Bασίλης Πάνος
Η Εξέγερση στα Τρίκαλα 2 Φεβρουαρίου 1925 αναγνωρίστηκε από τον Δήμο Τρικκαίων μετά από 85 χρόνια, αλλά δεν εορτάζεται ακόμη από την εκπαιδευτική κοινότητα όλων των βαθμίδων της Δημόσιας παιδείας ούτε στο νομό Τρικάλων.
Η κοινωνική σημασία της είναι μεγάλη γιατί δολοφονήθηκαν και τραυματίστηκαν Τρικαλινοί βιοπαλαιστές των λαϊκών αγορών, επάγγελμα-τεχνίτες, εργατοτεχνίτες δημόσιων κα ιδιωτικών εργοστασίων και υπηρεσιών.
Εργάτες και εργάτριες, εμποροϋπάλληλοι, ακτήμονες αγρότες, πρόσφυγες που μόλις είχαν ξεσπιτωθεί από τις πατρίδες του και πολεμιστές που άφησαν πίσω τους δεκάδες συντρόφους σ΄όλα τα μέτωπα των μαχών (Μικράς Ασίας, Βαλκανικούς πολέμους), για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία.
Δολοφονήθηκαν Τρικαλινοί πολίτες με τα δευτεριάτικα ψώνια στα χέρια τους, ένα θύμα της διαδήλωσης με τον μπουκάλι λαδιού στο χέρι που μόλις είχε αγοράσει, διαμαρτυρόμενοι για την ακρίβεια των τιμών με κουπόνια αγοράς στα χέρια τους, με τορβάδες με λαχανικά από τη λαϊκή της Δευτέρας, χωρίς ηλεκτρικό του τότε ιδιωτικού εργοστασίου παραγωγής ρεύματος και πετρέλαιο του Μονοπωλίου (ταμείο των δανειστριών ευρωπαϊκών κρατών εκ του Μνημονίου) για το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης των κοινωνικών και πολιτικών φρονημάτων τους και πολλών άλλων δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Οι διαμαρτυρόμενοι της διαδήλωσης ζητούσαν τον σεβασμό των αρχών μιας Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας όχι να αποδεχτούν, αλλά να δεχτούν τα ψηφίσματα των αιτημάτων τους που όφειλαν οι αρχές (νομαρχία) που δεν ήταν άλλα από την ακρίβεια που είχε φτάσει στα ύψη, οι χαμηλοί μισθοί, η μη απαλλοτρίωση της Θεσσαλικής γης, να παύσει ο διωγμός των μικροπωλητών των λαϊκών αγορών(ικανοποιώντας το αίτημα του Εμπορικού Συλλόγου να διωχτούν από τα παραδοσιακά μέρη λειτουργίας των λαϊκών αγορών, λύση του στεγαστικού προβλήματος, τη μη τήρηση του οκτάωρου και της αργίας της Κυριακής των εμποροϋπαλλήλων και εργατών, τα επισιτιστικά προβλήματα των βετεράνων πολεμιστών και των οικογενειών, θυμάτων των συνεχών πολέμων. Το στεγαστικό πρόβλημα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, να σταματήσει η τρομοκρατία και οι φυλακίσεις και οι ξυλοδαρμοί λόγω πολιτικών φρονημάτων κι άλλων αυθαιρεσιών και εκβιασμών προς τους εργαζομένους.
Χαρακτηριστικό των ημερών ήταν, η πριν λίγες μέρες αυτοκτονία βετεράνου πολεμιστή δέκα χρόνων, υπηρετώντας όλους τους πολέμους, ωστόσο γυρίζοντας στα Τρίκαλα πριν από τρία χρόνια βρήκε μόνο χρέη και μη μπορώντας ως μικροπωλητής να τα ξεπληρώσει, σωρεύοντας κι άλλα χρέη έπεσε και πνίγηκε στον Ληθαίο, βλέποντας την τελευταία εβδομάδα εκείνους που το έσκασαν πρώτη από τα πεδία των μαχών της Μικράς Ασίας να του χαλούν κάθε μέρα τον αυτοσχέδιο πάγκο του της λαϊκής αγοράς.
Και αντί όλων αυτών, ξεκινώντας την πορεία της ειρηνικής διαμαρτυρίας οι διαδηλωτές συνάντησαν μπροστά τους στη Κεντρική Γέφυρα, στα δυο άκρα της στημένα δυο πολυβόλα και διασχίζοντας τη γέφυρα δέχθηκαν επίθεση από παρακρατικούς της πόλης και αστυνομικούς, τους οποίους απώθησαν και συναντώντας τη δεύτερη πορεία διαμαρτυρίας που ερχόταν από την Πέτρινη Γέφυρα Κιτριλάκη, κατευθύνθηκαν διά μέσω της Ασκληπιού προς τη νομαρχία που βρισκόταν στο ύψος μεταξύ της διασταύρωσης των οδών Ασκληπιού και Καποδιστρίου και Ασκληπιού και Ομήρου για να δώσουν τα ψηφίσματα των αιτημάτων τους στον αρμόδιο Νομάρχη και εκείνος να τα διαβιβάσει ως όφειλε στην κυβέρνηση.
Τα θύματα, νεκροί, πάνω από 25 και οι τραυματίες δεκάδες, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες. Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν έγινε ποτέ γνωστός(επίσημα ανακοινώθηκαν 7 νεκροί), γιατί αμέσως μετά, μόλις η είδηση της φονικής αστυνομικής και στρατιωτικής επέμβασης με ακροβολισμένα τα 6 πολυβόλα και αστυνομικούς να πυροβολούν από τα παράθυρα της νομαρχίας έφτασε στην Αθήνα, έγινε το ανήκουστο που μόνο μια κινηματογραφική κάμερα θα μπορούσε να αποτυπώσει το τι ακολούθησε.
