Κάστρο Αγίου Αχιλλείου Παλαιοπύργου
Όταν το κράτος αναζητείται και οι «έξυπνοι-άριστοι» τοπικοί εξουσιαστές μας είναι (ως συνήθως) «αλλού για αλλού».
Ή αλλιώς:Όταν η κρατική ανυπαρξία και η εγκατάλειψη, συναντά την εκ των τοπικών μας υπευθυνοανεύθυνων έλλειψη και της ελάχιστης ακόμη ευαισθησίας ή μέριμνας για την προστασία των ιστορικών μας μνημείων, τότε μοιραία η επιπολαιότητα, η έλλειψη γνώσης, η ιστορική άγνοια και η απουσία αρχαιολογικής ευαισθησίας εκείνων που αναλαμβάνουν να καλύψουν αυτό το κενό, θα οδηγούν σε αυθαίρετες «παρεμβάσεις» που παραλλάσσουν την φυσιογνωμία ιστορικών μνημείων και καταστρέφουν αντί να συντηρούν και να αναδεικνύουν τους αρχαιολογικούς μας χώρους.
Αν και μόνιμος κάτοικος Παλαιοπύργου, ομολογώ ότι είχα αρκετό καιρό να επισκεφτώ το κάστρο του Αγίου Αχιλλείου που βρίσκεται στο λόφο πάνω από το χωριό μας και που εξ αυτού έλαβαν τις ονομασίες τους τόσο ο Παλαιόπυργος, όσο και ο βραχυχρόνιος δήμος Παλαιοκάστρου που είχε συσταθεί με την αυτοδιοικητική διάρθρωση του νόμου Καποδίστρια.
Βλέπετε η για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα απουσία μου στον Έβρο και στην Αθήνα για υπηρεσιακούς λόγους και οι περιορισμοί στις μετακινήσεις που επιβλήθηκαν για την μη μαζική εξάπλωση του κορονοϊού, συνετέλεσαν ώστε να περάσουν περίπου δύο χρόνια από την τελευταία φορά που ανέβηκα στο επιβλητικό κάστρο του Αγίου Αχιλλείου (κυρίως λόγω της τοποθεσίας που είναι κτισμένο, καθώς στέκει εκεί αγέρωχο πάνω από τον Παλαιόπυργο σαν να τον έχει υπό την σκέπη του).
Πέρυσι τέτοια εποχή εξάλλου, όπως και τις ημέρες του Πάσχα που τις είχαμε περάσει μακριά από τις εκκλησίες, έτσι και στη γιορτή του Αγίου Αχιλλείου η απαγόρευση εκκλησιασμού μας κράτησε μακριά από τον «δικό μας Άγιο» που «στέκει» πάνω από τα σπίτια μας.
Φέτος όμως, με την πρόσφατη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, ήταν βέβαιο πως στη γιορτή του Αγίου Αχιλλείου δεν θα μπορούσα να μην ανέβω ν’ ανάψω ένα κεράκι στον Αχίλλη μας.
Ανεβαίνοντας προς το κάστρο όμως, ήρθα αντιμέτωπος με μία εικόνα κάπως διαφορετική. Παρατήρησα μια αλλοίωση του χώρου και κάποιες σημαντικές αλλαγές (βελτιωτικές???) στο κάστρο που πραγματοποιήθηκαν προ έτους περίπου και πιστεύω πως δεν μπορεί παρά να υπήρξαν αντιληπτές από όλους όσους όπως και εγώ επισκεφτήκαμε τον συγκεκριμένο χώρο.
Εν τω μεταξύ, μιλάμε για έναν αρχαιολογικό χώρο.Για ένα κάστρο περίπου 700 ετών, για ένα κάστρο των βυζαντινών χρόνων, που προϋπήρξε δηλαδή της Τουρκοκρατίας και που αποτελεί το μοναδικό διασωθέν έως τις μέρες μας σε τόσο καλή κατάσταση, ανάλογου χαρακτήρα οικοδόμημα (οχυρωματικό κάστρο με πύργο εντός αυτού) στην περιοχή.
Για έναν χώρο δηλαδή, που οι όποιες παρεμβάσεις, συντηρήσεις, προσθήκες, βελτιώσεις κλπ. θα έπρεπε (λογικά) να γίνουν κατόπιν προσεκτικών ενεργειών, ολοκληρωμένων (όχι αποσπασματικών) και συντονισμένων υπό την επίβλεψη πάντα των αρμοδίων υπηρεσιών.
Δε νομίζω λοιπόν να θεωρείται παράξενη η έκπληξή μου. Φαντάζομαι ανάλογη θα πρέπει να υπήρξε και για πολλούς άλλους Τρικαλινούς που το έχουν επισκεφτεί.
Δεν ομιλώ για το σύνολο και δυστυχώς δεν ομιλώ ούτε καν για όλους εκείνους που κατέχουν υπεύθυνες διοικητικές θέσεις αιρετές ή υπηρεσιακές, καθώς δεν συναντάται σε όλους (είπαμε, ούτε καν σε αυτούς που μας διοικούν) μία έστω μικρή γνώση περί της αξίας ανάλογων ιστορικών μνημείων μας, ούτε και μία ελάχιστη προστατευτική μέριμνα για την ανάγκη διαφύλαξής τους.
