Συνεχίζει στα Τρίκαλα να καίει η φωτιά που έχει ανάψει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκαν τα μπόνους δόμησης του Οικοδομικού Κανονισμού που έδιναν ύψος και όγκο στα κτίρια.
Στον κατασκευαστικό κλάδο επικρατεί αναβρασμός, καθώς όλοι βρίσκονται εν αναμονή για το ποιος χτίζει τι από δω και πέρα.
Τώρα το υπουργείο καλείται να διαχειριστεί τις οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα και ενσωματώνουν αυτές τις διατάξεις του ΝΟΚ χωρίς να έχουν ξεκινήσει εργασίες, εξασφαλίζοντας μια συνέχεια σε όσους έβγαλαν νόμιμα άδειες καθώς και για όσους που ξεκίνησαν να οικοδομούν και είναι σε διάφορα στάδια.
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα ισχύουν όσα ανακοίνωσε το ΣτΕ τον Ιανουάριο. Το μπόνους δόμησης διατηρείται μόνο για άδειες με έναρξη εργασιών έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024. Για άδειες που ξεκίνησαν εμπρόθεσμα, αλλά έχουν δικαστικές εκκρεμότητες, σύμφωνα με τη νέα τροπολογία του ΥΠΕΝ, οι εργασίες θα μπορούν υπό προϋποθέσεις να συνεχιστούν, με επιβάρυνση ενός περιβαλλοντικού ισοδύναμου.
Αντίθετα, οι άδειες που δεν προχώρησαν σε εργασίες έως την προθεσμία, θα πρέπει να αναθεωρηθούν και να επιστραφούν οι επιπλέον φόροι και εισφορές για τα ακυρωθέντα τετραγωνικά. Ουσιαστικά ακυρώνονται οι άδειες αυτές καθώς με τα νέα δεδομένα απαιτείται επανασχεδιασμός από το μηδέν αυτών των έργων τα οποία θα είναι πλέον ένα ή δύο ορόφους χαμηλότερα αλλά και περίπου 40% μικρότερα σε επιφάνεια.
Εφόσον λοιπόν δεν έχει κάποιος έργο που να θεωρείται στρατηγική επένδυση, σύμφωνα με τη νέα τροπολογία του ΥΠΕΝ θα πρέπει να υποστεί τεράστια οικονομική ζημιά καθώς οι φόροι οι οποίοι αναφέρεται ότι θα επιστραφούν είναι ψίχουλα και άνευ ουσιαστικής οικονομικής σημασίας. Είναι βέβαιο ότι όσες άδειες ακυρωθούν θα προσφύγουν κατά του ΥΠΕΝ, των ΥΔΟΜ κλπ., ζητώντας τεράστιες αποζημιώσεις. Ήδη αρκετές εταιρείες που θίγονται, φαίνεται να έχουν στραφεί στα ευρωπαϊκά δικαστήρια αξιώνοντας τεράστιες αποζημιώσεις από το ελληνικό κράτος.
Σύμφωνα λοιπόν με τη νέα τροπολογία του ΥΠΕΝ, στο εξής, οι νέες άδειες θα εκδίδονται χωρίς τα άρθρα που κρίθηκαν αντισυνταγματικά, μέχρι την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), μια διαδικασία που εκτιμάται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον 3–5 χρόνια. Το μεγάλο πρόβλημα της αγοράς είναι ότι το ΣτΕ συνεχίζει να εξετάζει και άλλα άρθρα του ΝΟΚ τα οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να κρίνει αντισυνταγματικά και να τα ακυρώσει.
Ουσιαστικά υπάρχει το απόλυτο κενό νόμου. Η αίσθηση ασφάλειας δικαίου έχει εξαφανιστεί και η αγορά βρίσκεται πλέον σε οριακό σημείο. Οι επενδυτές αδυνατούν να υλοποιήσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια, καθώς οι οικοδομικές και οικονομοτεχνικές μελέτες πρέπει να επανασχεδιαστούν πλήρως. Ταυτόχρονα, εκκρεμούν νέες κρίσιμες αποφάσεις του ΣτΕ για άρθρα που αφορούν στα υπόσκαφα, τις σοφίτες και τα υπόγεια εκτός περιγράμματος μεταξύ άλλων -γεγονός που δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα για το τι θα ισχύει μεσοπρόθεσμα όσον αφορά στο ΝΟΚ.
Η Ελλάδα πρακτικά δεν διαθέτει ενεργό Οικοδομικό Κανονισμό. Οι αποφάσεις του ΣτΕ αφορούν κάθε φορά μεμονωμένες προσφυγές και όχι το νόμο στο σύνολό του, επομένως κανείς δεν γνωρίζει τι ενδέχεται να αλλάξει στο άμεσο μέλλον. Η αγορά παραμένει ουσιαστικά σε ένα διαρκές νομικά «γκρίζο τοπίο».
Ακόμα και η παρούσα τροπολογία δύσκολα θα εφαρμοστεί στην πράξη, εάν δεν υπάρχει απόλυτη νομική κάλυψη από το ΣτΕ. Οποιαδήποτε νέα ρύθμιση δεν είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις αποφάσεις του ΣτΕ, κινδυνεύει να προσβληθεί και να ακυρωθεί. Συνεπώς, όποιος την εφαρμόσει παίρνει ένα σημαντικό ρίσκο να βρεθεί εκτεθειμένος για ακόμα μία φορά στο άμεσο μέλλον.
