Μετά την εκλογή της στην θέση της πρώτης γυναίκας προέδρου του ΣΕΓΑΣ η Σοφία Σακοράφα μιλά για τις γυναίκες αθλήτριες, το metoo και το όραμα της για τον αθλητισμό.
Τι σημαίνει για εσάς το ότι είστε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ; Είναι οι ομοσπονδίες ανδροκρατούμενες και τι συνεπάγεται αυτό για τις γυναίκες αθλήτριες;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια ξεχωριστή στιγμή. Οι αθλητικές διοικητικές δομές είναι, πράγματι, σε μεγάλο βαθμό ανδροκρατούμενες, αφού δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία. Η αλήθεια είναι όμως ότι ο ίδιος ο αθλητισμός, από τη φύση του, δεν χωράει διακρίσεις. Στους αγώνες έχει δικαίωμα συμμετοχής, συναγωνισμού, δικαίωσης και διάκρισης κάθε αθλητής ή αθλήτρια, ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, θρησκεία. Η προσωπική μου αθλητική εμπειρία, εξελίχθηκε, εκείνα τα χρόνια, με διοικήσεις σε ομοσπονδία και συλλόγους απολύτως ανδροκρατούμενες. Και όμως, υπήρχαν στελέχη που στήριξαν και ανέδειξαν τον ελληνικό γυναικείο αθλητισμό. Αυτό δείχνει ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι που καθορίζουν, τελικά, την εξέλιξη των πραγμάτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι έχουμε πολλά παραδείγματα γυναικών που έχουν δοκιμαστεί και έχουν πετύχει σε θέσεις ευθύνης, και στον αθλητισμό.
Αναλάβατε τη θέση της προέδρου του ΣΕΓΑΣ εν μέσω του ελληνικού metoo το οποίο ξεκίνησε από τον αθλητισμό και τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου. Πως σας έκανε αυτό να αισθάνεστε; Έθεσε ένα μεγαλύτερο βάρος στους ώμους σας σε σχέση με τον ρόλο σας. Τι σκοπεύετε να κάνετε για να αποτρέψετε ανάλογα φαινόμενα;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν αισθάνομαι ότι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της προσωπικότητας ή και ειδικά της γυναίκας, μπορούν να αντιμετωπίζονται ως πρόσθετο βάρος. Αυτά είναι πράγματα δεδομένα και στοιχειώδη. Εξάλλου, το θάρρος της Σοφίας έφερε σε πρώτο πλάνο ένα εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα, αλλά δεν πιστεύω ότι υπάρχει κανείς που μπορεί να πει ότι “έπεσε από τα σύννεφα”. Εξάλλου, πρόκειται για ζήτημα που αφορά όλους τους κοινωνικούς χώρους και όχι μόνο τον αθλητισμό. Με αυτή την έννοια, οι αποκαλύψεις ή η επικαιρότητα δεν αλλάζουν την από πριν διαμορφωμένη στάση όλων των συνειδητοποιημένων ανθρώπων, που συμπυκνώνεται και εξαντλείται σε δύο λέξεις : Καμία ανοχή.
Έχετε βιώσει περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης σαν νεαρή αθλήτρια;
Δεν ξέρω αν είναι θέμα τύχης, αλλά όχι, δεν αντιμετώπισα τέτοιου είδους συμπεριφορές και πρακτικές. Αυτό, όμως δεν σημαίνει τίποτε. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και, εξάλλου, επεκτείνεται και πέρα από την ευθεία ή την έστω έμμεση επίθεση με σεξουαλικό χαρακτήρα. Ποια γυναίκα δεν έχει αντιμετωπίσει υποτίμηση, λόγω του φύλου της; Η σεξουαλική παρενόχληση είναι μόνο η αιχμή του δόρατος. Υπάρχουν πάρα πολλές εκφράσεις στις κοινωνικές συμπεριφορές που βασίζονται στα πρότυπα και τους παγιωμένους κώδικες μιας ανδροκρατικής ή πατριαρχικής κοινωνίας.
