Όλοι έχουμε περάσει και μια στιγμή σταθήκαμε να αγναντέψουμε τη θέα, να την απαθανατίσουμε σε μια φωτογραφία. Oι πιο πολλοί έχουν σταθμεύσει να προσκυνήσουν στο Μεγάλο Μετέωρο, συνήθως μέσα σε κάποιο πούλμαν – στάση για έναν πιο μακρινό
προορισμό.
Ελάχιστοι τα έχουν περπατήσει. Να ’χουν αγγίξει το Αδράχτι, να έχουν σκαρφαλώσει βράχο τον βράχο, να ’χουν πατήσει σ’ όλες σχεδόν τις κορυφές. Να ’χουν να σου λέν’… Για περπατήματα νύχτα με φεγγάρι, για κατάλευκους χειμώνες και εκείνο το ρευστό πέπλο που τα σκεπάζει το φθινόπωρο. Για τη δύση του ήλιου, που κάθε φορά είναι αλλιώς. Παίρνουν άλλες μορφές και χρώματα ο βράχος, το σύννεφο, ο ουρανός. Ελάχιστοι, κι οι πιο πολλοί τους ξένοι…
Περπατώ στον βυθό μιας προϊστορικής λίμνης. Της απέραντης «θεσσαλικής θάλασσας», που πριν από εκατομμύρια χρόνια χύθηκε στο Αιγαίο. Κατακλυσμοί, σεισμοί και κανταποντισμοί, πανίσχυρες τεκτονικές δυνάμεις δημιούργησαν τη θεσσαλική πεδιάδα. Άμμος, λάσπη και ποταμίσιες πέτρες με σμιλευτή τους τον χρόνο, τη βροχή και τον άνεμο, που έπλασαν τούτη εδώ τη σπάνια λιθοπολιτεία. Ήταν το Αρχαίο Αιγίνιο, η πόλη των Τυμφαίων, με το πέτρινο δάσος από τιτανόλιθους στις όχθες του Πηνειού. Φύσει και θέσει οχυρή, οι Μακεδόνες θα την οχυρώσουν τελειότερα και θα την κάνουν απόρθητη έχοντας σαν ακρόπολη τον βράχο της Αγυιάς.
Μαζί μου ο Κώστας. Oρειβάτης κι αναρριχητής από παιδί, ξέρει τον κάθε βράχο με το όνομά του, τον έχει πατήσει. Πώς γεννήθηκαν τούτα τα ονόματα, ποια ιστορία μολογούν, πόσες μορφές, ψυχές και ψίθυρους από τους ασκητές των βράχων, πόση ενέργεια κλείνει στα σπλάχνα του ετούτος ο παράξενος κόσμος…
Πρωί, κι έχουμε ανέβει στο Καστράκι, τον όμορφο παραδοσιακό οικισμό της Καλαμπάκας με τα γραφικά σπίτια και τα ονομαστά φαγάδικα, στη σκιά των γκρίζων γιγάντων. Από την πλατεία του θα ξεκινήσουμε την πορεία μας για τον βράχο του Αγίου Πνεύματος, εδώ που τον 10ο αιώνα ασκήτεψε ο Βαρνάβας, πρώτος ερημίτης των Μετεώρων.
Η ιστορία ξεκινά πολύ πιο πριν, όταν ήδη από τον 3ο αιώνα, οι πρώτοι ερημίτες και ασκητές χτίζουν τις καλύβες τους μέσα στις σπηλιές των βράχων, που μέχρι τότε χρησίμευαν ως κρησφύγετα των κατοίκων από τους διάφορους επιδρομείς. Αυτές ήταν οι λεγόμενες «Kαλίες», οι οποίες προμήνυσαν τις πρώτες μοναστικές κοινότητες, που μέχρι την εποχή του Ιουστινιανού απαρτίζονταν από λαϊκούς. Με τον καιρό τα κοινόβια μετονομάστηκαν σε «Mονές», και κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, εποχή των εικονομαχιών, πολλοί βρίσκουν εντός τους καταφύγιο.
Τότε είναι που η πόλη του Αιγινίου αποκτά νέο όνομα: Σταγοί, πιθανότατα από παραφθορά του ονόματος «στ’(ους) αγίους». Oι κατακτητές πολλοί –Ρωμαίοι, Γότθοι, Βούλγαροι και Σλάβοι, Φράγκοι, Καταλανοί, Όθωμανοί–, επιδίωκαν ωστόσο την ειρήνη, οπότε και φρόντιζαν να έχουν καλές σχέσεις με τους κατοίκους παρέχοντάς τους τα απαραίτητα προνόμια.
Όλα αυτά θα μου τα πει ο Κώστας περπατώντας, καθώς αφήνουμε πίσω μας τα τελευταία σπίτια και χωνόμαστε όλο και πιο βαθιά στη γη, να ριζώσουμε θαρρείς μέσα στον βράχο.
