– Σύμφωνα με την παράδοση, στο τρίτο διάζωμα υπήρχε άνοιγμα, που λειτουργούσε ως έξοδος από το κάστρο σε εποχές εχθροπραξιών.
– Το άνοιγμα αυτό αποτελούσε είσοδο λαγουμιού (τούνελ), που περνούσε κάτω από το τείχος κι ακολουθώντας βορειοανατολική κατεύθυνση, διέσχιζε τη νότια πλαγιά του λόφου του Προφήτη Ηλία, καταλήγοντας στην Καλαμπάκα, στο ύψος του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Μέχρι σήμερα δεν έχει επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του.
Ίσως στο μέλλον η αρχαιολογική σκαπάνη με ευρήματα θα ρίξει φως στην υπόθεση
Νεότερη αεροφωτογραφία αρχές του ’90
Η Ιστορία του κάστρου (Φρουρίου)
Το Κάστρο των Τρικάλων είναι κτισμένο στα βόρεια της πόλης, σε θέση στρατηγικής σημασίας.
Λόγω της σπουδαιότητάς του κάστρου, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός προέβη τον 6ο αι. Μ.Χ. σε ριζική ανακαίνισή του. Η χρήση ογκόλιθων στην κατασκευή του επιβεβαιώνει ότι κτίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, που περιβαλλόταν από τείχος της κλασικής εποχής. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το κάστρο επισκευάσθηκε πολλές φορές.
Στην ανατολική πλευρά του δεύτερου διαζώματος κατασκευάσθηκε από τους Οθωμανούς ρολόι μεγάλων διαστάσεων, η καμπάνα του οποίου ζύγιζε περίπου 650 κιλά, κι έφερε την εξής επιγραφή (στα τουρκικά): “έργο του Γιουσούφ Σενάϊ, κατοίκου φρουρίου, Τιρχάλα”. Το πρώτο αυτό ρολόι, με έτος κατασκευής το 1648, γκρεμίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε το 1936 νέο, ύψους 33 μ.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το τείχος του είναι πολυγωνικού σχήματος, με πέντε πύργους και πολλές μικρές πολεμίστρες.
Το Κάστρο είναι χωρισμένο σε τρία διαζώματα. Στο πρώτο, στη δυτική πλευρά, ανοίγεται η κύρια είσοδος, με ημικυκλικό λίθινο περιθύρωμα, ενώ στην ανατολική πλευρά για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πόλη, κατασκευάσθηκε το 1960 λίθινη κλίμακα. Στο εσωτερικό του διαζώματος λειτουργεί τουριστικό περίπτερο.
Δεξιά της πύλης του δεύτερου διαζώματος, στα βυζαντινά χρόνια, κτίσθηκε ναός των Ταξιαρχών, που σήμερα δεν σώζεται, καθώς- σύμφωνα με τις πηγές- κάηκε περίπου το 1330-32 κι ανακαινίσθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, από τον Μητροπολίτη Λαρίσης Αντώνιο. Στο ίδιο διάζωμα κατασκευάστηκε το 1988 ανοικτό θέατρο, στο χώρο του οποίου δίνονται κάθε χρόνο παραστάσεις και συναυλίες.
Το τρίτο διάζωμα σε φωτογραφία του 1980
Το τρίτο διάζωμα είναι το σημαντικότερο, αφού έχει περίοπτη θέση κι οπτική επαφή με όλη τη γύρω περιοχή. Καταλαμβάνει το ΒΑ ανώτατο άκρο της ακρόπολης, ακολουθώντας ακανόνιστο τεταρτοκύκλιο σχήμα με έκταση περίπου 1.200 Τ.μ. Στα δυτικά του εσωτερικού του διαζώματος σώζεται καμαροσκέπαστο, μονόχωρο κτίριο που χρησίμευε ως πυριτιδαποθήκη.
Θρύλοι και Παραδόσεις
Η τοπική παράδοση αναφέρει πως στο τρίτο διάζωμα υπήρχε άνοιγμα, που λειτουργούσε ως έξοδος από το κάστρο σε εποχές εχθροπραξιών.
Το άνοιγμα αυτό αποτελούσε είσοδο λαγουμιού (τούνελ), που περνούσε κάτω από το τείχος κι ακολουθώντας βορειοανατολική κατεύθυνση, διέσχιζε τη νότια πλαγιά του λόφου του Προφήτη Ηλία, καταλήγοντας στην Καλαμπάκα, στο ύψος του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Στοιχεία για ύπαρξη σύραγγας
Νέα στοιχεία για ένα κανάλι, υπόγεια σήραγγα (λαγούμι) του βυζαντινού υδραγωγείου που για εκατοντάδες χρόνια τροφοδοτούσε με νερό του Πηνειού τα Τρίκαλα και τους αμυνόμενους σε περίπτωση πολιορκίας, μας δίνει ο Τρικαλινός ερευνητής Νεκτάριος Κατσόγιαννος, στο τελευταίο βιβλίο, με τίτλο: “Το φρούριο, το ρολόγι και το Βυζαντινό υδραγωγείο των Τρικάλων” (Έκδοση 2014).
Ο κ. Κατσόγιαννος εκτιμά ότι ένα μεγάλο κανάλι (μυλαύλακας) που είναι και το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, τροφοδοτούσε με νερό του Πηνειού τα Τρίκαλα.
Το μαρτυρεί και το από 20-5-1884 σχόλιο της εφημερίδας “Οι Εργάται”.
“Το υδραγωγείο δι’ ου έρχεται εις την πάλιν το εκ του Πηνειού διοχετευόμενον ύδωρ κατεστράφη τελείως σχεδόν, φόβος δε υπάρχει γεννήσεως νόσων εκ της χρήσεως του ύδατος του…”.
Είχε μήκος 18 χιλιόμετρα και 11 νερόμυλους στη διαδρομή του, η δε αφετηρία του βρισκόταν στη θέση Μπαμπακιές, που είναι δύο χιλιόμετρα βόρεια της Καλαμπάκας. Σήμερα, σώζεται ένα μεγάλο μέρος του και ορισμένοι σε ερείπια νερόμυλοι.
