Τρίκαλα. Μέρες Ιουνίου 1945
Μαρούλα Κλιάφα : Όπως είναι γνωστό ο Άρης Βελουχιώτης, παρά τις αντιρρήσεις που είχε για την συνθήκη της Βάρκιζας, υπέγραψε μαζί με τον Σαράφη τη διαταγή παράδοσης των όπλων του ΕΛΑΣ. Δυο περίπου βδομάδες αργότερα ο Βελουχιώτης ξανανέβηκε στο βουνό, γεγονός που τον έφερε αντιμέτωπο με το ίδιο του το κόμμα.
Στις 4 Ιουνίου 1945 ο Βελουχιώτης έστειλε επιστολή στον Νίκο Ζαχαριάδη ζητώντας του να τον συναντήσει για να του εξηγήσει τις θέσεις του. Την επιστολή αυτή έχει δημοσιεύσει ο Γρηγόρης Φαράκος στο βιβλίο του « Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο- Άγνωστα κείμενα» Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 1997.
Εκείνο που ίσως δεν είναι γνωστό στους πολλούς είναι πως τη συγκεκριμένη επιστολή προώθησε στον Ζαχαριάδη ο γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπή Τρικάλων Κώστας Αρίδας. Στον Αρίδα διαβίβασε την επιστολή ο γραμματέας της Αχτιδικής επιτροπής Γοργογυρίου. Την διαβιβαστική αυτή επιστολή- βρέθηκε μαζί με άλλες τρεις επιστολές στο σημείο που είχε αυτοκτονήσει Βελουχιώτης- δημοσίευσε στις 21/6/1945 η τοπική εφ. «Αναγέννησις». Επειδή πρόκειται για ντοκουμέντο κρίνω σκόπιμο να την αναδημοσιεύσω.
«Σημείωμα προσωπικό για τον σ. Αγρότη γραμματέα αχτίδας Γοργογύρι
Αγ. Σ.
Σε παρακαλώ το εσώκλειστο γράμμα μου αυστηρά προσωπικό για τον γραμματέα της Π.Ε. Τρικκάλων συν. Κ. Αρίδα, σοβαρού περιεχομένου να το στείλης με άνθρωπο της απολύτου εμπιστοσύνης σου και ψύχραιμο, ώστε να φθάση το συντομότερο σίγουρα στα χέρια του.
Το φάκελλο μέσα στο οποίο θα είναι το δικό σου σημείωμα και το γράμμα προς τον σ. Γραμματέα της Π.Ε. Τρικκάλων σε παρακαλώ να υπογράψης με ημερομηνία και ώρα παραλαβής και να το παραδώσης στο σύνδεσμό μου, για να μου το φέρη.
Γειά σου και σ’ευχαριστώ πολύ.
Μεσοχώρα 4-6-45
Άρης Βελουχιώτης»
Ο Κ. Αγρότης σημείωσε στο φάκελλο τα εξής: « Παραλήφθηκε στις
5-6-45 ώρα 10. Κ. Αγρότης. Γοργογύρι 8/6/45»
O Κ. Αγρότης – προφανώς πρόκειται για ψευδώνυμο- έστειλε την ίδια μέρα ( 8/6/1945) επιστολή στον Βελουχιώτη και μεταξύ των άλλων του έγραφε:« Σου στέλνομε έναν «Ρίζο» έχει άρθρο του Ν. και αν παρακολούθησες και τις άλλες προηγούμενες δηλώσεις του θα έχης ολοκληρωμένη γνώμη σχετικά με τις απόψεις του».
Η απάντηση από τον Νίκο Ζαχαριάδη την οποία ο Βελουχιώτης περίμενε εναγωνίως του δόθηκε εμμέσως μια εβδομάδα αργότερα. Στις 12 Ιουνίου 1945 η εφ. «Αναγέννησις» δημοσίευσε την παρακάτω ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. « Η σημερινή στάσις του Βελουχιώτη εξυπηρετεί την αντίδρασιν εις την οποίαν και παρέχει τα όπλα να δυσφημή το ΚΚΕ και να έχει ευτελές πρόσχημα την παραβίασιν της Συμφωνίας της Βάρκιζας για τα εγκλήματα που διαπράττει».
Την ίδια μέρα τμήματα Εθνοφυλακής ξεκινούσε για να τον εξοντώσει.
Για τη δραματική καταδίωξη του Άρη Βελουχιώτη και το τέλος του έχουν γραφεί πολλά, κυρίως από πρώην συντρόφους του αλλά και συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό.
Επειδή οι μαρτυρίες από την πλευρά των διωκτών του σπανίζουν, κρίνω σκόπιμο να δημοσιοποιήσω τη συνέντευξη που παραχώρησε στην τρικαλινή εφ. «Αναγέννησις» στις 20/6/1945 ο υπολοχαγός Ασημάκης Μουριελάτος, επικεφαλής της ομάδας διοικήσεως του 118ου τάγματος Εθνοφυλακής. Ως γνωστόν το εν λόγω απόσπασμα καταδίωξε και, σε συνεργασία με τις ομάδες του Βόϊδαρου και Μόκκα, εξόντωσε τον Άρη Βελουχιώτη.