«Ψαμμιτικό κροκαλοπαγές, καθισμένο σε στρώματα στο βυθό της Τηθύος», θα μου πει, καθώς αγγίζω και παρατηρώ από κοντά την υφή των βράχων. Απέναντί μας η Ντούπιανη με τη σπηλιά του Παντοκράτορα, όπου ο Νείλος, με τον τίτλο του «Πρώτου της Σκήτης των Σταγών» ιδρύει το 1366 την ομώνυμη, ακατοίκητη σήμερα μονή. «Ντούπια» στα σλάβικα σημαίνει κοίλωμα, οπή – όλο και κάτι άφησαν βλέπεις πίσω τους οι κατακτητές. Το ίδιο το όνομα «Καλαμπάκα» στα τούρκικα σημαίνει «καλό φρούριο» και αυτή την ονομασία πήρε η πόλη των Σταγών μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Ο ρυθμός χαλαρός, σταθερός. Μικρές και μεγάλες ιστορήσεις αφορμή για στάση την κατάλληλη στιγμή, να μην κουραστείς, να πάρεις μια ανάσα, έχει και η πεζοπορία την τεχνική της.
Θα περάσουμε τα λεγόμενα «κομμάτια» ή «σπασμένα», έναν βράχο που κατακρημνίστηκε από σεισμό τη δεκαετία του 1950, κάνοντας εύκολη την πρόσβαση προς τον βράχο του Αγίου Πνεύματος, που μέχρι τότε γινόταν αποκλειστικά με αναρρίχηση.
Αγαπημένη δραστηριότητα του Κώστα, σου μιλά γι’ αυτήν με πάθος. Αποτελεί, άλλωστε, μια πολύ παλιά υπόθεση για την περιοχή. Πολλές από τις σκήτες των βράχων απαιτούσαν κάποιου είδους αναρρίχηση για την προσέγγισή τους, ενώ μαρτυρίες μετέπειτα μοναχών αλλά και ίχνη αναβάσεων σε πολύ δύσκολους βράχους –όπως αυτός εδώ που ανεβαίνουμε τώρα με ευκολία– επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό. Λίγο πριν το διαμορφωμένο βραχομονοπάτι, οι πελώριοι βράχοι σκύβουν από πάνω σου σαν να σε σκεπάζουν, αφήνοντας έξω απ’ τη σκιά τους ένα μόνο κομμάτι ουρανού. Ενώ παίρνουμε το ανηφορικό μονοπατάκι για τη σκήτη, ο Κώστας ονοματίζει τους απέναντι βράχους…
Η σκήτη όπου είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος ήταν επίσης ένας φυσικά διαμορφωμένος βράχος, που λαξεύτηκε από βοσκούς με καλέμι και ξίδι ως διαβρωτικό, ώστε αρχικά να χρησιμοποιείται ως μαντρί.
Η επιλογή της θέσης δεν ήταν τυχαία, αφού εδώ, μέσα από μια φυσική νεροφαγή, κυλούσε πολύτιμο νερό και ακριβώς από κάτω της λαξεύτηκε μια στέρνα για τη συγκέντρωσή του. Ανήμερα του Αγίου Πνεύματος γίνεται πανηγύρι με φαγοπότι κι οι ντόπιοι συχνά διανυκτερεύουν στο ωραίο πλάτωμα που σχηματίζει εδώ ο βράχος. Θα ανέβουμε κι άλλο ως την καμπάνα, στον ώμο του βράχου, για να καθίσουμε να απολαύσουμε τη θέα σε ακτίνα 360 μοιρών! Οι Κουμαριές, ο βράχος της Σουρλωτής και το Πυξάρι, πίσω οι χιονισμένες κορφές του Κόζιακα και της Τριγγίας και στο φόντο, πέρα βαθιά, ο αργυροδίνης πάντοτε Πηνειός.
Πέρα απ’ τον σταυρό με το μαντίλι που οι ντόπιοι αλλάζουν κάθε χρόνο, ο από κάτω μας κόσμος φαντάζει μικρός σαν να τον χαζεύεις από πτήση. Βρισκόμαστε στα 500 μέτρα υψόμετρο κι οι ιστορήσεις θέλουν τον τσάρο των Σέρβων Ντουσάν να τοποθετεί εδώ, στην κορφή, έναν μεγάλο μεταλλικό σταυρό, χωρίς ποτέ να βρεθούν σημάδια ασφάλισης για αναρρίχηση στον κάθετο, επιβλητικό βράχο! Για τον Κώστα, πάντως, και τους απανταχού αλπινιστές, η κατάκτηση της κάθε κορφής είναι συνώνυμο της ελευθερίας. Πώς γίνεται να το αμφισβητήσεις…
epathlo.gr
