Ο Γάλλος φιλέλληνας επιγραφολόγος και ιστορικός Μπρούνο Ελλύ, ο σπουδαίος καραγκούνης ζωγράφος Χρήστος Καρράς από το Μεγαλοχώρι Τρικάλων και ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βασίλης Αναγνωστόπουλος,
ο οποίος υπηρέτησε τη Θεσσαλία ποικιλοτρόπως μέσα από το επιστημονικό και λογοτεχνικό έργο του, θα τιμηθούν φέτος στο 5ο Καραγκούνικο Αντάμωμα που θα πραγματοποιηθεί στα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων.
Η Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά, ισόβιο μέλος και Α’ γραμματέας της Αμφικτιονίας των Θεσσαλών Καραγκούνηδων και πρόεδρος του Κέντρου Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ» Καρδίτσας μιλά σήμερα στην «ΕτΔ». Το 2014 στο πλαίσιο του 30ού Πανελλήνιου Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου τιμήθηκε «για την προσφορά της στο Θέατρο και τον πολιτισμό» και το 2015 τιμήθηκε από τον Δήμο Καρδίτσας και το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Μουσικών Οργάνων Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη «για τη διακεκριμένη προσφορά της στη λαϊκή μουσική παράδοση». Από την ίδρυση της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων, το 1983 και μέχρι το 2010, οπότε με απόφασή της αποχώρησε, εκλεγόταν στα Διοικητικά Συμβούλια και υπηρέτησε επί πολλά χρόνια ως ειδική γραμματέας, γενική γραμματέας και αντιπρόεδρος. Ήταν υπεύθυνη, επίσης, της Επιτροπής Θεάτρου και είχε για πολλά χρόνια τον συντονισμό του Πανελλήνιου Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου σε συνεργασία με άλλα μέλη της Ένωσης.
Η συνέντευξη
* Κυρία Κοζιού, το 5o Καραγκούνικο Αντάμωμα, θα πραγματοποιηθεί φέτος στα Μεγάλα Καλύβια; Ποιοι είναι οι σχεδιασμοί σας;
– “Το 5ο Καραγκούνικο Αντάμωμα ξεκίνησε στις 11 Σεπτεμβρίου του 2016, όταν ο δήμαρχος Κιλελέρ, Αθανάσιος Νασιακόπουλος, διοργανωτής του 4ου Καραγκούνικου Ανταμώματος, παρέδωσε τη σημαία της Αμφικτιονίας των Θεσσαλών Καραγκούνηδων στον πρόεδρο της Αμφικτιονίας, Απόστολο Φιρφιρή και αυτός με τη σειρά του την παρέδωσε στον περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Κώστα Αγοραστό, για λογαριασμό του αντιπεριφερειάρχη Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων, Χρήστου Μιχαλάκη, ο οποίος λόγω των πλημμυρών που σημειώθηκαν στα Τρίκαλα δεν κατέστη δυνατόν να βρίσκεται στην πλατεία της Χάλκης Λάρισας στην τελετή παράδοσης της σημαίας. «Το 5ο Καραγκούνικο Αντάμωμα θα είναι το λαμπρότερο όλων των μέχρι τώρα ανταμωμάτων», τόνισε ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας στη σύντομη ομιλία του μετά την παραλαβή της σημαίας και το Αμφικτιονικό συμβούλιο αφουγκράσθηκε τα λόγια του και ξεκίνησε τις προετοιμασίες για την καλύτερη δυνατή προετοιμασία.
To 5o Καραγκούνικο Αντάμωμα θα πραγματοποιηθεί στα Μεγάλα Καλύβια, στο ιστορικό για τους αγώνες χωριό του κάμπου των Τρικάλων. Εκεί συναντήθηκε την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου το Αμφικτιονικό Συμβούλιο με τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής με ένα και μοναδικό στόχο: Την καλύτερη δυνατή διοργάνωση του 5ου Καραγκούνικου Ανταμώματος, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά εκδηλώσεων, που σκοπό έχουν να αναδείξουν όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Καραγκούνηδων, που με τα πέρασμα των χρόνων άρχισαν να ξεθωριάζουν και να σβήνονται από τις μνήμες των κατοίκων της Πεδινής Θεσσαλίας”.
