Από τα ορεινά Τρίκαλα στην κορυφή των αγορών
Πάντα η ελπίδα για αλλαγή έρχεται μέσα από τις νέες γενιές. Βρισκόμαστε στο κατώφλι μεγάλων αλλαγών τουλάχιστον όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα της χώρας, καθώς οι νέοι αγρότες καλούνται να δημιουργήσουν το καινούργιο πρόσωπο του καλλιεργητή/παραγωγού/εμπόρου, του ανθρώπου που στοχεύει και δρα οργανωμένα, αξιοποιεί και επενδύει και σε φυτά που ανήκουν στην ελληνική βιοποικιλότητα, στις γεωμορφολογικές ιδιομορφίες του τόπου του αλλά και στα επιστημονικά δεδομένα που παρέχονται από τις ερευνητικές δομές της χώρας, δημιουργώντας πρωτοποριακά προϊόντα, επομένως προϊόντα που αποκτούν υψηλή προστιθέμενη αξία.
Οι νέοι αγρότες που ακολουθούν αυτή την πορεία, λειτουργούν σαν αγωγοί του διατροφικού πλούτου της χώρας στις χώρες του εξωτερικού και βοηθούν στην αναγέννηση του πρωτογενούς τομέα μέσα βεβαίως και από την αναγέννηση της ελληνικής υπαίθρου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της καινούργιας μορφής αγροτικής δραστηριότητας, δύο νέοι άνθρωποι, ο Αστέριος Γκανάς και ο Χρυσοβαλάντης Κόγιος, που μέσα από την αγάπη τους για τη φύση, θέλοντας να δώσουν ζωή στην πατρική γη που παρέμενε ανεκμετάλλευτη, αποφάσισαν να αξιοποιήσουν και να επενδύσουν στην καλλιέργεια ελληνικών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, καινοτομώντας πολυεπίπεδα.
Από την παραγωγή των φυτών -κλωνική επιλογή και αναπαραγωγή από γηγενή φυτά-, από τον τρόπο καλλιέργειας -πιστοποιημένη βιολογική, ενώ στοχεύουν και στην πιστοποίηση βιοδυναμικής-, από τη συλλογή, μεταποίηση, συσκευασία των βοτάνων -γίνεται απολύτως με χειρωνακτικό τρόπο-, μέχρι και την ιδιαίτερη συσκευασία των βοτάνων – χάρτινη, βιοδιασπώμενη, με χρήση ευγενούς αερίου στο εσωτερικό της σε συνθήκες micro vacuum, για την αλώβητη διατήρηση του φυτικού υλικού.
Μόλις μέσα σε έναν χρόνο, από τη στιγμή που βγήκαν στις αγορές, έχουν ήδη τα πρώτα τους βραβεία από διεθνείς διαγωνισμούς όπως τα Great Τaste Awards.
Βρεθήκαμε με τον Αστέριο Γκανά, που ανέλαβε εξ ονόματος και του συνεταίρου του να μας μιλήσει για την ιστορία πίσω από τις Corphes, όπως ονομάζεται η εταιρεία τους.
● Πώς φτάσατε δύο πολιτικοί μηχανικοί να επενδύσετε στη γη;
Ο συνεταίρος μου, ο Χρυσοβαλάντης Κόγιος, ήταν ουσιαστικά ο εμπνευστής της ιδέας και του όλου εγχειρήματος. Είχε εκεί κάποια κτήματα που τα καλλιεργούσαν οι προηγούμενες γενιές της οικογένειάς του και που πάνω από μισό αιώνα βρίσκονταν σε αγρανάπαυση.
Οντας φυσιολάτρης και συλλέκτης μανιταριών, παρατήρησε στις εξορμήσεις του ότι η περιοχή γύρω από το χωριό είχε έναν χλωριδικό πλούτο, με φυτά που παρουσίαζαν τεράστιο ενδιαφέρον.
● Σε τι φυτά αναφέρεστε;
Σε βότανα και αρωματικά φυτά που αριθμούν μεγάλο ποσοστό φυτών της περιοχής των Καμβουνίων και Χασίων Ορέων, βουνών που συνδέουν ουσιαστικά την οροσειρά της Πίνδου με τον Ολυμπο.
Η καινοτομία μας -που πετύχαμε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το τμήμα αρωματικών φυτών και βοτάνων του ΕΛΓΟ- είναι ότι προσπαθήσαμε να κάνουμε διάχυση της χλωρίδας της συγκεκριμένης περιοχής.
