουκουβάλα και Πηλιορείτη Τους Αξιωματικούς, Ίλαρχο Γιώργο Ζαρογιάννη, και τον υπολοχαγό Γιώργο Νικήτα.

Και τους λέει δεν είναι σωστό να περάσει ο εχθρός αμαχητί, από τέτοιες κακοτοπιές. Εκείνοι και με τις συμβουλές του Συνταγματάρχη Πετρουλάκη που πήρε και ο ίδιος μέρος στις επιχειρήσεις σαν επιτελής. Νιώθουν ακόμα ποιο έτοιμοι να κάνουν το καθήκον τους. Θα πολεμήσουν τώρα για πρώτη φορά σαν τακτικός στρατός με οργανωμένο σχέδιο εναντίον, ενός πολυπληθέστερου και καλύτερα εξοπλισμένου εχθρού όπως τους ήταν γνωστό. Αφού λοιπόν πήραν τις πληροφορίες.

Δόθηκε διαταγή της κατάληψης των προκαθορισμένων θέσεων και περίμεναν.

Οι κάτοικοι της Πόρτας οι κάτοικοι του Μουζακιού και των γύρω χωριών δεν  ειδοποιήθηκαν για την εμφάνιση του εχθρού γιατί ενώ δεν διέτρεχαν κίνδυνο αφού

οι γραμμές άμυνας βρίσκονταν αρκετά ποιο μπροστά από τα σπίτια τους υπήρχε η περίπτωση να πανικοβληθούν μέσα στην νύχτα και ίσως είχε επίδραση αρνητική στη εξέλιξη της επιχείρησης.

******

Αναλαμβάνει ο Σαράφης:

Ο Σαράφης που είχε αναλάβει την στρατιωτική διοίκηση του ΕΛΑΣ  19 Μα’ί’ου

και τώρα πήγαινε από το Κουρνέσι στην Βιτσίστα Είχε στείλει τον Λοχαγό Κατσόγιαννο να πάρει πληροφορίες για τα συμβάντα στην Πόρτα. Ο λοχαγός Κατσόγιαννος, πήγε και είχε γυρίσει στα Κούτσαινα τον βρίσκει τηλεφωνικά το Σαράφη να έχει φτάσει στην Βιτσίστα και να μένει   στα Σακέϊκα τον πληροφόρησε πως μεγάλες Ιταλικές δυνάμεις  πεζικού, ιππικού, πυροβολικού, με συνοδεία αεροπλάνων χτυπούσαν τα τμήματα μας στην Πόρτα και το Μουζάκι και χρειάζονταν πολεμοφόδια. Έστειλε αγγελιοφόρο ο Σαράφης αμέσως  στον Εντυ Μάγιερ που ήταν στα Θοδώριανα να στείλει πυρομαχικά, όπως είχε υποχρέωση, που όμως δεν έστειλε.

******

Οι δυνάμεις των ανταρτών

Πως είχαν τα πράγματα όμως στις αντάρτικες ομάδες και πόσα άτομα υπερασπίζοντας τα στενά Ντούσικο Πόρτας Μπελέτσι και Μουζακίου;

ο Ταγματάρχης Δημήτρης Μπαλλής γράφει:

Η δυνάμεις των δύο συγκροτημάτων Κισσάβου και Πηλίου ήταν περίπου 150 άνδρες, Χωρισμένοι σε 14 ομάδες. Ο Μίμης Μπουκουβάλας που ήταν ο Καπετάνιος στην μάχη αυτή αναφέρει για 130 αντάρτες.

Την συν διοίκηση των συγκροτημάτων Κισσάβου και Πηλίου την έχουν

ο «Καβαλάρης». Ίλαρχος Γιώργος Ζαρογιάννης

και ο Καπετάνιος «Μίμης Μπουκουβάλας» Δημήτρης Τάσος

Οι 8 από αυτές υπερασπίζονταν τα στενά της Πόρτας.

Οι 6 από αυτές τις ομάδες υπερασπίζονταν τα στενά του Μουζακίου και την διοίκηση την έχει ο καπετάνιος «Πηλιορείτης» Πέτρος Κουφοδήμος.

Μια ομάδα 50 ατόμων Αγραφιωτών με Καπετάνιο τον νωματάρχηΦασούλα, που εκείνη την ημέρα έκαιγε στον πυρετό, που όταν χρειάστηκε προστάτεψε τους αντάρτες από την πλευρά του Ντούσικο. με ξεχωριστή παλικαριά και ηρωισμό. Αυτός και η ομάδα του στην απεμπλοκή των δυνάμεων μας στην υποχώρηση.

