Η προτομή του Ιωάννη Κουτλιμπανά. Βρίσκεται στον προαύλιο χώρο του Νοσοκομείου. Έργο του γλύπτη Γεωργίου Βρούτου. 1895
Της Τσιοτινού Αθανασίας
Αναμφισβήτητα, όλοι όσοι επισκέπτονται το Παλιό Νοσοκομείο της Λάρισας βλέπουν την προτομή του Ιωάννη Κουτλιμπανά που δεσπόζει στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου. Άραγε, πόσοι όμως από αυτούς γνωρίζουν την καταγωγή και την ιστορία ενός από τους μεγαλύτερους ευεργέτες της πόλης της Λάρισας και ενός ανθρώπου που βοήθησε, όσο περισσότερο μπορούσε την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ζάρκο.
Ο Ιωάννης Κουτλιμπανάς γεννήθηκε, λίγο πριν τα μέσα του 19ου αιώνα, και μεγάλωσε στο χωριό Ζάρκο, ένα χωριό γνωστό για την ιστορία του αλλά και για τις μεγάλες προσωπικότητες που γέννησε. Μία από αυτές είναι και ο Ιωάννης Κουτλιμπανάς, ένας από τους βασικούς χρηματοδότες του νοσοκομείου της Λάρισας, ο οποίος και βοήθησε τα μέγιστα στην ανέγερσή του. Πρόκειται για το γνωστό Κουτλιμπάνειο και Τριανταφύλλειο νοσοκομείο Λάρισας (υπάρχουν πληροφορίες ότι και ο Τριανταφύλλου έλκει την καταγωγή του από το Ζάρκο).
Όταν ενηλικιώθηκε, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, λόγω των δυσμενών συνθηκών που επικρατούσαν τότε στο Ζάρκο και σε όλα τα χωριά του Δήμου Φαρκαδόνας. Μην ξεχνάμε ότι έχουμε ακόμη Τουρκοκρατία και η Θεσσαλία δεν έχει ακόμη απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό. Γι’ αυτό το λόγο ακολούθησε το δρόμο της ξενιτιάς, πηγαίνοντας στο Πλοέστι της Ρουμανίας, για μια καλύτερη τύχη και ζωή. Εκεί ευτύχησε να βγάλει αρκετά χρήματα, «χτυπώντας αρτεσιανά», δηλαδή σκάβοντας τη γη, κάνοντας γεωτρήσεις με τα μέσα της εποχής για ανεύρεση νερού (κατά το Μεσαίωνα, πολλά αρτεσιανά φρέατα ανοίχτηκαν από μοναχούς της επαρχίας Αρτουά (Αρτεσία) της Γαλλίας, απ` όπου πήρε και το όνομα). Με τα χρήματα που κέρδισε αγόρασε ένα οικόπεδο. «Χτυπώντας αρτεσιανό» στο δικό του οικόπεδο, έκπληκτος είδε να αναβλύζει πετρέλαιο αντί για νερό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το Ρουμανικό κράτος να του πάρει το οικόπεδο και να τον αποζημιώσει με ένα αρκετά μεγάλο ποσό για την εποχή εκείνη.
Σύμφωνα με πληροφορίες που συγκέντρωσα από κάποιους Ζαρκινούς, την Τσιοτινού Κωνσταντινιά και την Αναστασία Διβανέ, η οποία είναι και μακρινός συγγενής του ευεργέτη, τις οποίες και ευχαριστώ πάρα πολύ για τα στοιχεία που μου παρέθεσαν, ο Κουτλιμπανάς όταν έμαθε ότι η Θεσσαλία απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1881, αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του για να τη βοηθήσει, προσφέροντας την περιουσία του για το καλό των συμπατριωτών του. Αρχικά ήθελε να εγκατασταθεί και να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά στο Ζάρκο. Τελικά, για πρακτικούς λόγους, επιλέγει να εγκατασταθεί στη Λάρισα, χτίζοντας κλωστοϋφαντουργείο «το λεγόμενον τότε ζαρκινόν εργοστάσιον», το οποίο ήταν δίπλα στο ναό του Αγίου Αθανασίου.
Ο δρόμος δίπλα από το εργοστάσιο πήρε το όνομά του και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να ονομάζεται έτσι. Επιθυμία του Κουτλιμπανά ήταν να εργάζονται στο εργοστάσιο, μόνο Ζαρκινοί , οι οποίοι εξακολουθούσαν να είναι κατατρεγμένοι, παρ’ όλη την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους, αυτή τη φορά από τον τσιφλικά Χρηστάκη Ζωγράφο, ο οποίος κυριολεκτικά τους έπινε το αίμα. Δίπλα στο εργοστάσιο, ανήγειρε ξενώνα, στη δεξιά όχθη του Πηνειού για να διαμένουν οι Ζαρκινοί που εργάζονταν στο κλωστοϋφαντουργείο και για να ξεκουράζονται και να διανυχτερεύουν οι συγχωριανοί του που πήγαιναν στη Λάρισα για δουλειές.