Για ποιο λόγο; Γιατί κάθε χρόνο έχουμε ορδές ανθρώπων από τη γείτονα χώρα -είναι ένα γνωστό πρόβλημα αυτό- οι οποίοι μπαίνουν παράνομα στην Ελλάδα, με σκοπό να συλλέξουν και να εμπορευτούν αρωματικά φυτά και βότανα, γηγενή (όπως τσάι του βουνού, βαλσαμόχορτο κ.λπ.), βότανα που έχουν μεγάλη εμπορική αξία. Ομως τα κόβουν άτσαλα ή ακόμα χειρότερα τα ξεριζώνουν και έτσι έχει επέλθει αφανισμός πολλών ενδημικών φυτών.
Εμείς λοιπόν, αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε και το πράξαμε, είναι να αγοράσουμε αγροτεμάχια δίπλα από τα μέρη όπου φύονταν άγρια βότανα. Σε μια πλαγιά π.χ. όπου αυτοφύεται άγρια μέντα, αγοράσαμε μια έκταση τεσσάρων στρεμμάτων και φυτέψαμε άγρια μέντα.
Σε μια περιοχή επίσης που βρίσκονται κατά βάση οι ταγές, έπειτα από μελέτες για το μικροκλίμα της περιοχής και ύστερα από εδαφολογικές αναλύσεις που μας έδειξαν ότι εκεί υπάρχουν ενεργοί όλες οι παράμετροι για μεγάλο όγκο παραγωγής αλλά και αυξημένη ποσόστωση οργανοληπτικών χαρακτηριστικών των φυτών, εκεί αγοράσαμε πέντε στρέμματα και φυτέψαμε τσάι του βουνού, σιδερίτη.
Στο εγχείρημά μας, προσπαθήσαμε να μη διαταράξουμε το μικροκλίμα της περιοχής.
● Αυτό που μου λέτε δηλαδή, είναι ότι δεν μπήκατε ανταγωνιστικά στο ήδη υπάρχον περιβάλλον, αλλά επενδύσατε σε αυτό, προσπαθώντας ταυτόχρονα να συμβάλετε στην αναγέννηση και διατήρηση των γηγενών φυτών;
Αυτό ακριβώς. Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, την Πασχαλίνα Χατζοπούλου και τους ανθρώπους του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα» που βρίσκεται στη Θέρμη, κάναμε αναλύσεις για το ποιοι κλώνοι φύονται στην περιοχή. Γιατί κάνουμε κλωνική επιλογή, παίρνουμε δηλαδή γενετικό υλικό από τα βότανα της περιοχής και από αυτά, με τη βοήθεια των ερευνητών, δημιουργούμε νέα φυτά με τα οποία φτιάχνουμε τις φυτείες μας.
Με τον τρόπο αυτό, ουσιαστικά προσπαθούμε να διασώσουμε ό,τι αυτοφυές βότανο και φυτό υπάρχει στην περιοχή μας, ενώ ταυτοχρόνως παλεύουμε να αναγνωριστεί το τσάι βουνού της Δεσκάτης ως ΠΟΠ προϊόν.
Μέχρις στιγμής ούτε στην περιοχή μας αλλά ούτε και στην υπόλοιπη Ελλάδα έχει επιχειρηθεί κάτι παρόμοιο. Θα μας πάρει χρόνο αλλά θα τα καταφέρουμε, πιστεύω.
Στην περιοχή μας ακόμη, υπάρχει ένας κλώνος που λέγεται Στάχυ της Εύβοιας (Stachys euboica) -τοπικό ενδημικό αρωματικό φυτό που φύεται στους βραχώδεις σχηματισμούς του Καβοντόρου, του φαραγγιού του Αγίου Δημητρίου και σε ελάχιστα άλλα σημεία της περιοχής της Οχης-, που οι ντόπιοι ονομάζουν λευκό τσάι.
Εχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από το τσάι του Ολύμπου ή του Ταϋγέτου και σε πρόσφατες αναλύσεις είδαμε ότι παρουσιάζει μεγάλα πολυφαινολικά χαρακτηριστικά και υψηλά ποσοστά περιεκτικότητας αιθέριων ελαίων.
Μέσα από τη συνεργασία μας με τον Κωνσταντίνο Παπανικολάου, καθηγητή στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το λευκό τσάι εντάχθηκε στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτικών ειδών.