Ακόμα σαν εφεδρεία είναι από την πλευρά των Αγράφων ο έφεδρος υπολοχαγός Περικλής Παπαδημητρίου «Ίταμος».

Σύνολο 250 περίπου αντάρτες μαχητές.

Ο οπλισμός των ανταρτών δεν έχει καμία ομοιομορφία μεταξύ τους. Υπήρχαν όπλα ακόμα και από τον 1^ο Παγκόσμιο πόλεμο. άλλα από μαχητές του 22  και άλλα από τους αγωνιστές του Αλβανικού Μετώπου που τα έκρυψαν για την ποθούμενη ώρα. , άλλοι έχουν μάλινχερ Ελληνικά άλλοι Βουλγάρικα, Γερμανικά, Αγγλικά, Ιταλικά, γκράδες, λεμπέλ, Ότι είχε κριμένο ο καθένας στο σπίτι του από προηγούμενους πολέμους και όλοι με λίγες σφαίρες 15 σχεδόν ο καθένας. Εκτός από τον ατομικό οπλισμό, όπλα, αυτόματα, και οπλοπολυβόλα. Τα μόνα βαριά όπλα που υπάρχουν είναι 2 Πολυβόλα Χότσκις και ένας ομαδικός Ιταλικός όλμος όμως χωρίς το σκοπευτικό όργανο. Το ένα πολυβόλο και ο Όλμος δόθηκαν στο Υπαρχηγείου Κισσάβου για την άμυνα της Πόρτας, Και το άλλο Πολυβόλο για την άμυνα των στενών Μουζακίου. Τα οπλοπολυβόλα και τα αυτόματα είχαν μόνο 300 σφαίρες δηλαδή για λίγα μόνο λεπτά. Τα πολυβόλα χάρη στον οπλουργό  στο συνεργείο οπλοδιορθωτών, Κώστα Αλεξάνδρου από την Κερασιά Πηλίου, που διόρθωσε 3.500 φυσίγγια Γερμανικά τα οποία κόντυνε κατά δύο χιλιοστά για να κάνουν στα Πολυβόλα Χότσκις. Ο όλμος που του έλειπε το σκοπευτικό όργανο είχε 36 βλήματα τα 6 από αυτά έπαθαν αφλογιστία και επισκευάσθηκαν κατά την ώρα της μάχης. Με αυτά τα δεδομένα περιμένουν να αντιμετωπίσουν. Τον εξοπλισμένο και πολυπληθή Ιταλικό στρατό.

******

Δυνάμεις του Εχθρού

Οι δυνάμεις των Ιταλών που στην νύχτα 7 προς 8 του μηνός μεταφέρθηκαν

στο Γορτζή σαν έδρα κατά τον Δημήτρη Μπαλλή. ή στο Μπελέτσι κατά Μίμη Μπουκουβάλα με αυτοκίνητα ήταν Δύο τάγματα πεζικού, Δύο επιλαρχίες του συντάγματος Ιππικού της Αόστης, μία πεδινή πυροβολαρχία, 2 λόχοι Λεγεωνάριων, 4 βομβαρδιστικά αεροπλάνα, και 1 αεροπλάνο αναγνωρίσεως και μοτοσικλετιστές

Σύνολο μαχητών 4.500  Την διοίκηση έχει ο Συνταγματάρχης Ιππικού Μπέρτι

ο πυρράρχης και εγκληματίας,  Όλα ήταν έτοιμα. Σε λίγο θα άρχιζε η μάχη

******

έναρξη της μάχης.

Τα πρώτα πυρά άρχισαν στις πεντέμισι το πρωί από την ομάδα του Πηλίου που ήταν στα υψώματα κοντά στο Μπελέτσι προς τα στενά Μουζακίου.

Εναντίον του Ιταλικού πεζικού που προχωρούσε στην κατεύθυνσή τους.

