Έρχεται εργασιακό μνημόνιο και τέλος της πενθήμερης εργασίας

Τον Ιανουάριο του 2019 η γνωστή επιχείρηση εμπορίας παιχνιδιών Jumbo, επικαλούμενη την αυξημένη δουλειά στις σχολικές περιόδους των Χριστουγέννων, του Πάσχα αλλά και του καλοκαιριού, ουσιαστικά δηλαδή όλο τον χρόνο, υποχρέωσε τους εργαζόμενους να υπογράψουν μία τροποποιητική σύμβαση εργασίας, η οποία μετέτρεψε την πενθήμερη εργασία σε εξαήμερη… Από τότε η εταιρεία έχει επιβάλει με το «έτσι θέλω» την τροποποίηση των συμβάσεων όλων των εργαζομένων.

Τέσσερα χρόνια αργότερα το άρθρο 25 του εργασιακού Νόμου 5053/2023, γνωστού και ως νόμου Άδωνη Γεωργιάδη, ορίζει την έναρξη της εξαήμερης εργασίας για όσους εργάζονται με πενθήμερο από την 1η Μαρτίου 2024. Η εφαρμογή του μέτρου, που ουσιαστικά σημαίνει το σταδιακό τέλος της πενθήμερης εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, μετατέθηκε για μετά τις επικείμενες ευρωεκλογές, με την υπουργό Εργασίας Δ. Μιχαηλίδου να συνδυάζει την εφαρμογή του με την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας σε βιομηχανία και τουρισμό από τη 1/7/2024

Με άλλα λόγια, ενώ άλλες χώρες της Ευρώπης καταφεύγουν σε τετραήμερη απασχόληση χωρίς μείωση απολαβών, έξι χρόνια από την έξοδο της χώρας από τα Μνημόνια η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας βάζει σταδιακά τέλος στο πενθήμερο και ετοιμάζεται να εφαρμόσει σχεδόν παντού τη εξαήμερη εργασία. Να θυμίσουμε εδώ ότι η εφαρμογή της εξαήμερης εργασίας περιλαμβανόταν στα μέτρα του πρώτου Μνημονίου των δανειστών, ωστόσο δεν εφαρμόστηκε καθώς προέβλεπε τη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Τώρα η εφαρμογή του μέτρου είναι υποχρεωτική, με το πρόσχημα των αναγκών των επιχειρήσεων συνεχούς λειτουργίας. Κι όμως, η εργασία στη βιομηχανία για 6η ημέρα προβλέπεται με συγκεκριμένη διάταξη που αφορά την κατανομή των 40 ωρών εργασίας σε εβδομαδιαία βάση, αλλά τυπικά τουλάχιστον είχε ως προϋπόθεση τη σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου. Μάλιστα η εργασία στη βιομηχανία για 6η ημέρα προβλέπει αποζημίωση με αυξημένο ημερομίσθιο κατά 30%. Με τον νόμο Γεωργιάδη η εξαήμερη εργασία είναι πλέον υποχρεωτική στη βιομηχανία και η αποζημίωση αυξάνεται κατά 10%.

Επίσης, σήμερα η εξαήμερη απασχόληση προβλέπεται σε τουρισμό και επισιτισμό. Μάλιστα προβλέπεται ότι εάν οι μισθωτοί στον επισιτισμό εργαστούν σε ημέρες ανάπαυσής τους, λαμβάνουν πρόσθετη αμοιβή και συγκεκριμένα αποζημίωση ίση με ένα ημερομίσθιο για κάθε ημέρα ανάπαυσης που εργάστηκαν, το οποίο θα καταβάλλεται προσαυξημένο κατά 75% εφόσον η απασχόληση σε ημέρα ανάπαυσης λάβει χώρα καθ’ ημέραν Κυριακή ή σε ημέρα θεσμοθετημένης από την εργατική νομοθεσία αργίας.

Κενά και σκοπιμότητες

Σύμφωνα με την κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας, η 6η ημέρα εργασίας, που σήμερα είναι παράνομη καθώς παραβιάζει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση (1984) αλλά και το άρθρο 55 του Ν. 4808/2021(επιτρέπει την κατανομή των 40 ωρών εβδομαδιαίας εργασίας σε πέντε ή έξι ημέρες), είναι πλέον υποχρεωτική, καθώς τόσο ο ΣΕΒ όσο και τουριστικές επιχειρήσεις δηλώνουν «αδυναμία εξεύρεσης προσωπικού» για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες της 24ωρης λειτουργίας, αλλά και «εξειδικευμένου προσωπικού».

Αν και βρισκόμαστε σχεδόν 40 ημέρες πριν από την εφαρμογή του μέτρου, νομικοί και εργατολόγοι σημειώνουν ότι «ούτε ο νόμος ούτε η Υπουργική Απόφαση διευκρινίζει το συνολικό εβδομαδιαίο ωράριο των εργαζομένων που θα εργάζονται και την έκτη ημέρα». Δηλαδή, αν αυτό θα είναι 48 ώρες (6 ημέρες x 8 ώρες) ή θα παραμένει στις 40 ώρες (5 ημέρες x 8 ώρες). Επίσης, δεν διευκρινίζουν αν η έκτη ημέρα θα λαμβάνεται υπόψη για την ασφάλιση των εργαζομένων, κάτι που θα απαιτούσε περαιτέρω νομοθετική ή διοικητική διευκρίνιση. Με βάση, πάντως, τα δεδομένα μέχρι σήμερα, η εξαήμερη εργασία θα εφαρμοστεί σταδιακά σε βιομηχανία, τουρισμό, Δημόσιο-ΔΕΚΟ και τράπεζες. Αναλυτικά προβλέπεται η εφαρμογή:

α) Σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, όπου οι εργαζόμενοι απασχολούνται κανονικά σε πενθήμερη βάση και

β) σε επιχειρήσεις-εκμεταλλεύσεις που δεν έχουν συνεχή λειτουργία, αλλά μπορούν να λειτουργήσουν από Δευτέρα έως Σάββατο για 24 ώρες με εναλλασσόμενες βάρδιες, όπου οι εργαζόμενοι απασχολούνται συνήθως σε πενθήμερη βάση, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις με έντονα αυξημένο φόρτο εργασίας.

Η αμοιβή των εργαζομένων για την απασχόληση κατά την 6η ημέρα θα είναι ίση με το ημερομίσθιό τους, αυξημένη κατά 40%.

Επιπλέον, το άρθρο 27 του Ν. 5053/2024 διευρύνει σημαντικά τον κύκλο των επιχειρήσεων που μπορούν να απασχολήσουν το προσωπικό τους κατά την Κυριακή και τις αργίες, με πρόσθετη προσαύξηση στο ημερομίσθιο ίση με 115% (40% + 75%).