● Η παραγωγή σας σε τι μεγέθη κυμαίνεται;
Ξεκινήσαμε από τρία -τέσσερα στρέμματα, αυτή τη στιγμή έχουμε φτάσει τα τριάντα πέντε στρέμματα καλλιεργειών, με στόχο μέχρι το τέλος του 2019 να φτάσουμε τα πενήντα στρέμματα.
Καλλιεργούμε τσάι του βουνού, χαμομήλι, φασκόμηλο, φλισκούνι, λουίζα, μέντα, μελισσόχορτο, αλλά και βότανα με κύρια χρήση στη μαγειρική (cooking herbs).
Δηλαδή, ρίγανη, θυμάρι, δεντρολίβανο, μαντζουράνα και εστραγκόν. Η ξήρανσή τους γίνεται με φυσικό τρόπο σε αποθήκες του χωριού και όχι σε ξηραντήριο, ενώ οι δρόγες της ρίγανης και του θυμαριού τρίβονται με το χέρι, δεν έχουμε σπαστήριο.
Οι φυτείες μας είναι εγκατεστημένες στην κορυφογραμμή -καλλιεργούμε σε υψόμετρο χιλίων μέτρων-, πάνω από το χωριό της Δεσκάτης και στην περιοχή του Μαυρελίου (ορεινά Τρίκαλα).
Το μικροκλίμα της περιοχής είναι πάρα πολύ ιδιαίτερο, έχουμε βόρειους ανέμους και ελάχιστη υγρασία, κάτι που ευνοεί τις καλλιέργειες που δεν αντιμετωπίζουν ασθένειες.
Σκοπός μας είναι, μέσα από το δικό μας εγχείρημα, να ενεργοποιήσουμε μια μερίδα ανθρώπων του χωριού οι οποίοι ενώ αγαπούν την καλλιέργεια της γης, μετά τη διακοπή των επιδοτήσεων στην καλλιέργεια καπνού βρέθηκαν σε ένα τέλμα. Θέλουμε να δελεάσουμε και άλλους, που έχουν τα χωράφια τους σε αγρανάπαυση, να μπουν στη διαδικασία -σε συνεργασία μαζί μας- να καλλιεργήσουν βότανα και να συνεργαστούμε με τους όρους της συμβολαιακής γεωργίας, κάτω από την ομπρέλα των «Κορφών». Ετσι και αυτοί θα έχουν ένα επιπλέον εισόδημα και το χωριό θα ζωντανέψει και πάλι.
Αυτή τη στιγμή, οι συγγενείς του Βαλάντη, οι γονείς του και κάποιοι ακόμη ντόπιοι είναι οι άνθρωποι που καλλιεργούν και ελέγχουν την παραγωγή μας. Εμείς οι δύο είμαστε οι υπεύθυνοι για τη λήψη των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών που στέλνονται για μετρήσεις και βοηθάμε στη συγκομιδή.
● Ελάχιστοι καλλιεργητές έχουν πίσω από την αγροτική τους επιχειρηματικότητα έναν τέτοιο κύκλο δραστηριότητας. Ενδυνάμωσης του τοπικού περιβάλλοντος, αναζωογόνησης της περιοχής, δραστηριοποίησης αλλά και ενθάρρυνση των νέων αγροτών. Τι θέλετε να πετύχετε;
Σκοπός μας είναι να καταφέρουμε να εδραιωθούν τα ελληνικά βότανα στις παγκόσμιες αγορές. Το ελληνικό βότανο σε μορφή αφεψήματος είναι ένα πολύ προηγμένο προϊόν σε σχέση με τα βότανα της Ανατολής. Δεν τα υποβαθμίζω, απλά λέω ότι τα δικά μας βότανα έχουν και ισχυρισμούς υγείας.
Δηλαδή, μπορώ να πιω λουίζα για να ηρεμήσω, να πιω μέντα για να αντικαταστήσω την καφεΐνη με τεΐνη και να έχω φρέσκια, δροσερή αναπνοή, να πιω χαμομήλι που έχει αντιφλεγμονώδη δράση και έχει μεγάλη συγκέντρωση σε αντιοξειδωτικά.
● Εξηγήστε μας τις καινοτομίες στη συσκευασία των βοτάνων.