Το ιππικό και οι μοτοσικλετιστές πλησιάζουν προς τα τμήματα της Πόρτας έχουν πάρει διαταγή από τον Καπετάνιο Μπουκουβάλα να μην χτυπήσει κανείς αν δεν αρχίσει πρώτα το πολυβόλο. Οι Ιππείς πλησίαζαν καλπάζοντας. οι μοτοσικλετιστές προς τον κεντρικό τομέα. Φτάνουν στα πεντακόσια, τα τετρακόσια, τα τριακόσια μέτρα και το πολυβόλο τίποτα αδημονούν με το δάχτυλο στην σκανδάλη οι αγωνιστές αν τους αφήσουν να πλησιάσουν περισσότερο θα προστατεύονταν από τους ξερότοιχους των χωραφιών . Μόλις μπήκαν στην ακτίνα βολής του πολυβόλου. Το πολυβόλο αναπήδησε και οι σφαίρες του ψαχούλευαν τα κορμιά των ιππέων που έτρεχαν μπροστά, τα άλογα γύριζαν πίσω χωρίς τους αναβάτες τους, που έπεσαν νεκροί. Άλλες μονάδες πεζικού ενίσχυσαν τα προηγούμενα Ιταλικά τμήματα, η μάχη γενικεύτηκε, σειρά έχουν τώρα και τα οπλοπολυβόλα, τα αυτόματα, τα όπλα.

άρχισαν να ξεθαρρεύουν οι αντάρτες. Όταν οι Ιταλοί οπισθοχώρησαν  άτακτα να ανασυνταχτούνε. τα αφηνιασμένα άλογα πέφτουν πάνω στο πεζικό χαμός τρομάρα . Πετάγονται οι μαχητές φωνάζοντας αέρα, α, α, α,  χέστες δεν μπορούν οι επικεφαλής να τους κρατήσουν στην θέση τους, άρχισαν μερικοί να τραγουδούν κι’ όλας

Η αγάπη θέλει φίλημα

κι’ ο πόλεμος τραγούδια…

Σε όλα αυτά μόνο ο Όλμος των ανταρτών δεν έχει ευστοχία. Ο Πυλαίας που είναι αρχηγός του στοιχείου δεν μπορούσε να κατευθύνει τις βολές με ευστοχία χωρίς το σκοπευτικό όργανο και δεν υπήρχαν και βλήματα για δοκιμαστικές βολές. Τότε αναλαμβάνει ο υπολοχαγός Γιώργος Νικήτας τον όλμο, τον «μοναχογιό» όπως τον είχαν βαφτίσει γιατί ήταν ο μοναδικός τους, και από εκείνη την στιγμή οι βολές του κάνουν μεγάλη ζημιά στους συγκεντρωμένους Ιταλούς, Και βρήκαν το κόλπο οι αντάρτες να μετακινούν από μέρος σε μέρος  τον όλμο να ρίχνει βολές που οι Ιταλοί να νομίζουν ότι έχουν πολλούς όλμους.

Στις 12καμιση τραυματίζεται ο Πηλιορείτης από θραύσμα βλήματος σε λίγο τραυματίζεται και ο αντάρτης Δερβίσης.

Έμεινε ο Πηλιορείτης όμως να διευθύνει την μάχη ως το απόγευμα που τον αντικατέστησε ο έφεδρος υπολοχαγός Ιωάννης Κατσαντώνης από την Πιαλεία.

Κατά το μεσημέρι στον τομέα της Πόρτας οι Ιταλοί υποχώρησαν και άφησαν ένα τμήμα με 40 άνδρες. Ομάδα ανταρτών σύρθηκαν μέσα στις σταριές και τους ξερότοιχους των χωραφιών αιφνιδίασαν τον εχθρό.

Τον έδιωξαν και πήραν μέρος του οπλισμού τους.

Όλη την ημέρα αυτή ο εχθρός δεν μπόρεσε να πλησιάσει τις θέσεις των ανταρτών. και αποσύρθηκε για το βράδυ στο Μπελέτσι. Το μόνο που πέτυχαν ήταν στην πλευρά του Μουζακίου, που έσπασε την άμυνα, να μπούνε στο Μουζάκι να βιάσουν και να το λεηλατήσουν. πέρασαν  το στενό του Μουζακιώτη και βάδισαν προς την Πορτί για να κυκλώσουν τους υπερασπιστές της Πόρτας.

Όμως βράδιασε και γύρισαν από φόβο στο Μπελέτσι. Έτσι τέλειωσε η πρώτη ημέρα.

******

η πρώτη ημέρα της μάχης

Ο Καπετάνιος Μπουκουβάλας αναφέρει στο βιβλίο του.

