"Δημοσιογραφία είναι να δημοσιεύεις αυτά που κάποιος άλλος δεν θέλει να δημοσιευθούν." - Τζορτζ Όργουελ

16.6 C
Trikala

Από τους «Λήσταρχους Βαρόνους» στις ανεξέλεγκτες χρηματαγορές και στα golden boys

lafarm

Σχετικά άρθρα

xatzigakis

Μια ανατομία της σημερινής κρίσης
Προδημοσίευση
Στο περιοδικό «ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ» Ιανουαρίου 2015
Του βιβλίου του Σωτήρη Χατζηγάκη
«Η Ελλάδα Ανάποδα»
1. Το «γύρισμα» της Ιστορίας
2. Οι περίοδοι των «παχιών» και «ισχνών» αγελάδων
3. Από τους λήσταρχους βαρόνους στις ανεξέλεγκτες χρηματαγορές και στα golden boys
4. Η αρχή της κρίσης: Η νεοφιλελεύθερη εισβολή

3. Από τους «Λήσταρχους Βαρόνους» στις ανεξέλεγκτες χρηματαγορές και στα golden boys.
Η σημερινή κρίση έχει αρκετές ομοιότητες με την μεγάλη ύφεση του 1929. Την περίοδο εκείνη ο Κέινς προειδοποιούσε, πως «ο κόσμος άργησε να καταλάβει ότι φέτος ζούμε στη σκιά μιας από τις μεγαλύτερες οικονομικές καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας. Τώρα όμως, που ο απλός άνθρωπος αντιλήφθηκε τι συμβαίνει, μη γνωρίζοντας το γιατί, είναι γεμάτος φόβο και αρχίζει να αμφιβάλει για το μέλλον. Άραγε, ξυπνάει τώρα από ένα ευχάριστο όνειρο, για ν’ αντιμετωπίσει τη ζοφερή πραγματικότητα; ή βυθίζεται σε ένα εφιάλτη που κάποια στιγμή θα τελειώσει;» Αλήθεια, πόσο επίκαιρα είναι τα λόγια του μεγαλύτερου οικονομολόγου του 20ου αιώνα;
Η μεγάλη οικονομική ύφεση του 1929, συνέπεσε με την ήδη τότε συντελεσθείσα αλλαγή της οικονομικής δραστηριότητας. Η γεωργία, ως βασική παραγωγική λειτουργία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, παρουσίασε ως κλάδος, σημαντική συρρίκνωση. Συγχρόνως, οι νέες τεχνολογίες, οδήγησαν σε αύξηση της παραγωγικότητας αυτού του κλάδου, έτσι ώστε λιγότεροι άνθρωποι παρήγαγαν περισσότερα αγροτικά προϊόντα και επέφεραν μια σημαντική επάρκεια τέτοιων αγαθών. Ένα μεγάλο μέρος, όμως, του εργατικού δυναμικού του αγροτικού τομέα, μετακινήθηκε προς τη μεταποίηση. Η μετάβαση αυτή, δημιούργησε προϋποθέσεις φτηνής εργασίας, ενώ αύξησε εκρηκτικά την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων. Η ζήτηση όμως, δεν ήταν αντίστοιχη. Γιατί η συμπίεση των μισθών και ημερομισθίων δεν παρείχε τη δυνατότητα απορρόφησης της υπερπροσφοράς βιομηχανικών προϊόντων. Όσο και να πάσχισε το τότε χουβεριανό μοντέλο, να τονώσει την προσφορά με φτηνά προϊόντα, η ζήτηση συνέχισε να παραμένει το κύριο πρόβλημα, αφού η πλειονότητα του κόσμου ήταν άνεργοι ή χαμηλοαμοιβόμενοι εργαζόμενοι και συνταξιούχοι. Η οικονομία άρχισε ξανά να «παίρνει μπρος» με την τόνωση της ζήτησης, το New Deal (κεϊνσιανισμός) και στη συνέχεια με τις αυξημένες πολεμικές δαπάνες, λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, εξασφαλίστηκαν δουλειές στα εργοστάσια και ξεκίνησε εκ νέου η αναθέρμανση της οικονομίας.
Στα χρόνια της δικής μας κρίσης, η αντίστοιχη τάση ήταν η μετακίνηση από τον τομέα της μεταποίησης στις υπηρεσίες. Σ’ αυτή την αλλαγή, συνέβαλαν ιδιαίτερα οι νέες τεχνολογίες, που αύξησαν σημαντικά την προσφορά. Όπως το 1929, έτσι και τώρα, οι νέες τεχνολογίες επέφεραν συμπίεση των ποσοστών της απασχόλησης, ενώ ένα σημαντικά μικρότερο ποσοστό εργαζομένων είναι πλέον σε θέση, να παράξει πολύ περισσότερα αγαθά. Η ανεργία, που επακολούθησε, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης, δημιουργώντας έτσι προβλήματα στις επιχειρήσεις, οι οποίες παρήγαγαν περισσότερα απ’ όσα μπορούσε ν’ απορροφήσει η αγορά. Το πρόβλημα, σήμερα, γίνεται πολυπλοκότερο, αν συνεκτιμήσει κανείς και τον παράγοντα «παγκοσμιοποίηση», η οποία συντελεί αποφασιστικά στο να κατακλυσθούν οι δυτικές αγορές από πολύ φτηνότερα βιομηχανικά αγαθά από τις αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες οι τιμές εργασίας βρίσκονται σε εξευτελιστικά χαμηλά επίπεδα.