Αν κάποιος παρακολουθήσει την πορεία σας θα δει μια γυναίκα εξαιρετικά μαχητική και ασυμβίβαστη, με το θάρρος να πει τη γνώμη της αλλά και να θέσει τα όρια της όταν δεν συμφωνεί. Τι πιστεύετε πως καλλιέργησε σε εσάς αυτά τα χαρακτηριστικά;
Θα πρέπει να σας πω ότι έχω προσωπικά μία σχετική δυσανεξία σε σχέση με τη φρασεολογία περί προτύπων, που μπορεί να λειτουργεί ως πρόσθετη ψυχολογική πίεση στην πορεία οποιουδήποτε ανθρώπου. Θεωρώ δεδομένο ότι το οικογενειακό μας περιβάλλον έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Όμως, η αλήθεια είναι ότι ο αθλητισμός συνεπάγεται ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής, που διαμορφώνει και ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό είναι ένα ξεχωριστό βίωμα, που αναπόφευκτα επηρεάζει, για να μην πω καθορίζει, την προσωπικότητα. Η αφοσίωση στην προσπάθεια, η επιμονή στον αγώνα να ξεπερνάς κάθε φορά τον εαυτό σου είναι αναπόφευκτες σφραγίδες στη ζωή κάθε αθλητή, και όχι μόνο στο επίπεδο του πρωταθλητισμού. Από το άλλο μέρος, είναι και τα συναισθήματα συναδέλφωσης και αλληλεγγύης μεταξύ των αθλητών, που αποτελούν ζωντανές και υπαρκτές αθλητικές αξίες, οι οποίες, μάλιστα, δεν υποχωρούν ούτε μπροστά στη διεκδίκηση της νίκης μέσα στον αγώνα.
Είναι οι γυναίκες καλύτερες ηγέτες και γιατί; Εσείς ποιο μοντέλο ηγεσίας επιθυμείτε να εφαρμόσετε σαν πολιτικός αλλά και σαν πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ;
Έχουμε πολλά παραδείγματα στην ιστορία, και ιδίως στην πολιτική, όπου γυναίκες ανέλαβαν ηγετικές θέσεις και λειτούργησαν με βάση τον καθιερωμένο τρόπο, ανταγωνιζόμενες τους άνδρες με βάση τα κριτήρια που αυτοί είχαν διαμορφώσει, επιδεικνύοντας κάποιες φορές μεγαλύτερο αυταρχισμό, “αποφασιστικότητα” ή “αποτελεσματικότητα”, όπως αυτές καθορίζονται με βάση τα ανδροκρατικά πρότυπα. Λένε πολλές φορές, για παράδειγμα, τι είχε να ζηλέψει η Μάργκαρετ Θάτσερ, η Γκόλντα Μέιρ, ή η Ίντιρα Γκάντι, από έναν άντρα ; Η φάση που βρίσκεται ο ελληνικός αθλητισμός απαιτεί ομόθυμη και συλλογική προσπάθεια, αν θέλουμε να έχει πιθανότητες για ένα καλύτερο αύριο. Χρειάζεται ενωμένες και ενεργές όλες τις υγιείς δυνάμεις του χώρου, γιατί αλλιώς δεν είναι δυνατόν να γίνουν οι αναγκαίες υπερβάσεις.
Στην πολιτική έχετε βιώσει διάκριση και αμφισβήτηση λόγω φύλου;
Τέτοια περιστατικά είναι αναπόφευκτα, αλλά πρέπει να ομολογήσω ότι στη δική μου περίπτωση ήταν πραγματικά μεμονωμένα. Δεν θα έλεγα, λοιπόν, ότι αντιμετώπισα συνολικά ένα τέτοιο κλίμα αντιμετώπισης. Πάντως, πιστεύω ότι έχει πάντα μεγάλη σημασία και ο τρόπος που αντιδρούμε εμείς οι ίδιες σε τέτοιες συμπεριφορές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν και οι γυναίκες ευθύνη για την επανάληψη ή τη διαιώνιση παρόμοιων συμπεριφορών.
Είστε υπέρ των ποσοστώσεων στα ψηφοδέλτια όσον αφορά την γυναικεία συμμετοχή στην πολιτική; Σε μια ομιλία της η Άννα Διαμαντοπούλου εξηγούσε πως οι σκανδιναβικές χώρες έχουν αναθεωρήσει και πως ίσως και να βλάπτει στην εκπροσώπηση των γυναικών.