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΠΛΟΥΤΟΥ
* Ποιους θα τιμήσετε;
– “Κατά τη διάρκεια του Ανταμώματος θα τιμηθούν τρεις σημαντικοί άνθρωποι, οι οποίοι τίμησαν με την προσφορά τους τη Θεσσαλία. Είναι ο Γάλλος φιλέλληνας επιγραφολόγος και ιστορικός Μπρούνο Ελλύ, ο σπουδαίος καραγκούνης ζωγράφος Χρήστος Καρράς από το Μεγαλοχώρι Τρικάλων και ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρόεδρος του 5ου Διεθνούς Συνεδρίου, Βασίλης Αναγνωστόπουλος, ο οποίος υπηρέτησε τη Θεσσαλία ποικιλοτρόπως μέσα από το επιστημονικό και λογοτεχνικό έργο του”.
* Μαζί με το Αντάμωμα θα πραγματοποιηθεί και το Εθνολογικό Συνέδριο.
– “Ακριβώς. Οι γηγενείς και αυτόχθονες κάτοικοι της Πεδινής Θεσσαλίας που αποκαλούνται με τον γεωγραφικό, λαογραφικό και ιστορικό όρο «Καραγκούνηδες» σε καμιά περίπτωση δεν είδαν τα ανταμώματα σαν μια απλή συνάντηση για να χορέψουν και να διασκεδάσουν μόνο. Από την πρώτη στιγμή δημιουργίας της Αμφικτιονίας αποφάσισαν να καταγράψουν, να αναδείξουν και να παραδώσουν στις επόμενες γενιές όλον εκείνον τον πλούτο των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων των προγόνων τους. Για τον λόγο αυτό ομόφωνα αποφάσισαν ότι ο κύριος πυρήνας των ανταμωμάτων θα πρέπει να είναι τα πανελλήνια εθνολογικά συνέδρια μέσα απ’ τα οποία θα έρχονται στο φως νέα στοιχεία για την Πεδινή Θεσσαλία και τους αυτόχθονες κατοίκους της-Καραγκούνηδες. Πανελλήνια τα τέσσερα προηγούμενα συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν κατά σειρά στον Δήμο Παλαμά, στον Δήμο Πύλης, στον Δήμο Φαρσάλων και στον Δήμο Κιλελέρ.
Το 5ο Εθνολογικό Συνέδριο από Πανελλήνιο έγινε διεθνές θέλοντας να έχει ανάμεσα στους Έλληνες εισηγητές και ξένους, οι οποίοι ερεύνησαν τη Θεσσαλία και έφεραν αρκετά νέα στοιχεία. Το θέμα του είναι «Η πολιτιστική κληρονομιά στη Θεσσαλία. Η πολιτισμική της διαχείριση» και θα πραγματοποιηθεί στο Πνευματικό Κέντρο των Μεγάλων Καλυβίων Τρικάλων στις 6, 7 και 8 Σεπτεμβρίου 2018. Η πεδινή Θεσσαλία διαθέτει μια πλούσια και μεγάλης ιστορικής αξίας πολιτιστική κληρονομιά, η οποία δημιουργήθηκε από τους αυτόχθονες ελληνόφωνους κατοίκους της, που οι ρίζες τους φθάνουν εκεί που η ιστορία συναντά τους θεσσαλικούς μύθους. Ως φυσικοί κληρονόμοι τους έχουμε υποχρέωση να διαφυλάξουμε, να αναδείξουμε και να διαχειριστούμε τον πανάρχαιο αυτόν πολιτισμό, που στην πορεία του αγκάλιασε και ενσωμάτωσε και πολιτισμικά στοιχεία άλλων πληθυσμιακών ομάδων.
-Στόχος του 5ου Διεθνούς Εθνολογικού Συνεδρίου είναι:
* να γίνει καταγραφή, τεκμηρίωση και μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πεδινής Θεσσαλίας,
* να τονιστεί η ανάγκη διατήρησης και αποτροπής της καταστροφής της,
* να αναδειχτεί και να ενταχτεί στη σύγχρονη κοινωνική και οικονομική ζωή
* και να γίνει σωστή διαχείριση όλων των σπουδαίων στοιχείων που τη χαρακτηρίζουν.
Μετά τη λήξη των εργασιών του Συνεδρίου οι Καραγκούνηδες και οι φίλοι τους θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στον Τρανό χορό, ο οποίος θα πραγματοποιηθεί στις 9 Σεπτεμβρίου. Επίσης, θα τους δοθεί η δυνατότητα να παρακολουθήσουν διάφορες εκθέσεις φωτογραφίας, καραγκούνικης ενδυμασίας και χρηστικών αντικειμένων του καραγκούνικου νοικοκυριού”.
ΤΑΥΤΙΣΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
* Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια ιστορικά στοιχεία για τους καραγκούνηδες της Θεσσαλίας;
– “Καραγκούνηδες ονομάζονται οι γηγενείς και αυτόχθονες κάτοικοι της Πεδινής Θεσσαλίας, οι οποίοι μιλούν μόνο την ελληνική γλώσσα και είναι άρρηκτα δεμένοι διαχρονικά με τον απέραντο κάμπο της Θεσσαλικής πεδιάδας. Το προσωνύμιο Καραγκούνης θα το προσάψουν στις αρχές του 18ου αιώνα περίπου οι Οθωμανοί κατακτητές, αντικαθιστώντας το μέχρι τότε γεωγραφικό και εθνικό όνομά Θεσσαλός. Είναι αλήθεια ότι το προσωνύμιο αυτό, που αργότερα έγινε ενδωνύμιο των Καραγκούνηδων, στην αρχή δεν το δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα. Κατά καιρούς κάποιοι ιστορικοί ερευνητές έδωσαν διάφορες ετυμολογικές ερμηνείες για την προέλευση της λέξης «Καραγκούνης». Για τους κατοίκους της Πεδινής Θεσσαλίας αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Το προσωνύμιο Καραγκούνης ή Γκαραγκούνης μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 θα αποκτήσει για τους Θεσσαλούς κατοίκους της απέραντης Θεσσαλικής Πεδιάδας φυλετικό προσδιορισμό και μπορεί να διατηρήθηκε, για να ξεχωρίζουν οι Καραγκούνηδες από τις διάφορες εθνοτοπικές ενότητες που εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα, καθώς και από τις περίοικες φυλές.
Οι Καραγκούνηδες είναι ίσως η μοναδική πληθυσμιακή ομάδα του θεσσαλικού χώρου, της οποίας οι κάτοικοι είναι προσκολλημένοι στον τόπο που γεννήθηκαν. Είναι ολιγαρκείς και στηρίζονταν στα δικά τους προϊόντα, που τους χάριζε απλόχερα η εύφορη Θεσσαλική πεδιάδα. Ως προς την ιδιοσυγκρασία τους είναι άνθρωποι δυνατοί κατά το σώμα, πολύ υπομονετικοί, άριστοι ιππείς, βαθιά θρησκευόμενοι και δεν αλλάζουν εύκολα γνώμη, σε σημείο να λέγεται «αυτός έχει καραγκούνικο αγύριστο κεφάλι». Είναι πολύ φιλόξενοι και ανοίγουν πολύ εύκολα το σπίτι τους και την καρδιά τους στον ξένο που θα βρεθεί στον τόπο τους προσφέροντάς του τα καλύτερα από τα φαγητά, που όλα γίνονταν από τα δικά τους κτηνοτροφικά και γεωργικά προϊόντα. Ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό την οικοτεχνία και τα είδη ένδυσης και υπόδησης τα έφτιαχναν μόνοι τους στο σπίτι τους. Όλα αυτά βέβαια ως τη δεκαετία 1950-1960.
Δουλοπάροικοι για αιώνες, από το 1420-1881, στους Τούρκους τσιφλικάδες, και αμέσως μετά την απελευθέρωση, στους Έλληνες, δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να μορφωθούν με αποτέλεσμα να έχουν περιορισμένο πνευματικό ορίζοντα και να αποκαλούνται γι’ αυτό άξεστοι και αγροίκοι. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η καταπίεση πυρπόλησε τις καρδιές τους κάποια στιγμή και ξεσηκώθηκαν ζητώντας να τους δοθεί η γη, την οποία πότιζαν με τον ιδρώτα επί αιώνες χωρίς καμιά απολαβή. Και τα κατάφεραν οι Καραγκούνηδες με τους αγώνες τους να δικαιωθούν και να τους μοιραστεί η γη το 1923. Από τότε αρχίζει και η ανοδική τους πορεία σε επίπεδο πνευματικό, μορφωτικό, οικονομικό, παραγωγικό και κοινωνικό. Οι αιματηροί αγώνες των Καραγκούνηδων, για να είναι κύριοι της γης τους, είναι οι φωτεινοί σηματοδότες των νέων αγροτών σήμερα που βλέπουν ξανά να κινδυνεύουν όλα αυτά που κέρδισαν στο διάβα του χρόνου”.
Συνέντευξη στη Γεωργία Κωστακοπούλου
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