Αποκλείστηκε όλη η πόλη. Τα Τρίκαλα μετά τη φονική ενέδρα βρέθηκαν σε κατάσταση πολιορκίας. Ταχυδρομείο, τηλεγραφείο και όλοι οι οδικοί άξονες της πόλης καταλήφθηκαν από αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις με σκοπό να μη διαφύγει καμιά φωτογραφία από το τόπο της σφαγής ή άλλη πληροφορία.
Όσοι το επιχείρησαν την επόμενη ημέρα κοντινοί δημοσιογράφοι από τη Λάρισα, Καρδίτσα και Βόλο συνελήφθησαν αμέσως και φυλακίστηκαν. Οι δημοσιογράφοι από την Αθήνα και Θεσσαλονίκη έφτασαν μετά από μια εβδομάδα λόγω του αποκλεισμού της πόλης.
Τα θύματα ήταν από όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Κάτοικοι των Τρικάλων και αγρότες των κοντινών χωριών χωρίς να έχουν πολλοί από αυτούς καμιά κομματική ταμπέλα. Τα τότε προβλήματα επιβίωσης είχαν αγγίξει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, και μοναρχικών φρονημάτων εθεάθησαν στη διαδήλωση, όπως και σοσιαλιστικών αρχών φιλελεύθεροι, σοσιαλιστικών του κέντρου και διαδηλωτές κομουνιστικών φρονημάτων, έχοντας διασφαλίσει την περιφρούρηση της διαδήλωσης από τους μπράβους παρακρατικών οργανώσεων που τυχόν θα ήθελαν να δημιουργήσαν έκτροπα. Οι οργανωτές της διαδήλωσης δεν ζήτησαν από κανέναν να συμμετέχει στην πορεία διαμαρτυρίας, επιδεικνύοντας την κομματική του ταυτότητα.
Χαρακτηριστικό εκείνης της Δευτέρας ήταν η κραυγή του Προέδρου των Πρωτοδικών Τρικάλων Γ. Αποστολόπουλου, μετέπειτα προέδρου του Αρείου Πάγου, ακούγοντας των κρότο των ομαδικών πυροβολισμών και το παρατεταμένο κροτάλισμα των πυροβόλων εναντίον των άοπλων διαδηλωτών : «Για το Θεό! Σταματάτε! Σταματάτε σας λέω! Σας διατάζω σταματάτε! Είμαι ο Πρόεδρος των Πρωτοδικών. Η εξουσία του Νόμου!»
Η εξουσία του νόμου είχε καταλυθεί πριν από μήνες από τον Ιούλιο(19) του 1924 με τη πτώση της κυβέρνησης και πρώτης της αβασίλευτης δημοκρατίας του Αλ. Παπαναστασίου,(σοσιαλιστών φιλελευθέρων) προκαλώντας την πτώση της, ο Αριστομένης Μητσοτάκης, ο Γεώργιος Ρούσσος και ο Γεώργιος Κονδύλης επικεφαλής τότε του Ε.Δ.Κ.
Στις 7 Οκτωβρίου 1924 ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, των συντηρητικών Φιλελευθέρων, σχημάτισε κυβέρνηση μαζί με το κόμμα του Γεώργιου Κονδύλη, αναλαμβάνοντας και πάλι ο Γ. Κονδύλης το Υπουργείο Εσωτερικών(τάξης και νόμου) η οποία και εκείνη ανετράπη στις 26 Ιουνίου 1925 από τη δικτατορία Πάγκαλου.
Όλα τα ιστορικά ντοκουμέντα και μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων των ημερών είναι καταγεγραμμένα στον Αθηναϊκό και τοπικό τύπο των Τρικάλων, τα οποία αναδημοσιεύονται στο βιβλίο με τον τίτλο: “ΚΟΚΚΙΝΗ ΔΕΥΤΕΡΑ-Τρίκαλα. 2 Φεβρουαρίου 1925. Το χρονικό μιας αιματοβαμμένης Εντολής». Β. Πάνου. Εκδόσεις ΑΓΑΠΩ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ . 2011. 400 σελίδων με ντοκουμέντα της εποχής (εξαντλημένο), και στο βιβλίο «Η αγροτική-λαϊκή εξέγερση του 1925 στα Τρίκαλα» του Χρήστου Βραχνιάρη Σελ. 112.(1978) ‘Εκδόσεις ΠΑΝΟΡΑΜΑ (εξαντλημένο).
Φώτο: Στ. Στουρνάρα. Στις άκρες εισόδου της Κεντρικής Γέφυρας είχαν τοποθετηθεί τα δυο πολυβόλα και τα υπόλοιπα σε άλλα επίκαιρα σημεία διέλευσης των διαδηλωτών. Οι σκηνές που διαδραματίστηκαν έμοιαζαν με τη δολοφονία των Ρώσων διαδηλωτών(1905) κατά τη διάρκεια ειρηνικής διαμαρτυρίας προκειμένου να επιδώσουν τα αιτήματά τους στην Αγία Πετρούπολη επί φιλελεύθερου Υπουργού των Εσωτερικών, κάνοντας πριν λίγο καιρό ο τσάρος Νικόλαος Β’ της Ρωσίας τα πρώτα ανοίγματα προς μια νέου τύπου συνταγματική μοναρχία. Στη πρωτεύουσα της τσαρικής Ρωσίας τα θύματα ήταν κατά πολύ περισσότερα, αλλά ανάλογα με τον πληθυσμό της( 2.000.000.) ο αριθμός των 7 θυμάτων κατά την ανακοίνωση των αρχών, των Τρικάλων ήταν πολύ περισσότερα.