Τέτοιου είδους μέτρα, υποτίθεται ότι προσπαθούν να αποκαταστήσουν την ισορροπία της εκπροσώπησης των φύλων. Πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας ότι είναι απλώς τεχνικά μέτρα, που δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της διάκρισης στην ουσία και στη βάση του. Από αυτήν την άποψη, μπορεί κάποιος να πει ότι προσφέρουν απλώς ένα άλλοθι και λειτουργούν εντέλει υπέρ της διαιώνισης της διάκρισης. Από το άλλο μέρος, ως τεχνικά επεμβατικά μέτρα, δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις έχουν λειτουργήσει και αρνητικά ως προς τη γνησιότητα αλλά και την αξιοκρατία της εκπροσώπησης.
Επικρατεί μισογυνισμός στην ελληνική Βουλή; Η Εύα Καιλή έχει δεχτεί λεκτική σεξιστική επίθεση στην Βουλή ενώ στα τέλη Μαίου υπήρξε ανάλογο περιστατικό εναντίον της Θεοδώρας Τζάκρη.
Νομίζω ότι το να μιλάμε για μισογυνισμό είναι μάλλον υπερβολικό. Πιστεύω ότι η γυναίκα έχει κατακτήσει ένα επίπεδο σεβασμού και μέσα στην Ελληνική Βουλή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Βουλή αποτελεί μία νησίδα, μία όαση μέσα στο γενική ανδροκρατική νοοτροπία που υπάρχει σε όλη την κοινωνία. Δυστυχώς, έχουν συμβεί και τέτοια περιστατικά, τα οποία πιστεύω ότι στην πραγματικότητα χαρακτηρίζουν κυρίως τους αυτουργούς τους, οι οποίοι απλώς πλήττουν τη δική τους, πρώτα απ’ όλα, αξιοπρέπεια.
Όσο κυριαρχούν τα πατριαρχικά πρότυπα στις κοινωνίες, και δημιουργούν τις αντίστοιχες συμπεριφορές, ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών δεν πρόκειται να πάψει.
Τι σημαίνει για εσάς ο φεμινισμός και πως βλέπετε να εξελίσσεται το γυναικείο ζήτημα;
Όσο κυριαρχούν τα πατριαρχικά πρότυπα στις κοινωνίες, και δημιουργούν τις αντίστοιχες συμπεριφορές, ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών δεν πρόκειται να πάψει. Πιστεύω ότι στον τομέα αυτό υπάρχει πραγματικά μία πρόοδος, ίσως όχι όσο θα έπρεπε ή θα θέλαμε. Όμως, υπάρχει μία μεγαλύτερη συνειδητοποίηση σε όλο και περισσότερο κόσμο, ακόμα και μεταξύ του ανδρικού πληθυσμού. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν αλλά πιστεύω ότι είμαστε σε καλύτερο σημείο σε σχέση με κάποια χρόνια πριν.
Πως μπορούν οι γυναίκες βουλευτές να βοηθήσουν στην εξάλειψη των διακρίσεων φύλου στην εργασία;
Εδώ θίγετε ένα πραγματικά κρίσιμο θέμα. Όμως δεν πιστεύω ότι η διαχείρισή του αφορά μόνο τις γυναίκες βουλευτές. Η εξάλειψη των διακρίσεων και στην εργασία και στις αμοιβές είναι ένα χαρακτηριστικό ζήτημα που αποτυπώνει τη συνολική πολιτική αντίληψη για την αντιμετώπιση των πραγμάτων. Αν η όλη πολιτική σου στάση αποδέχεται ή και στηρίζει τις όποιες διακρίσεις, δεν πρόκειται να αντιμετωπίσεις ουσιαστικά τέτοια θέματα ούτε θα αναλάβεις πρωτοβουλίες για αυτά. Στην καλύτερη περίπτωση, θα τα υποστηρίζεις φραστικά και μόνο, και ανώδυνα, μόνο για το φαίνεσθαι.