Ναι, επενδύσαμε και στις συσκευασίες μας, κάναμε καινοτομίες που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί. Το packaging που έχουμε αυτή τη στιγμή απευθύνεται στις ξένες αγορές και λόγω κόστους και λόγω καινοτομιών. Οπως ίσως ξέρετε, στη Σκανδιναβία και στο Ηνωμένο Βασίλειο δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στην πρώτη εικόνα που έχουν από ένα προϊόν.
Οι συσκευασίες μας λοιπόν έχουν ήδη βραβευτεί από τα βραβεία «ΕΒΓΕ» και από τα «Ermis Awards» φέτος (2018), ενώ τώρα περιμένουμε τα αποτελέσματα των European Awards. Τον σχεδιασμό έκανε ένα πολυβραβευμένο γραφείο design της Αθήνας.
Είναι χάρτινες, βιοδιασπώμενες, ενώ εσωτερικά έχουμε κάνει micro vacuum κι έχουμε προσθέσει ένα ευγενές αέριο(αργό/argon) που ουσιαστικά βγάζει όλο το περιττό οξυγόνο από τη συσκευασία. Και αυτό γιατί, όπως ίσως ξέρετε, δύο είναι εχθροί των βοτάνων: το οξυγόνο και το ηλιακό φως. Αυτό που κυριαρχεί ως συσκευασία στην Ελλάδα είναι βότανα σε πλαστικό σακουλάκι. Εμείς όμως δεν θέλαμε να έχουμε ούτε ένα «παραθυράκι» στη συσκευασία, για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Τώρα ξεκινάμε να φτιάχνουμε συσκευασίες Horeca, για να μπουν σε εστιατόρια, καφέ και ξενοδοχεία της ελληνικής αγοράς. Οχι, ακόμη δεν έχουμε πολύ μεγάλο δίκτυο σημείων πώλησης.
● Τα μείγματα βοτάνων που έχετε, κατέκτησαν βραβεία;
Το ένα μείγμα που έχουμε, το recovery, βραβεύτηκε από τα Great Taste Awards με δύο αστέρια ως το καλύτερο βότανο (blend) στον κόσμο. Εχουμε αναμείξει θυμάρι, φασκόμηλο, τσάι βουνού, κίστο και μολόχα.
Στον ίδιο διεθνή διαγωνισμό πήραμε άλλα έξι βραβεία. Για τα άλλα δύο μείγματα, το silence που έχει μελισσόχορτο, χαμομήλι, λεβάντα, βαλσαμόχορτο και το relief – με φλισκούνι, φασκόμηλο, εστραγκόν, χαμομήλι, δενδρολίβανο. Τα υπόλοιπα βραβεία αφορούν τις μονοποικιλιακές μορφές των βοτάνων μας, τη μέντα μας, τη λουίζα, το φασκόμηλο.
Περιμένουμε ακόμη τα αποτελέσματα για τη μαρμελάδα βατόμουρου και τον 100% φυσικό χυμό βατόμουρου, που επίσης παράγουμε.
● Στην καλλιέργεια βατόμουρων πώς μπήκατε;
Κοιτάξτε, ο κύριος όγκος μας, η επένδυσή μας είναι τα βότανα. Ομως ο πατέρας του Βαλάντη καλλιεργούσε βατόμουρα πριν από είκοσι χρόνια. Τα φυτά ξεριζώθηκαν καθώς -όπως πολλές οικοτεχνίες στην Ελλάδα- δεν μπορούσαν να διαθέσουν το φρούτο στην αγορά, αλλά η τεχνογνωσία υπήρχε.
Ετσι, πρότεινε να καλλιεργήσουμε στο πιο χαμηλό υψομετρικά κτήμα μας -γύρω στα 830 μέτρα, κοντά στο χωριό της Δεσκάτης- τρία στρέμματα με δύο διαφορετικές ποικιλίες blackberries.
Προφανώς επειδή είναι εγκλιματισμένα στην περιοχή, έδωσαν πολύ καλά αποτελέσματα κι έτσι αυτή τη στιγμή, παράγουμε μαρμελάδα βατόμουρου -sugar free (χωρίς ζάχαρη)-, με πάνω από 70% περιεκτικότητα σε φρούτο, με σάκχαρα από φυσικό χυμό σταφυλιού, βιολογικής καλλιέργειας πάλι. Εκανε τεράστια εντύπωση στην έκθεση Natural & Organic Products Europe στο Λονδίνο, όπου την παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο.