Οπότε, και για να έρθω στο προκείμενο, βλέποντας τη νέα «οικοδομική παρέμβαση» (είχαν προηγηθεί κι άλλες τα τελευταία χρόνια) στο παλαιό Κάστρο του Παλαιοπύργου, αναρωτιέμαι…Τελικά είμαι μόνο εγώ που στενοχωρήθηκα, ενοχλήθηκα, αγανάκτησα και απογοητεύτηκα από την αλλαγή που υπέστη η πρόσοψη του κάστρου με το γκρέμισμα τμήματος του οχυρωματικού τείχους της και την διάνοιξη 2ης εισόδου στο κάστρο με τη δημιουργία εξωτερικής σκάλας;
Και φυσικά ακολουθούν και άλλα εύλογα ερωτήματα:Άραγε υπεύθυνοι υπάρχουν σ’ αυτόν τον τόπο που όφειλαν να αποτρέψουν να συμβεί μία ακόμη (η μεγαλύτερη και πιο άσχημη από όλες όσες είχαν προηγηθεί) «οικοδομική παρέμβαση» στον συγκεκριμένο χώρο;
Και ωραία, μπορώ να καταλάβω ότι ένας απλός ιερωμένος, ο παπάς του χωριού δηλαδή, ίσως να θεωρούσε «αναβάθμιση» και «περιποίηση» των θρησκευτικών χώρων της ενορίας του, αυτού του είδους τις ενέργειες.
Ίσως η επιπολαιότητα, η έλλειψη γνώσης, η ιστορική άγνοια, η απουσία αρχαιολογικής ευαισθησίας και η κακώς νοούμενη ενάσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων ενός παπά, να συνετέλεσαν στο να λάβει κάποιες τέτοιες πολύ κακές αποφάσεις.
Γι’ αυτό και δεν επιρρίπτω ευθύνες στον ιερέα του χωριού, ούτε και σε όσους προφανώς καλοπροαίρετα προθυμοποιήθηκαν να προσφέρουν τις εργασίες τους, αφού είμαι βέβαιος για την καλή τους πρόθεση και πως έκριναν ότι μία τέτοια κατασκευή θα ήτο χρήσιμη για την πρόσβαση στο εσωτερικό του κάστρου και ίσως να νόμιζαν κιόλας πως θα βελτίωνε και την εικόνα του.
Ρωτώ όμως, πέραν του απλού κληρικού, άλλοι υπεύθυνοι φορείς, αρμόδιες υπηρεσίες και σημαίνοντα πρόσωπα που να βρίσκονται επικεφαλής τους, που να τις διοικούν δηλαδή, υπάρχουν στα Τρίκαλα;
Δήμαρχος, Περιφερειάρχης, Αντιπεριφερειάρχης, Αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, περιφερειακοί σύμβουλοι, τοπικό συμβούλιο, αρχαιολογική υπηρεσία, ιερά μητρόπολη υπάρχουν στην περιοχή μας;
Γιατί αν υπάρχουν, που είναι, τι κάνουν;Και εν προκειμένω:Τι έπραξαν όλοι οι παραπάνω, που και λόγο έχουν και ευθύνη φέρουν για το κάστρο του Παλαιοπύργου, ώστε να αποφευχθεί η ζημιά που επί των ημερών τους συντελέστηκε στο διασωθέν από το πέρας τόσων αιώνων ιστορικό οικοδόμημα;
Μετά τα «όπου να ‘ναι» τσιμενταρίσματα που έγιναν, τις πλακοστρώσεις με πλάκες Πηλίου που ουδεμία συνάφεια έχουν με τα αρχικά κατασκευαστικά υλικά και με τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του Κάστρου, τα μεταλλικά υπόστεγα που καμία αρμονία δεν έχουν με τις προαιώνιες κατασκευές που κατάφεραν και άντεξαν στο χρόνο, τις στέγες με κεραμίδια Γαλλικού τύπου (ούτε καν να μπουν στον κόπο να σκεφθούν πως θα έπρεπε έστω να τοποθετήσουν κεραμίδια παλαιού Βυζαντινού τύπου), τα ασβεστώματα πάνω σε τοιχογραφίες, ήρθαν και τα γκρεμίσματα του οχυρωματικού εξωτερικού τείχους και οι διανοίξεις νέων εισόδων όπου πλέον παραλλάσουν τελείως και κάνουν αγνώριστο αυτό που γνωρίζαμε όλοι οι Ζαβλανοί ως Αχίλλη και οι υπόλοιποι ως Κάστρο του Παλαιοπύργου.