Η πρώτη νύχτα μας βρίσκει κοντά – κοντά μέσα στους μπαξέδες της Πόρτας

Με τρεις τραυματίες και είκοσι νεκρούς στο Μουζάκι και τον βιασμό και το σφάξιμο της 17χρονης επονίτισας. Μοιράζουμε φα’ί’ στους αντάρτες και  πέρασα από όλους τους μαχητές, Ήταν κουρασμένοι αλλά χαρούμενοι για την επιτυχία τους.

Μίλησε ο Μπουκουβάλας στον Καπετάνιο Κατσαντώνη να πιάσει τα υψώματα του Μουζακίου προς Πορτή. Υπάρχει ανάγκη να μην αφήσουμε τους Ιταλούς σε ησυχία

Ο Μπουκουβάλας πλησιάζει από την ομάδα του Κισσάβου έναν ατρόμητο αντάρτη τον «Περονόσπορο» Τον Μποροζίκα από το Μακρυχώρι της Λάρισας αγρότη, του λέει – Πας εγχείρημα;  – Πάω καπετάνιε,

Παίρνει μαζί του 5-6 αντάρτες εθελοντές Κισσαβίτες.

Δεν αργούν να γυρίσουν, κουβαλάει ο Περονόσπορος στον ώμο έναν ολμίσκο και οι υπόλοιποι φορτωμένοι πυρομαχικά. Τον βλέπει και τον ρωτάει ο Μπουκουβάλας τι έγινε Περονόσπορε; Τι έγινε; Να κόψαμε ένα φυλάκιο και πετούν σωρό τα λάφυρα.

Άλλη μία περίπολος ανταρτών βρήκε πάνω σε μια γκορτσιά δυο Λεγεωνάριους να παρακολουθούν τις κινήσεις των ανταρτών, ρίχνουν και τους γκρεμίζουν.

Μέσα στα στάρια υπήρχαν νεκροί Ιταλοί, οι περίπολοι των ανταρτών, πήραν τα πυρομαχικά και τον οπλισμό τους για να τα χρησιμοποιήσουν την άλλη μέρα στη μάχη εναντίων των συμπατριωτών τους.

Στους Έλληνες δεν έλειψε ποτέ ούτε η παλικαριά ούτε ο ηρωισμός ούτε η φαντασία

το μόνο που είχαν έλλειψη και δεν παραπονιόταν  κι’ όλας, ήταν ο εξοπλισμός τους.

Ήταν η δεύτερη φορά που το έκαναν οι Έλληνες μαχητές την πρώτη φορά ήταν στην εαρινή επίθεση με την παρουσία του Μουσολίνι. στις 9 Μαρτίου 1941 στο 731 που τον αντιμετώπισε το 5ον Σ, Τρικάλων και τότε οι Έλληνες φαντάροι έπαιρναν από τους Ιταλούς νεκρούς τον οπλισμό τους και με τον δικό τους οπλισμό τους πολεμούσαν την άλλη μέρα. Και τότε ο εχθρός δεν νίκησε. Την νύχτα οι Ιταλοί φέρνουν και άλλους μαχητές οι μοτοσικλετιστές πάνε κι΄ έρχονται, αυτοκίνητα κουβαλούνε ξεκούραστους φαντάρους, το πυροβολικό συμπληρώνεται Οι αντάρτες παρακολουθούν και βλέπουν από τα υψώματα που είναι, τα φώτα των αυτοκινήτων που κινούνται σαν μάτια που ψαχουλεύουν το σκοτάδι. Η ημέρα που ξημερώνει θα είναι δυσκολότερη, οι Ιταλοί θα ρίξουν μεγαλύτερες δυνάμεις στην μάχη, Επιτέλους πρέπει να  τονωθεί και το ηθικό του Ιταλού στρατιώτη από ήττα σε ήττα πάνε σε κάθε σύγκρουση με τους Ελασίτες .

******

9 Ιουνίου 2^η ημέρα της μάχης

Ξημέρωσε η 9η του Ιούνη οι Ιταλοί όπως αναμένονταν πολλαπλασιάστηκαν.  Οι δυνάμεις τους  από 9 η ώρα χτυπούν πρώτα με το πυροβολικό, βομβαρδίζουν τα αεροπλάνα, αναπτύσσεται και το Ιππικό, μάχη σκληρή, χαλασμός, εκεί τα παιδιά της Ελλάδας, οι αντάρτες τώρα, την ξανακάνουν υπερήφανη. Το πολυβόλο του Φλόγα που είχε τοποθετηθεί έξω από το χωριό τους θερίζει. Σπάζει η επίθεση των Ιταλών Λυσσάνε βομβαρδίζουν. πολυβολούν, Αεροπλάνο πετάει πάνω από το Μπελέτσι προσγειώνεται και κατεβαίνει ο Μέραρχος από την Λάρισα να ενημερωθεί επί τόπου τι συμβαίνει γιατί τόσος στρατός τόσες δυνάμεις δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Απάντηση δεν πήρε.