Τα βατόμουρα αμέσως μετά τη συγκομιδή τους οδηγούνται για παρασκευή μαρμελάδας, ενώ μια ποσότητα καταψύχεται, για να παράξουμε χυμό βατόμουρο, όταν βρίσκουμε τον απαραίτητο χρόνο. Και η μαρμελάδα και ο χυμός περνούν από ψυχρή παστερίωση, που σημαίνει ότι δεν ανεβάζουμε υψηλές θερμοκρασίες για να μη χάσουμε τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του φρούτου.
Ο χυμός παράγεται υπό πίεση, χωρίς μηχανικά μέσα. Ολες οι διαδικασίες γίνονται χειρωνακτικά, όπως σας είπα: οι συγκομιδές, οι διαλογές τόσο στα φρούτα όσο και στα βότανα.
Τώρα, επειδή από τη χυμοποίηση των βατόμουρων παίρνουμε μικρές ποσότητες, σκεφτόμαστε του χρόνου να βάλουμε και ρόδι ή αρώνια.
● Προσανατολίζεστε και σε γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως είδα στην ιστοσελίδα σας;
Ναι. Πειραματιζόμαστε στη δημιουργία ενός παιδικού γιαουρτιού με βατόμουρα, από βιολογικό κατσικίσιο γάλα. Δεν υπάρχει αντίστοιχο εγχώριο προϊόν στην ελληνική αγορά. Αλλά δεν έχουμε προχωρήσει ακόμη στο packaging και στις συσκευασίες.
Οπως καταλαβαίνετε, εμείς ως «Corphes» θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα καλάθι ελληνικών προϊόντων, τα οποία να έχουν τεράστια υπεραξία, μεγάλη απήχηση και εξωστρέφεια. Που σημαίνει ότι είναι στη σκέψη μας, στο μέλλον π.χ. να καλλιεργήσουμε ελαιόδεντρα για να παράξουμε λάδι ή να φτιάξουμε μια γραβιέρα εμπλουτισμένη με βότανα ή φρούτα.
Νομίζω ότι τα πιο δυνατά χαρτιά της Ελλάδας είναι ο πρωτογενής τομέας και ο τουρισμός. Εμείς επιλέξαμε να επενδύσουμε στον πρωτογενή τομέα και να καλλιεργήσουμε ελληνικά φυτά. Αυτό είναι το πολύ σημαντικό. Δεν θέλαμε να καλλιεργήσουμε βαμβάκι, σιτάρι και καλαμπόκι που καλλιεργούνται σε όλη τη θεσσαλική πεδιάδα.
● Εφαρμόζετε βιοδυναμική καλλιέργεια;
Αυστηρά, παρότι είμαστε πιστοποιημένοι από τη ΔΗΩ Ελλάς ως βιολογική καλλιέργεια. O Βαλάντης είναι λάτρης της βιοδυναμικής. Επόμενος στόχος είναι η βιοδυναμική πιστοποίηση από την Demeter Hellas, πιστοποίηση που είναι βέβαια ισχυρό διαπιστευτήριο για τις ξένες αγορές, στην Ελλάδα δεν θα μας δώσει παραπάνω αξία.
Στοχεύουμε μάλιστα στο άμεσο μέλλον να διοργανώνουμε ξεναγήσεις στα κτήματά μας, έτσι ώστε ο κόσμος να βλέπει με ποιον τρόπο καλλιεργούμε αλλά και να γνωρίζει ταυτόχρονα τη χλωρίδα του τόπου.
● Πότε βγήκατε στις αγορές του κόσμου;
Στις αγορές βγήκαμε τώρα, αλλά οι καλλιέργειες ξεκίνησαν προ τριετίας. Φέτος ουσιαστικά, το 2018, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ικανή παραγωγή για να υποστηρίξουμε ξένες και ελληνικές αγορές.
Αυτή τη στιγμή, εξάγουμε σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Βρυξέλλες, Γερμανία και πάμε να μπούμε και στη Σκανδιναβία.
Ναι, ήμασταν πολύ σίγουροι από την αρχή για το αποτέλεσμα. Ολες οι αναλύσεις -οργανοληπτικών χαρακτηριστικών – έδειχναν ότι το όλο εγχείρημα είχε τεράστια δυναμική. Αρα, είχαμε στη φαρέτρα μας όπλα που μας έδιναν τη σιγουριά ότι δύσκολα θα αποτύχουμε σε αυτό που επιχειρούσαμε.