Όλα τα παραπάνω γίνανε προς διευκόλυνση τις προσέλευσης των πιστών και των επισκεπτών προφανώς, όπως επίσης και για την πιο φιλόξενη ολιγόωρη παραμονή τους στον χώρο, πλην όμως, μπορεί έτσι να παραλλάσσεται η φυσιογνωμία ενός τέτοιου μνημείου τόσων αιώνων και να καταστρέφεται ένας αρχαιολογικός χώρος;
Μπορεί με τέτοια ευκολία να γίνονται «οικοδομικές παρεμβάσεις» που επιφέρουν τόσο σοβαρές και μόνιμες ζημιές σε αρχαιολογικά κτίσματα;Και άντε, μπορεί να υπάρχει (που σαφώς υπάρχει!!!), τεράστια ευθύνη του κράτους που όχι μόνο δεν προστατεύει, όχι μόνο δεν αναστηλώνει, αλλά έχει εγκαταλείψει στο έλεος τους τόσα και τόσα αρχαιολογικά μνημεία (δεν αποτελεί βέβαια δικαιολογία ο πολύ μεγάλος πλούτος που μας κληροδοτήθηκε από την χιλιάδων ετών ιστορική παρουσία των προγόνων μας).
Μπορεί όμως λόγω αυτής της κρατικής ανυπαρξίας, να γίνονται εν έτη 2020 τέτοιες αυθαίρετες εκτρωματικές οικοδομικές παρεμβάσεις, που να καταστρέφουν την ιστορικότητα και την φυσιογνωμία των αρχαιολογικών μας μνημείων;
Αν το ερώτημα ήταν, αν μας ικανοποιούσε η κατάσταση στην οποία είχε βρεθεί το κάστρο τα προηγούμενα χρόνια, σαφώς, σαφέστατα η απάντηση όλων θα ήταν όχι.
Σαφέστατα το κάστρο έχριζε συντήρησης και θα έπρεπε να γίνουν παρεμβάσεις τόσο για την προστασία του από τις πληγές που ο χρόνος και οι καιρικές συνθήκες είχαν δημιουργήσει, όσο και για την ανάδειξή του.Κάτι βέβαια που προϋπόθετε παρεμβάσεις που θα γίνονταν κατόπιν εκπόνησης σχετικών μελετών και από εξειδικευμένα συνεργεία, που οι εργασίες των θα επιβλέπονταν από τους αρμόδιους επιστήμονες και φορείς.Ότι ακριβώς δηλαδή ΔΕΝ έγινε στην περίπτωση των “έργων” συντήρησης(???), ανάπλασης(???), που έλαβαν χώρα στο κάστρο του Παλαιοπύργου.
Αλήθεια, αν φέτος δεν υπήρχε το ιδιόμορφο καθεστώς που όλοι ζούμε λόγω κορονοϊού και πανηγύριζε όπως παλιά με την παρουσία μεγάλου πλήθους Τρικαλινών το εκκλησάκι του Αγίου Αχιλλείου στο κάστρο του Παλαιοπύργου, και προσέρχονταν όλοι οι παραπάνω υπεύθυνοι όπως το συνήθιζαν κάθε χρόνο (καθότι ειδικώς οι πολιτεύοντες δεν λείπουν ποτέ από τέτοιες μαζικές μαζώξεις ψηφοφόρων), τι στάση θα κρατούσαν;
Αν αυτοί οι υπευθυνοανεύθυνοι τοπικοί μας άρχοντες παρευρίσκονταν και φέτος στην γιορτή του Αγίου Αχιλλείου θα καμάρωναν για τα «νέα έργα» στο κάστρο, θα παρίσταναν ωσάν να ήταν όλα καλώς καμωμένα, θα φούσκωναν πάλι σαν παγώνια ακούγοντας τις ευχαριστίες των ιερωμένων για τη σημαντική «συμβολή» τους στα «νέα έργα», μήπως (λέω εγώ τώρα) θα αιφνιδιάζονταν, θα δυσανασχετούσαν, θα σκέφτονταν ότι πρέπει να λάβουν μέτρα, να αναζητήσουν ευθύνες (από ποιον όμως άραγε, αν όχι από τους εαυτούς τους για την εγκατάλειψη) και να μεριμνήσουν επιτέλους σοβαρά για την συντήρηση αυτού του ιστορικού μνημείου, ή εν τέλει απλώς θα αδιαφορούσαν και θα εθελοτυφλούσαν;
Όπως και να έχει όμως, και αν ο κορονοϊός φρόντισε να μη μάθουμε ποια θα ήταν η άμεση και δια ζώσης αντίδραση των υπευθύνων, αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι το θέμα κλείνει, ούτε ότι απαλλάσσεται κανένας μεγαλοσχήμονας υπευθυνοανεύθυνος από τις ευθύνες του.
Και το θέμα δεν κλείνει γιατί αν κάτι τέτοιο συμβεί, το κακό δεν πρόκειται να διορθωθεί και ούτε να σταματήσει εδώ.Ως πότε θα αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του παλαιού κάστρου του Παλαιοπύργου το οποίο δεν ξέρω αν το έχουν αντιληφθεί ορισμένοι, αλλά αποτελεί ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ!!!
Χρήστος Πούλιος