Τα στήθια των παιδιών της Ελλάδας έγινα κυματοθραύστες απροσπέλαστα τοίχοι.

Τα παιδιά του Ελληνικού λαού ξαναδόξαζαν την Πατρίδα τους ξανάγραφαν ιστορία.

Πλησιάζει το μεσημέρι αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες κινούνται βιαστικά. Κάτι τώρα ετοίμαζαν πλαγιοκόπηση των τμημάτων μας  Προώθησαν ένα τάγμα προς την μεριά του Ντούσικου εκεί το μέρος το κρατούσε ο Νωματάρχης Αποστόλης Φασούλας με 50 αντάρτες προστατεύοντας τους μαχητές  της Πόρτας. Παλικάρι γενναίο αν και ψήνεται στον Πυρετό δεν φεύγει δεν υποχωρεί χτυπάει και προστατεύει τους άλλους αντάρτες που αγωνίζονται στα στενά. Αναβαίνει προς το Μοναστήρι επικοινωνεί με τον Καπετάνιο Μπουκουβάλα και τον ενημερώνει για την πίεση που δέχεται και πως καίνε το Ντούσικο. Από το μέρος του Μουζακίου οι αγωνιστές τραβήχτηκαν προς τα υψώματα να φυλάξουν τα νότα.

Καίνε οι Ιταλοί φασίστες με τις διαταγές του Συνταγματάρχη Μπέρτι. το Μουζάκι την Σκλάταινα την Βατσινιά την Πορτή το χάνι του Αηγιάννη στο Ροπωτό. Καπνός,  παντού καπνός  γράφει ο Μίμης Μπουκουβάλας. Δίνεται διαταγή σιγά,  σιγά στα μουλωχτά να αποσυρθούν οι δυνάμεις, προς το Δραμίζι και την Τύρνα. Υπάρχει απόφαση περνώντας οι μαχητές την γέφυρα Κονδύλι στον Πορταϊκό να ανατιναχτεί

η οποία έχει από πριν υπονομευτή. Πολίτες και  αντάρτες περνούν την γέφυρα, Ο αντάρτης που είχε την διαταγή να βάλει φωτιά ανάβει το φυτίλι πριν περάσουν όλοι. Ήταν 5μιση η ώρα όταν μέρος την γέφυρας τινάχτηκε στον αέρα κάνοντας εκείνο τον εκκωφαντικό θόρυβο της έκρηξης   πολλαπλασιάζοντας τον ήχο που αντιλαλώντας στις χαράδρες του Ίταμου και του Κόζιακα ακούγεται φοβερή. Μέσα από τις σκόνες τσουρουφλισμένος και τραυματισμένος βγήκε ο Περονόσπορος που τρέχοντας σε αυτόν που έβαλε τη φωτιά και του φωνάζει.

– Κερατά δεν με σκότωσαν οι Ιταλοί θα με σκοτώσεις εσύ;

Οι Ιταλοί φοβήθηκαν να προχωρήσουν, εκεί τελείωσε η μάχη της Πόρτας

Επιστρέφοντας έκαψαν το Βουνέσι, τα Καναλια, τον Μεσενικόλα. Η Αργηθιάτικη ομάδα του Ίταμου παρενοχλούσε τους Ιταλούς και δεν ανέβηκαν στα βουνά μας.

τρεις τραυματίες είχαν οι μαχητές του ΕΛΑΣ

Τον Πηλιορείτη, τον Περονόσπορο, και τον Δερβίση.

Οι Ιταλοί είχαν 300 νεκρούς και πολλούς τραυματίες,

ο Σαράφης στο βιβλίο του, ο ΕΛΑΣ και άλλοι τους ανεβάζουν έως 700.

Στις 10 του μηνός οι Ιταλοί μάζεψαν τους νεκρούς τους και έφυγαν.

******

Η μάχη της Πόρτας

Η μάχη της Πόρτας έκλεισε την πόρτα στους κατακτητές να ανέβουν στον ορεινό όγκο και να τον κατακτήσουν.