Επίσης, αγόρασε οικόπεδο στην πλατεία Ταχυδρομείου, στο οποίο έχτισε σπίτι και μαγαζί, τα οποία μετά το θάνατό του τα παραχώρησε σε Μοναστήρι της Λάρισας. Αρχικά ήθελε να βοηθήσει το χωριό του, οικοδομώντας ένα ευαγές ίδρυμα στον τόπο του. Το Ζάρκο όμως ήταν ένα μικρό χωριό και δεν ήταν μια μεγάλη πόλη. Γι’ αυτό αποφάσισε να δώσει το ποσό των 100.000 δραχμών στο δήμαρχο Λάρισας, συνεισφέροντας στην ανέγερση του νοσοκομείου Λάρισας. Αγόρασε το οικόπεδο όπου χτίστηκε το νοσοκομείο. Δεν αρκέστηκε μόνο στην αγορά του οικοπέδου, αλλά με τα χρήματά του επίπλωσε και το νοσοκομείο. Μετά το θάνατό του, ένας από τους όρους της Διαθήκης του ήταν επτά δωμάτια στο νοσοκομείο να παραχωρούνται στους Ζαρκινούς, οι οποίοι είχαν προτεραιότητα, γεγονός που ισχύει ακόμη και σήμερα.
Στο χωριό του έχτισε μια βρύση στην πλατεία του χωριού, τη λεγόμενη «παζαρίσια βρύση», με το νερό της οποίας ποτιζόταν το παρακείμενο οικόπεδο, το οποίο έγινε ένας υπέροχος λαχανόκηπος (το οικόπεδο ανήκε τότε στον Ανδρέα Τσιοτιλιώτη και σήμερα στο Νίκο Γεωργούλα).
Σύμφωνα με άρθρο του Νικόλαου Παπαθεοδώρου στο Larissanet.gr με τίτλο «Μεγάλοι ευεργέτες της Λάρισας», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 2 Απριλίου 2016, ο Κουτλιμπανάς ήρθε από τη Ρουμανία στο Ζάρκο, το 1888, για να επισκεφτεί τους συγγενείς του και πήγε και στη Λάρισα. Εδώ γνωρίσθηκε με τον Διονύσιο Γαλάτη, που ήταν τότε Δήμαρχος της πόλεως (1887-1894), ο οποίος τον έπεισε να βοηθήσει οικονομικά στην ανέγερση Δημοτικού Νοσοκομείου στη Λάρισα.
Ο Κουτλιμπανάς ανταποκρίθηκε αμέσως και κατέθεσε στο υποκατάστημα της Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας της Λάρισας το ποσό των 40.000 δραχμών, επιφυλασσόμενος να συμπληρώσει τη δωρεά με επιπλέον ποσό, αφότου γυρίσει πίσω στη Ρουμανία. Έτσι τον Φεβρουάριο του 1889 έγινε η επίσημη τελετή θεμελίωσης του Νοσοκομείου από τον μητροπολίτη Λάρισας Νεόφυτο, με την παρουσία και του δωρητή Ιωάννη Κουτλιμπανά. Ο δωρητής μετά από λίγο επέστρεψε λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων στη Ρουμανία και έστειλε αμέσως και τη συμπληρωματική δωρεά που είχε υποσχεθεί (το ποσό έτσι έφτασε στις 100.000 δραχμές σύμφωνα με τις πληροφορίες που άντλησα από κατοίκους του Ζάρκου, όπως προανέφερα).
Με ζήλο και ταχείς ρυθμούς άρχισε η ανέγερση του νοσοκομείου και στις 22 Νοεμβρίου 1890, είκοσι μήνες μετά την τελετή θεμελίωσης, δέχθηκε τους πρώτους ασθενείς. Λίγα χρόνια μετά ο ευεργέτης Ιωάννης Κουτλιμπανάς απεβίωσε και έτσι δεν μπόρεσε να δει ολοκληρωμένους τους καρπούς της ευεργεσίας του. Η δημοτική αρχή για να τον τιμήσει, μετονόμασε το 1895 το νέο νοσοκομείο από «Ρήγας Φερραίος» που ονομαζόταν μέχρι τότε το παλιό νοσηλευτήριο του μπαρμα-Γιάννη, σε «Κουτλιμπάνειον Δημοτικόν Νοσοκομείον Λαρίσης», ενώ στον προαύλιο χώρο τοποθετήθηκε η προτομή του, η οποία υπάρχει μέχρι και σήμερα. Έτσι η δημιουργία του πρώτου οργανωμένου νοσηλευτικού ιδρύματος στη νεότερη ιστορία της Λάρισας, όνειρο και επιδίωξη όλων των πολιτών μετά την απελευθέρωση, γινόταν πραγματικότητα χάρη στην ευεργεσία του Ζαρκινού Ιωάννη Κουτλιμπανά.
Με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσα από το Ζάρκο και αν υποθέσουμε ότι οι πληροφορίες του Ν. Παπαθεοδώρου είναι ακριβείς, τότε συμπεραίνουμε ότι ο Κουτλιμπανάς συνέχισε την επιχειρηματική του δραστηριότητα στη Ρουμανία και μετά τη επιστροφή του στην Ελλάδα και τη δημιουργία του εργοστασίου του στη Λάρισα, μοιράζοντας τη ζωή του και τη δουλειά του ανάμεσα σε δύο πόλεις , τη Λάρισα και το Πλοέστι, και ανάμεσα σε δύο χώρες, την Ελλάδα, την πατρίδα της καρδιάς του και τη Ρουμανία, τη χώρα που κέρδισε χρήματα, ώστε να μπορεί να βοηθήσει την αγαπημένη του πατρίδα.
