Το “Κονάκι του Δερβέναγα” όπως είναι ευρύτερα γνωστό στην ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων και ορθότερα έπρεπε να αναφέρεται ως “Αρχοντικό Τσιτσόπουλου”, βρίσκεται στη Πηγή.
Πρόκειται για πετρόχτιστο οικοδόμημα που χρονολογείται από τις αρχές του 1800 και είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου μας.
Το κτίριο κατασκευάστηκε επί Οθωμανικής εποχής με εντολή του τοπικού πασά, χρησιμεύοντας ως φρουραρχείο και κατοικία του ίδιου.
Στην ιδιοκτησία του περιλαμβάνονταν 20.000 στρέμματα στα χωριά Μεγάλη Πουλιάνα(Πηγή), Γουρτζή(Λυγαριά) και Βενέτι(Λιλή).
Μετά την απελευθέρωση το 1881 και συγκεκριμένα το 1893, όλη αυτή η περιουσία πουλήθηκε στον Κωνσταντινουπολίτη Τσφλικά Κωνσταντίνο Τσιτσόπουλο, που αργότερα έδωσε το όνομα της κόρης του Λιλή στο ομώνυμο οικισμό.
Η χήρα του μετέπειτα αγοραστή Μαρίνα Πετρούτσου νυμφεύθηκε τον Αθανάσιο Δερβέναγα και κατά τη διάρκεια της κατοχής το κτίριο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς.
Το 1986 κρίθηκε διατηρητέο από την Υπηρεσία Νεώτερων Μνημείων – Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας και το 2003 αγοράστηκε από το Δήμο.
Εκτός από μια επισκευή της στέγης που πραγματοποιήθηκε τότε, έκτοτε το κτίριο εγκαταλείφθηκε στη μοίρα του και την αδιαφορία των ιθυνόντων.
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει αβίαστα είναι αν έχει κάνει κάποια ενέργεια ο Δήμος Πύλης για να ενταχθεί το συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό μνημείο σε κάποιο πρόγραμμα της Περιφέρειας Θεσσαλίας η του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτισμού ;
Κώστας Κουτσονάσιος.