Η μάχη της Πόρτας όμως άνοιξε την πόρτα στην Λευτεριά.

Ο λαός εμπιστεύτηκε τον ΕΛΑΣ και τους αγωνιστές του, και τους έβαλαν στην καρδιά τους. Μπήκαν και οι αγωνιστές στα χωριά του κάμπου. και στις πόλεις για να φέρουν γρηγορότερα την απελευθέρωση. Η ομάδα του Ίλαρχο Γιώργο Ζαρογιάννη «Καβαλάρη» και του «Μίμη Μπουκουβάλα» είναι εκείνη που μαζί με τον Επίλαρχο Σπύρο Γερασιμίδη οργάνωσαν  το ιππικό που πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στους Θεσσαλούς κατοίκους Προστάτεψε την σοδειά τους και τις οικογένειές τους εξάλειψε την ζωοκλοπή και τιμώρησε τους πλιατσικολόγους. Η Μάχη της Πόρτας ήταν και η αιτία να μπουν μαζικά στον ΕΛΑΣ. χιλιάδες αγωνιστές και εκατοντάδες αξιωματικών να στελεχώσουν τις μονάδες του. 5000 – 6000 ήταν στις αρχές του 1943. οι αγωνιστές.  101.000 έγιναν μετά την μάχη. Στην μάχη της Πόρτας οι επιτυχίες των Ιταλών ήταν μόνο οι εκτελέσεις οι λεηλασίες, οι βιασμοί και οι εμπρησμοί των χωριών.

Σε όλα τα μέτωπα των εαρινών επιχειρήσεων, που με τόσο θόρυβο ρεκλαμάρονταν από Ιταλούς και συνεργάτες τους πως θα έβαζαν τέλος στους αδιόρθωτους συμμορίτες που αγνόησαν την μεγαλόψυχη προσφορά, την « Αμνηστία»

*****

η γνώμη των Γερμανών

Οι Γερμανοί κατάλαβαν πως δεν είχαν συμμάχους ικανούς να διατηρήσουν την κατοχική τάξη. Αυτοί που ήταν συνεργάτες τους, δεν είχαν ερείσματα στην πλειοψηφία του Ελληνικού λαού. Κάποια κοινωνικά απόβλητα πήγαν μαζί τους.

Οι πολυδιαφημιζόμενοι από τους Ιταλούς Λεγεωνάριοι των κουτσοβλάχων του Διαμάντη, που τους είχαν εξοπλίσει οι Ιταλοί, ήταν μόνο για φόνους πλιάτσικο εκβιασμούς και βιασμούς. Έτσι μετά την μάχη της Πόρτας οι Ιταλοί τους αφόπλισαν και εκδιώχτηκαν και δόθηκαν στην περιφρόνηση του Ελληνικού λαού.

Αμέσως οι λαϊκοί δημιουργοί έφτιαξαν και τραγούδησαν το παρακάτω τραγούδι

Πόρτα Μουζάκι Βατσουνιά

θα ξαναγίνεται σαν πρώτα

από την νέα μας γενιά

*****

Βουνέσι, Μεσενικόλα, Μουζάκι,

Πόρτα, Πορτή, Σκλάταινα, και Βατσουνιά

Θα ξαναγίνουν πάλι σαν πρώτα

Απ’ του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ  τα ηρωικά παιδιά

Η μάχη της Πόρτας ήταν η πρώτη οργανωμένη αντίσταση κατά του εχθρού λειτούργησε σαν τακτικός στρατός Το σχέδιο καταστρώθηκε από Αξιωματικούς που πριν λίγα χρόνια είχαν κάνει το θαύμα, του Αλβανικού έπους.  Και σε τρεις μήνες μετά την μάχη της Πόρτας στις 11 Σεπτεμβρίου 1943 στον ίδιο τούτο τόπο. Η Μεραρχία Πινερόλο με τον διοικητή της Ινφάντες θα παραδοθεί Στον ΕΛΑΣ.

Όλη η Θεσσαλία ήταν κάτω από τον έλεγχο του ΕΛΑΣ,

το κείμενο της παράδοσης έχει ως εξής.

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ

Συνεργασίας μετά του Ιταλικού στρατού.

