Είναι ο Πράσινος Θεσσαλικός Λίθος που αναφέρεται σε δεκάδες πηγές ως “Θετταλή Λίθος”, “Θεσσαλικός Λίθος”, ή “Χασαμπαλιώτικος Λίθος” και σε άλλες πηγές, λανθασμένα ως Αττράκιος ή Verde Antico, το Ιταλικό μάρμαρο.
Η πηγή της προέλευσής του, απ΄ όπου ξεκίνησε και κατέκτησε, από τους ρωμαϊκούς χρόνους έως πρόσφατα όλο τον κόσμο, είναι τα λατομεία της Χασάμπαλης.
Μια λοφώδης περιοχή 10 χιλιόμετρα από την Λάρισα, κοντά στο Συκούριο, από την οποία καθ΄ όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα -μέχρι το 1985 που σταμάτησε οριστικά η εξόρυξή του- εξακολουθούσαν να φεύγουν ποσότητες για την διακόσμηση κτιρίων στη Ρωσία, στον Καναδά, στη Μ. Βρετανία και στις ΗΠΑ.
Ιστορικοί, αρχαιολόγοι, γεωλόγοι και άλλοι ειδικοί που έχουν ασχοληθεί μαζί του, όπως ο καθηγητής του ΑΠΘ, συχνά “δυσφορούν” με την ιστορία που τόσο έχει …παραβλέψει να καταγράψει την αξία του. Γι΄ αυτό και τα τελευταία χρόνια, με επίκεντρο το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια ανάδειξης και ιστορικής αποτίμησης για να αποκατασταθεί η θέση του ανάμεσα στα παγκόσμια διαπολιτισμικά στοιχεία.
«Η προέλευση και το ιστορικό βάθος της χρήσης του Πράσινου Θεσσαλικού Λίθου» ανέφερε στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, Σταυρούλα Ζδρόλια, «δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά- κι αυτός είναι ένας απ τους λόγους που το Μουσείο προβάλλει σε μόνιμη έκθεση τον “Χασαμπαλιώτικο Λίθο”. Στο Μουσείο της Λάρισας φιλοξενείται μάλιστα και τμήμα αγάλματος εφήβου από πράσινο μάρμαρο, ένα από τα δύο ίσως που φιλοτεχνήθηκαν σε όλο τον κόσμο».
Κανένα οικοδομικό υλικό δεν έχει τέτοια διαχρονική παρουσία σε μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και σε τόσο μεγάλες περιόδους της παγκόσμιας Ιστορίας». Από τον 15ο αιώνα, λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής και του χρώματος, η χρήση του πράσινου πολύτιμου πετρώματος κατέστη απαραίτητη στα τεμένη και στους μουσουλμανικούς χώρους λατρείας, όπως στο υπέρθυρο του Firuz Aga Camii (Κωνσταντινούπολη), στο Αλκαζάρ και στο Αλατζά Ιμαρέτ της Θεσσαλονίκης.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση Πράσινου Θεσσαλικού Λίθου υπάρχει σήμερα μόνο στην “Αγιά Σοφιά”. Έχει εντοπιστεί σε περισσότερα από 60 σημεία της, κίονες, πλάκες δαπέδου και ορθομαρμάρωση.
Στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί επίσης στην Αγία Σοφία, στο Επταπύργιο, στη Ροτόντα (βαπτιστήριο), στη Ρωμαϊκή Αγορά, στη μονή Βλατάδων (Θεσσαλονίκης), σε τρεις μονές του Αγίου Όρους, στο τζαμί Οσμάν Σαχ (Τρικάλων), στους Φιλίππους (Καβάλας), στον Άγιο Αχίλλειο (Λάρισας) και αλλού.