Στο σημερινό αδιέξοδο συνέβαλαν κατά κύριο λόγο και οι χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες με τις ανεξέλεγκτες τιτλοποιήσεις και τα άυλα προϊόντα, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στη πραγματική οικονομία, ανέτρεψαν κάθε οικονομική ισορροπία, μ’ «αποτέλεσμα να χάσουν τις δουλειές και τα σπίτια τους εκατομμύρια άνθρωποι και να ευνοηθούν λίγοι κροίσοι». Παράλληλα, τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, hedge funds), διαμόρφωσαν ένα εκρηκτικό κερδοσκοπικό πεδίο, το οποίο επέτεινε την ένταση του σημερινού οικονομικού προβλήματος. Οι μονεταριστικές, λοιπόν, πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν το 1929, είχαν ως αποτέλεσμα μια πρωτοφανή ύφεση (λόγω περιορισμού της ζήτησης), η οποία επεκτάθηκε σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Το ίδιο ακριβώς, συνέβη και σήμερα. Εύλογα συνεπώς υπογραμμίζει ο Κρούγκμαν, πως «η πολιτική της λιτότητας είναι ηλιθιότητα. Σήμερα πάσχουμε από ανεπαρκή ζήτηση», ενώ ο Στίγκλιτς συμπεραίνει, πως οι σημερινές κυβερνήσεις, που υποτάχθηκαν στις αγορές, δεν διδάχθηκαν τίποτα από τις προηγούμενες κρίσεις (ιδίως του 1929).
Καταλυτικό ρόλο στη σημερινή κρίση έπαιξαν και οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες, (αντίστοιχο ρόλο στην κρίση του ’29 είχαν οι καλούμενοι «λήσταρχοι βαρόνοι», οι οποίοι πίεζαν υπέρ της εφαρμογής του «χουβεριανού μοντέλου» της προσφοράς), οι οποίες «πέτυχαν», (μέσω της πολιτικής) να καταργήσουν τους διάφορους κανονισμούς, που περιόριζαν τις εξουσίες τους. Έτσι, αυτές κατέστησαν, ανεξέλεγκτες και οι δανειολήπτες τους χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες. Την ίδια στιγμή, προωθείται η ιδέα, πως για όλη την κατάσταση της οικονομικής κρίσης, ευθύνεται γενικά το μεγάλο κράτος και η πολιτική λειτουργία. Ο μεγαλύτερος, όμως, όγκος των επικίνδυνων δανείων, χορηγήθηκε από ιδιώτες δανειστές (τράπεζες), με τη μεσολάβηση εκείνων των πολιτικών προσώπων, που αποτελούν γραμμικές προεκτάσεις του συστήματος των τραπεζών και γενικότερα του μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου.
Ευθύνη επίσης για τη σημερινή κατάσταση, έχουν και οι καλούμενοι οίκοι αξιολόγησης, καθώς και οι ρυθμιστικές αρχές, οι οποίες ελέγχονται από τα κατεστημένα συμφέροντα. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (US Security and Exchange Commission- SEC), φερ’ ειπείν, η οποία δημιουργήθηκε για να προστατέψει τους επενδυτές από τους άρπαγες, «έχει εξελιχθεί σε μηχανισμό ο οποίος προστατεύει ακριβώς αυτούς». Ευθύνες, εξάλλου, έχει και η χωρίς όρια και κανόνες παγκοσμιοποίηση, που οδήγησε τα κράτη ανά την υφήλιο, σ’ έναν, μέχρις εσχάτων, απορρυθμιστικό αγώνα δρόμου (regularity take to the bottom). Η φιλοσοφία της περιορισμένης ρυθμιστικής παρέμβασης (light-touch regulation), εκπορεύτηκε από την αντίληψη ότι οι αγορές αυτορυθμίζονται, ενώ οι παρεμβάσεις δημιουργούν προβλήματα στην επιχειρηματικότητα.
Ευθύνες, όμως, έχουν κυρίως οι κυβερνήσεις των κατ’ ιδίων χωρών. Όχι βέβαια, για ό,τι τις κατηγορούν, αλλά γιατί «εγκατέλειψαν τον περιφρουρητικό τους ρόλο» . Έτσι, τα κράτη υιοθέτησαν, εντελώς άκριτα, τις πολυδιαφημισμένες έννοιες της αγοραιοποίησης (marketalization), της τιτλοποίησης και της παγκοσμιοποίησης. Η παρούσα κρίση, τελικά, αποτελεί κατά μεγάλο μέρος, απόρροια της πνευματικής αποτυχίας των οικονομολόγων, των πολιτικών και των ελίτ, να προβλέψουν τη συγκυρία ή να αντιδράσουν σωστά στο διαφαινόμενο πρόβλημα.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

Δείτε επίσης