Τι προκάλεσε τη κατάρρευση;
Την Παρασκευή το κλείσιμο της Silicon Valley Bank, από τις αμερικανικές αρχές ήταν αρκετό για να δημιουργήσει κύματα ανησυχίας στις διεθνείς αγορές με αιχμή τις τραπεζικές μετοχές που σημείωσαν παντού αξιόλογη πτώση.Οι καταθέσεις της SVB είχαν διπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες (από 62 δισ. σε 124 δισ. δολ.) ενώ τέλος Φεβρουαρίου έφτασαν στα 173 δις, λες και η τράπεζα είχε μεταφυσική ευλογία ελκυστικότητας και ασφάλειας. Όμως το 93% αυτών ήταν ανασφάλιστες!!!
Οι πηγές των κεφαλαίων της σχετίζονταν με τον τεχνολογικό τομέα αφού ήταν και η κυρίως αγορά που απευθυνόταν. Δεν δημιουργήθηκαν σκέψεις στους διοικούντες ότι αυτά τα κεφάλαια που τόσο εύκολα μπήκαν, τόσο εύκολα θα μπορούσαν να ξαναβγούν; Οι τράπεζες συγκεντρώνουν τα κεφάλαια για να διαμεσολαβούν και να τα δανείζουν σε τοποθετήσεις με μεγαλύτερη απόδοση από το κόστος των καταθέσεων.
Παραβιάζοντας λοιπόν τη βασική αρχή οργάνωσης του χαρτοφυλακίου επενδύσεων και τραπεζικών δράσεων, που είναι ο διαμοιρασμός τους, ο μονομερής προσανατολισμός της SVB την έκανε να βρίσκεται σε μία αγορά όπου δεν χρειαζόταν τα κεφάλαιά της. Έτσι θεώρησε καλύτερο να τα επενδύσει σε μακροπρόθεσμα ομόλογα του Αμερικανικού Δημοσίου τα οποία όμως δεν πάνε και πολύ καλά λόγω αυξήσεων των επιτοκίων. Κι εδώ αρχίζει το ντόμινο!!! Οι τιμές τους έπεσαν και στο τέλος του 2022 έκανε λογιστικές ζημίες 15 δισ. δολ. όταν τα ίδια κεφάλαια της τράπεζας ήταν 16,2 δισ. δολ.
Βεβαίως, αυτές δεν ήταν πραγματικές ζημιές, αφού δεν είχαν πουληθεί τα χρεόγραφα αλλά αυτό δεν απέτρεψε τη Moody’s να ενημερώσει για τους κινδύνους που αναλάμβανε η τράπεζα. Ο κίνδυνος ρευστότητας που είχε δημιουργηθεί ήταν σαφής, αν για κάποιο λόγο αναγκαζόταν να αντιμετωπίσει ένα κύμα ζήτησης ρευστού από καταθέτες της.
Υπήρχαν τρεις δρόμοι διαφυγής από τη δύσκολη θέση:
α) Να διατηρήσουν οι διοικούντες την ψυχραιμία τους και να αρχίσουν να συγκεντρώνουν αργά και σταδιακά κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν μία αιφνιδιαστική εξέλιξη ζήτησης ρευστού,
β) Να κάνουν μία θεαματική κίνηση πωλήσεων ομολόγων (52 δισ. δολ.)
γ) Να ανακτήσουν τη ρευστότητά με την πώληση ίδιων μετοχών
Ακολούθησε τη δεύτερη και τρίτη εκδοχή. Έτσι έκανε δηλαδή δύο κινήσεις που η μία της δημιούργησε ζημίες, πραγματικές πλέον, και από την άλλη βύθισε τη μετοχή της!
Μόλις διαβάσατε μία τραπεζική ιστορία λανθασμένης τραπεζικής στρατηγικής και πανικόβλητης αντίδρασης απέναντι στην πραγματικότητα αφού η τραπεζική διαχείριση θα πρέπει να είναι πάντοτε risk-averse καλύπτοντας τον κίνδυνο που δημιουργείται από την άνιση πληροφόρηση και την κακή οργάνωση του χαρτοφυλακίου. Παρόμοια ήταν η ιστορία της Signature της Νέας Υόρκης.
Η συνέχεια είναι γνωστή: η αμερικανική κυβέρνηση παρενέβη και εξασφάλισε ρευστότητα, άρα και τον περιορισμό της επέκτασης της κρίσης και φαίνεται η κρίση (bank – run) να ελέγχεται προς το παρον.
Η συγκεκριμένη κρίση φαίνεται να συνδέεται με δύο παράγοντες: την άνοδο των επιτοκίων και τη χρηματοοικονομική υγεία του τεχνολογικού τομέα, και οι δύο αρνητικοί παράγοντες τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Προφανώς, οι πιέσεις στον χρηματοπιστωτικό και τεχνολογικό τομέα θα αυξηθούν.
Η Fitch Ratings περιμένει τα κόκκινα τραπεζικά δάνεια των ΗΠΑ να αυξηθούν το 2023 στα επίπεδα του 3%, υψηλότερα μεν από το ιστορικό 2,4% (της περιόδου 2007 – 2022), αλλά χαμηλότερα από το 4,5% του 2020.