Ποια είναι η θέση σας σε σχέση με την συνεπιμέλεια;
Μα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και εγώ και το κόμμα μας, το ΜέΡΑ25 είμαστε αντίθετοι. Η κοινωνική πραγματικότητα δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιου είδους ανελαστικούς κανόνες. Αν ο νόμος δεν αφήνει περιθώρια για κρίση κατά περίπτωση είναι δεδομένο ότι θα δημιουργήσει και αδικίες και σοβαρά προβλήματα στην κοινωνία. Εδώ έχουμε μία πρωτοφανή οπισθοδρόμηση και τα κίνητρα για την εμμονή στη θέσπισή της είναι για μένα ακατανόητα. Να μην ξεχνάμε ότι για αυτό το θέμα υπήρξαν ειλικρινείς και βάσιμες διαφοροποιήσεις και μέσα στην κυβερνητική κοινοβουλευτική ομάδα, παρά την κυριαρχία της κομματικής πειθαρχίας στη λειτουργία της Βουλής. Αναφέρομαι, βέβαια, στις περιπτώσεις της κυρίας Γιαννάκου και της κυρίας Κεφαλογιάννη, που δέχθηκαν μάλιστα και απαράδεκτα σχόλια, για τη στάση τους αυτή.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες αθλήτριες σήμερα;
Το βασικό πρόβλημα είναι το έλλειμμα στη στήριξη της αθλητικής τους δράσης, και ιδίως το έλλειμμα σε εγκαταστάσεις και υποδομές. Είναι και οι αθλήτριες θύματα της παρατεταμένης κρίσης που διέρχεται ο ελληνικός αθλητισμός, από την επομένη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και μέχρι σήμερα. Για την κρίση αυτή, δεν είναι άμοιρη ευθυνών η υποτίμηση εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας, που εκφράζεται και με την υποχρηματοδότηση, πράγματα που επιδεινώθηκαν και από τα διαβόητα μνημόνια.
Έχετε σχέδια και παρεμβάσεις θεσμικές σε σχέση με την εναρμόνιση σταδιοδρομίας και προσωπικής ζωής ;
Στον γυναικείο αθλητισμό υπάρχει ένα βασικό ζήτημα, που αφορά στον συνδυασμό της αθλητικής δραστηριότητας με τις υποχρεώσεις, στις οποίες αγωνίζεται να αντεπεξέλθει κάθε γυναίκα, στην καθημερινή της ζωή. Καταστάσεις που οξύνονται ακόμη περισσότερο όταν έχει δική της οικογένεια, πόσο μάλλον αν γίνει και μητέρα. Έχουμε ένα πλαίσιο προτάσεων, που αφορά τόσο σε νομοθετικές παρεμβάσεις, αναγκαίες σε αυτήν την κατεύθυνση, όσο και σε πρακτικές αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων με μηχανισμούς και μεθόδους κοινωνικής στήριξης.
H Σοφία Σακοράφα με αθλήτριες του στίβου στα Χανιά
Ποιο είναι το όραμα σας για τις γυναίκες στον αθλητισμό;
Θα μου επιτρέψετε να πω ότι το αθλητικό γίγνεσθαι έχει ανάγκες που μόνο συνολικά μπορούν να αντιμετωπισθούν. Οι τρεις πυλώνες του είναι ο σχολικός αθλητισμός, ο μαζικός αθλητισμός και, κατόπιν ο πρωταθλητισμός. Η βάση είναι ο σχολικός αθλητισμός, αναγκαίος από μικρή ηλικία, για τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης και για τη συγκρότηση της προσωπικότητας. Αυτό σημαίνει κατ’ αρχήν ότι οι σχολικές μονάδες πρέπει να παρέχουν τις αντίστοιχες δυνατότητες υποδοχής των αθλητικών δραστηριοτήτων. Είναι επίσης πολύ βασικό να κατακτήσει την ισότιμη θέση που της αξίζει η Φυσική Αγωγή και να μην θεωρείται πάρεργο, στο πλαίσιο της γενικής υποτίμησης της αθλητικής δραστηριότητας. Ακόμα και ο σχεδιασμός για τα αθλητικά σχολεία έχει αποδυναμωθεί, έχει ουσιαστικά ακυρωθεί στην πράξη. Στον μαζικό αθλητισμό είναι επίσης αναγκαία η διαμόρφωση και διάθεση στην κοινωνία των αναγκαίων χώρων και υποδομών, όχι κατ’ ανάγκη γήπεδα ή στάδια. Μιλάμε και για άλση, πλατείες, κοινόχρηστους χώρους, με διαμόρφωση που να παρέχει τις αντίστοιχες δυνατότητες. Όσον αφορά το επίπεδο του πρωταθλητισμού, είμαστε δυστυχώς σε φάση που πρέπει να υπάρξει συνολικός επανασχεδιασμός, για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες σε εγκαταστάσεις και υποδομές και να στηριχθούν οι αθλητές και αθλήτριες. Συνολικά, θα έλεγα, ότι το όραμά μας είναι να επανακτήσει ο αθλητισμός τη θέση που του αξίζει στην ελληνική κοινωνική ζωή.
.genwoman.gr
Λουκία Λυκίδη