Σήμερον την 11^η Σεπτεμβρίου 1943 κατόπιν γενομένης ανακωχής μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και της Ιταλικής Κυβερνήσεως και των διαταγών του Αρχηγού Μέσης Ανατολής στρατηγού Ουίλσων περί συνεργασίας μεταξύ Ιταλικών δυνάμεων που επιθυμούν να αναλάβουν μεθ’ ημών αγώνα εναντίον των Γερμανών, συνελθόντες το Κοινόν  Γενικόν Στρατηγείον των Ελληνικών δυνάμεων εφ’ ενός και ο στρατηγός της Μεραρχίας Πινερόλο αφ’ ετέρου απεφάσισαν τα κάτωθι:

Ι. Άπασαι αι ιταλικαί δυνάμεις της Μεραρχίας ν’ αποσυρθούν εκ΄ του χώρου σταθμεύσεώς των και να συγκεντρωθούν εις χώρους υποδειχθησομένους υπό των Ελληνικών δυνάμεων.

ΙΙ. Τα ιταλικά τμήματα άμα τη συγκεντρώσει των θέλουσι κατά μικρά τμήματα – λόχοι – με τας διοικήσεις των, αναλάβη υπηρεσίαν ασφαλείας περιοχής εντασσόμεναι εις ελληνικάς μονάδας. Αι διοικήσεις των λόχων θα διατηρήσωσι τας διοικήσεις των, συνεργαζόμεναι με τας αντιστοίχους ελληνικές διοικήσεις. Άπαντες οι Αξιωματικοί και οπλίται που θέλουσι ν’ αναλάβωσι αγώνα κατά των Γερμανών θα κρατήσωσι τα όπλα των.

ΙΙΙ. Άπαν το μη υπό των ανδρών φερόμενον υλικόν να μεταφερθή αμέσως εκτός των φρουρών εις ασφαλείς χώρους, το δε πλεονάζον να χρησιμοποιηθή  από Ελληνικά τμήματα, σύμφωνα με τας αποφάσεις 30 και 31.

IV. Όσοι δεν επιθυμούν να αναλάβουν αγώνα θα παραδώσουν τον οπλισμό των, ιπποσκευάς και εξάρτησίν των, πλην του ιματισμού και υποδήσεώς των, ον θα κρατήσουσι προς χρήσιν των. Τα ως άνω υλικά θα χρησιμοποιηθούν υπό των ελληνικών δυνάμεων σύμφωνα με τας αποφάσεις 30 και 31.

V. Την χρηματοδότησιν προς διατροφήν αναλαμβάνει η αγγλική υπηρεσία όπως και την τοιαύτην των Ελλήνων ανταρτών. Λεπτομερείας θα κανονίσουν αι αρμόδιαι επιμελητείαι.

VIΤο Κοινόν Γενικόν Στρατηγείον αναλαμβάνει την υποχρέωσιν αποστολής των επιθυμούντων αξιωματικών και οπλιτών εις Ιταλίαν όταν η στρατιωτική κατάστασις επιτρέψει τούτο.

VII. Όταν η στρατιωτική κατάστασις επιτρέψει και τα ιταλικά τμήματα προσαρμοσθούν προς τον διεξαγόμενον ιδιάζοντα εν Ελλάδι πόλεμον, δύνανται να ανατεθούν εις αυτά χωριστοί τομείς ενεργείας.

υπογραφές.                  Στέφανος Σαράφης

& Άρης Βελουχιώτης για τον ΕΛΑΣ

Ραφτόπουλο για τον Ε.Δ.Ε.Σ.

Κρις Γιουτχάουζ για το ΣΜΑ

Ινφάντε. για την Μεραραρχία Πινερόλο.

Από τους Ιταλούς στρατιώτες πολλοί προσχώρησαν στην δύναμή του ΕΛΑΣ

και μαζί με τους Ελασίτες πολέμησαν τον Φασισμό. Άλλοι πήγαν στον ΕΔΕΣ.

Άλλοι έμεινα στα χωριά και δούλεψαν στα κτήματα και στα ζώα.

επίλογος

…. Τώρα που τα δάκρυα στέγνωσαν, τα Αχ! λιγόστεψαν, οι συκοφαντίες ξεχάστηκαν. Από αυτούς που πόνεσαν λίγοι υπάρχουν και ονειρεύονται να δουν τους αγώνες τους δικαιωμένους. Τώρα που ο κουρνιαχτός κατακάθισε, τώρα που το τοπίο ξεκαθάρισε, τώρα που το βλέμμα βλέπει όλο και ποιο μακριά. Τώρα τα κομμάτια των αγώνων ενώνονται και η Ιστορία βάνει στην θέση, τους αγώνες του Ελληνικού λαού.