Η παρέμβαση Biden μέσω της FED (κάλυψη του κινδύνου ρευστότητας), ο νόμος Dodd Frank στις ΗΠΑ και ο SSM στην Ευρώπη (ECB Banking Supervision) έχουν οπλίσει το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα με περισσότερες δυνατότητες από όσο το 2008. Παράλληλα η αιτία της κρίσης δεν είναι τα «διαστημικά» χρηματοοικονομικά προϊόντα του 2008 αλλά έχει συγκεκριμένες αφορμές που επιδέχονται διαχείριση (επιτόκια – νομισματική – χρηματοοικονομική πολιτική).
Βεβαίως, υπάρχει το θέμα της σκιώδους τραπεζικής δραστηριότητας (shadow banking) που είναι μία πηγή πραγματικού κινδύνου για την παγκόσμια χρηματοικονομική σταθερότητα αλλά προς το παρόν εκτιμούμε ότι η κατάσταση ελέγχεται παρόλο που επιμέρους τράπεζες ή επιμέρους οικονομικές δραστηριότητες θα συνεχίσουν να υφίστανται αρνητικές πιέσεις.
Τι φοβούνται οι αναλυτές για την επόμενη ημέρα της κατάρρευσης
Η άμεση παρέμβαση των αρχών για την προστασία των καταθετών και του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος ενδέχεται, σύμφωνα με τους αναλυτές, να υποστηρίξει την αμερικανική οικονομία σε βραχυπρόθεσμο αλλά να δημιουργήσει προβλήματα σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.
Βάσει του Bloomberg, αναμένονται περισσότερες καταρρεύσεις τραπεζών, αλλά τουλάχιστον έχουμε πια γνώση του πως θα αντιδράσουν οι ρυθμιστικές αρχές. Η κυβέρνηση έλαβε σωστά μέτρα, ενώ η παρέμβασή της δεν αποτελεί bailout. Οι τραπεζίτες οι οποίοι έκαναν λάθος θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις αντίστοιχες συνέπειες. Οι επενδυτές και οι ομολογιούχοι οι οποίοι δεν άσκησαν αρκετή εποπτεία στις τράπεζες θα χάσουν τα πάντα.
Εάν οι υπολογισμοί μας είναι σωστοί, η Fed θα προχωρήσει σε δανεισμό με 100 σεντ/δολάριο για περιουσιακά στοιχεία τα οποία έχουν αξία υπό των 40 σεντ. Πρόκειται για μία επικίνδυνη επιλογή
Ακόμα κι αν πουληθεί η SVB, οι ανησυχίες όσον αφορά τη ρευστότητα και τα κεφάλαια του τραπεζικού συστήματος θα παραμείνουν.
Το νέο πρόγραμμα θα παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες και θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταναλωτών. Τα στάνταρ τραπεζικού δανεισμού, όμως, ενδέχεται να επιδεινωθούν, αυξάνοντας το ρίσκο. Παράλληλα, εκτιμούμε πως η Fed θα αυξήσει τα επιτόκιά της με ανώτατο όριο στο 6% στο εγγύς μέλλον.
Παγκοσμίως οι επενδυτές έσπευσαν να χαμηλώσουν τις προσδοκίες για τα επιτόκια τη Δευτέρα, εγκαταλείποντας στοιχήματα για μεγάλη αύξηση από τη Fed την επόμενη εβδομάδα με το σκεπτικό ότι η μεγαλύτερη κατάρρευση τράπεζας από την εποχή της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 θα κάνει τις νομισματικές αρχές να το ξανασκεφτούν.
Την Κυριακή οι εποπτικές αρχές στις ΗΠΑ πήραν έκτακτα μέτρα για να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη, εγγυώμενες τις καταθέσεις. Οι εκροές καταθέσεων γονάτισαν τη Silicon Valley Bank και τη Signature Bank
στη Νέα Υόρκη. Στην Ασία και την Ευρώπη οι τραπεζικές μετοχές βυθίστηκαν τη Δευτέρα καθώς τα μέτρα δεν καθησύχασαν τις ανησυχίες. Ο ευρωπαϊκός τραπεζικός δείκτης STOXX έχασε 8% την Παρασκευή και τη Δευτερα, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη διήμερη πτώση από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Η μετοχή της Commerzbank στη Γερμανία έχανε 12%, οπως και η ελβετική Credit Suisse,
ενώ και άλλες τράπεζες στην Ευρωπη ακολουθησαν τη πτωση.
Εκδηλος ο φόβος εξάπλωσης της κρίσης, πυροδότησε ευρεία ανατιμολόγηση των αποτιμήσεων στον τραπεζικό κλάδο. Οι αμερικανικές αρχές κινήθηκαν γρήγορα την Κυριακή, κλείνοντας τη Signature Bank ενώ οι μικρές τράπεζες βρέθηκαν υπό πίεση. Ευρεία ήταν η άποψη ότι αν η Fed ανεβάσει τα παρεμβατικά της επιτόκια την επόμενη εβδομάδα ρισκάρει να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση.
Αν η προτεραιότητά της δεν είναι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, θα υπάρξει χρηματοοικονομική αστάθεια και ύφεση.
Τσάντος Δημήτριος
Εlliott waves analyst from EWI