« Αναχώρησα την 11η τ.μ. από το Μουζάκι με δύναμη 25 εθνοφυλάκων με σκοπόν να συναντήσω την συμμορίαν του Άρη . Πράγματι μετά κοπιώδεις πορείες δύο ημερών συναντήθημεν μαζί του εις το Λιάσκοβον, όπου συνεπλάκημεν επί δίωρον . Κατά την συμπλοκήν αιχμαλωτίσαμεν δύο οπαδούς του Άρη, περιήλθον δε εις χείρας μας πολλαί ζωοτροφαί, τας οποίας η συμμορία εγκατέλειψεν φεύγουσα.
Συνεχίζοντες την πορείαν μας και καταδιώκοντες συνεχώς τον Άρη, μετά παρέλευσιν δύο ημερών εφθάσαμεν εις την θέσιν Χοιρόλακκος, όπου ο Άρης περιέπεσε εις ενέδραν, πιεσθείς δε ηναγκάσθην να διαιρέση την ομάδαν του εις τρία τμήματα, τα οποία ετράπησαν προς διαφόρους κατευθύνσεις. Επί τόπου ευρέθησαν εν οπλοπολυβόλον και πολλά όπλα σπασμένα. Κατά την συμπλοκήν αυτήν συνελήφθησαν και άλλοι δύο αιχμάλωτοι. Την άλλην ημέρα, κατόπιν απεινούς διώξεως και με την συνεργασίαν Ελλήνων πατριωτών περιεκυκλώσαμεν τον Άρη Βελουχιώτη εις την θέσιν Φάγγο παρά την Μεσούντα και το Μυρόφυλλον, όπου εφονεύθη ο Άρης μετά του υπαρχηγού του Τζαβέλα. Εν συνόλω συνελάβαμεν έξι αιχμαλώτους. Ο Άρης υπέκυψεν εις δύο τραύματα, τα οποία έλαβεν εν εις αριστερόν γαστροκνήμιον και έτερον διαμπερές εις το δεξιόν ημιθωράκιον». Ωστόσο οι σύντροφοι του Βελουχιώτη, συνομιλώντας στα κρατητήρια των Τρικάλων με τον απεσταλμένο της εφ. «Ακρόπολις» Ε. Θωμόπουλο, υποστήριξαν ότι « οι Βελουχιώτης και Τζαβέλας τραυματισθέντες από τα αναρίθμητα πυρά που τους έριχναν αποφάσισαν να επισπεύσουν το τέλος τους».
(« Ακρόπολις» 22/6/1945) Με άλλα λόγια αυτοκτόνησαν.
Η πληροφορία ότι στη δίωξη του Βελουχιώτη συμμετείχαν και Άγγλοι (την είχε αναγράψει και ο «Ριζοσπάστης το 1945) δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Εάν πράγματι στην καταδίωξη συμμετείχαν και Άγγλοι, ο τοπικός δεξιός τύπος της εποχής δεν θα έχανε την ευκαιρία να προβάλει την είδηση με πηχυαίους τίτλους. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη. Επίσης η πληροφορία ότι στις 20 Ιουνίου 1945 αφίχθη στα Τρίκαλα ο Ζέρβας και «αγνάντευε από το μπαλκόνι του Πανελληνίου τα κεφάλια», δεν επιβεβαιώνεται από τον τοπικό τύπο της εποχής, πράγμα που σημαίνει ότι είναι αναληθής. Διότι την εποχή εκείνη, η παρουσία του Ζέρβα στα Τρίκαλα κάθε άλλο παρά απαρατήρητη θα περνούσε.
Επιθυμώντας να συμβάλω στην ιστορική έρευνα, παραθέτω τα ονοματεπώνυμα των εθνοφυλάκων που έλαβαν μέρος στην καταδίωξη. Ο κατάλογος δημοσιεύτηκε στην τοπική εφ. «Αναγέννησις» της 20ης Ιουνίου 1945.
Υπολοχαγός Ασ. Μουριελάτος, επιλοχίας Μιχ. Συνέλης, λοχίαι Λ. Βασιλείκας και Φ. Καλογήρου, δεκανείς Κ. Τίτσας, Αλ. Αετόπουλος, Π. Παπαϊωάννου, Ν. Τσαδήμος, Χρ. Γερογιάννης, Γρ. Λιόλιος. Στρατιώται: Θ. Γεωργούλας, Γ. Καλίτσης , Γ. Δερβένης, Δ. Καρακώστς, Ν. Καρασούλας, Κ. Μητσιάς, Ν. Τσαγκαλιάς, Ι. Σικούλης, Αντ. Μαντάς, Γ. Τσιακμάκης, Γ. Μπουλίτσης, Δ. Λυγούρας.
Τελειώνοντας θα ήθελα να προσθέσω πως οι ιστορικές επέτειοι πέρα από τους πανηγυρικούς, τις καταθέσεις στεφάνων και τις αναρτήσεις αναμνηστικών πλακών, μας δίνουν την ευκαιρία να ξαναδούμε την ιστορία με περισσότερη ψυχραιμία και νηφαλιότητα.
Εβδομήντα χρόνια μετά τα δραματικά γεγονότα του 1945 είναι καιρός να διδαχθούμε από τα λάθη, στα οποία οδηγηθήκαμε επειδή δυστυχώς και στις δυο πλευρές κυριάρχησαν τα πάθη και εξέλιπε τελείως η λογική.
Μαρούλα Κλιάφα