Χρόνια ολόκληρα αυτό το γεγονός θάφτηκε στο σεντούκι της λησμονιάς.

Όμως κάποια μέρα το καπάκι του σεντουκιού άνοιξε και από μέσα έλαμψε ένα κομμάτι της τοπικής Ιστορίας άξιο μνημόνευσης και υπερηφάνειας.

Βιβλιογραφία:

1)      Στέφανος Σαράφης ο ΕΛΑΣ  (σελίδες 103 – 113 & 131)

2)      Μίμης Μπουκουβάλας Αντάρτικο ιππικό της Θεσσαλίας (σελίδα 50 μέχρι 60)

3)      Δημήτρη Μπαλλή ο ΕΛΑΣ στην Θεσσαλία (από σελίδες 100 μέχρι 109)

4)      Λάζαρου Αρσενίου Η Θεσσαλία στην Αντίσταση (τόμος1ος σελίδα 360)

5)      Φοίβου Ν. Γρηγοριάδη Γερμανική Κατοχή Αντίσταση (τόμος 6ος σελίδα 691)

6)      Ανδρέα Κέδρου Ελληνική επανάσταση 1940-1944 (τόμος 1ος σελίδα 768)

7)      Πέτρου Ρούσσου η Μεγάλη πενταετία (τόμος 1ος)

8)      Θανάση Χατζή η Νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε (τ. 2ος σελ. 110 – 113)

9)      Βάσω Γεωργίου Ιστορία της Αντίστασης (σελίδα 764 & 768)

10)   Γιώργου Ηλ. Καρκανιά Βρώστιανη – το χωριό μου (σελίδα 85)

11)   Βασ. Μαθιόπουλος  Γερμανικά αρχεία

Φωτογραφίες: Από περιοδικά, εφημερίδες, & του Σπύρου Μελετζή

Αυτοί που πήραν μέρος οργάνωσαν καθοδήγησαν και διοίκησαν τους αντάρτες όσων έμαθα τα ονόματα τα αναφέρω.

1) Δημήτρης Πετρουλάκης Συνταγματάρχης Μηχανικού από Τσαγκαράδα Πηλίου.

2) Δημήτρης Μπαλλής Ταγματάρχης Μηχανικού από 40 Εκκλησιές Αν. Θράκης.

3) Γιώργος Ζαρογιάννης  «Καβαλάρης» Ίλαρχος Διοικητής

4) Δημήτρης Τάσος  «Μίμης Μπουκουβάλας»  Καπετάνιος

5) Γιώργος Νικήτας Υπολοχαγός Διοικητής τμήματος

6) Πέτρος Κουφοδήμος «Πηλιορείτης» Μηχανολόγος Μηχανικός εκ/πος ΕΑΜ

7) Γιάννης Κατσαντώνης έφεδρος Υπολοχαγός από Πιαλεία Τρικάλων.

8) Φασούλας Αποστόλης , νωματάρχης Καπετάνιος στην πλευρά του Ντούσικου.

9) Μποροζίκας «Περονόσπορος» από Μακρυχώρι Λάρισας.

10) Κώστας Αλεξάνδρου οπλουργός από την Κερασιά Πηλίου

11) «Πηλέας αρχηγός στοιχείου όλμου.

12) Σπύρου Γεωργίου Οικονόμου Μαρτυρία του, που ήταν ένας από τους

πολεμιστές της μάχης της Πόρτας

Και 230 αγωνιστές που δεν σκέφτηκαν την έλλειψη πυρομαχικών.

Τα στήθια τους ήταν τα ταμπούρια, Το τραγούδι ήταν τα κανόνια.

Και η αγάπη στην Ελλάδα και στην Ιστορία της ήταν το Κάστρο τους.

Γι’ αυτό δεν λογάριασαν τα κανόνια τα αεροπλάνα το ιππικό τους μοτοσικλετιστές

των Ιταλών τον είχαν νικήσει πολλές φορές και σε δυσκολότερες συνθήκες.

Η μάχη της Πόρτας και σε DVD

το ιστορικό αυτό πόνημα,

έγινε με την βοήθεια του Πολιτιστικού οργανισμού ΔΗΜΟΥ ΠΥΛΗΣ

και την συμπαράσταση του Δημάρχου Κώστα Κουφογάζο 

40λεπτο ντοκιμαντέρ από τον Μίμη Οικονόμου.

Μελέτη έρευνα  Μίμη Οικονόμου 2010
Πηγή