Καταστολή αντί για πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού – Ανεπάρκεια και αντιφάσεις χαρακτηρίζουν το νομοσχέδιο της κυβέρνησης
Παρά τις εναγώνιες προσπάθειες των φιλοκυβερνητικών μέσων να παρουσιάσουν τις πενιχρές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τη σχολική βία ως πανάκεια για την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης στο σχολείο, με την κατάθεσή του διαψεύστηκαν και οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις. Απομένει μόνο να διαφημίζει την εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης στο σχολείο ο φιλόδοξος αλλά απατηλός τίτλος του, όταν ο βίος και η πολιτεία της κυβέρνησης, επί τριάμισι συναπτά έτη, όπως και οι προτεινόμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, δείχνουν την πλήρη ανεπάρκεια, τις αντιφάσεις και τις ανακολουθίες της ασκούμενης πολιτικής.
Φορείς όπως η UNESCO και η UNICEF τονίζουν τη σημασία που έχουν οι ολιστικές προσεγγίσεις (whole-school approaches) για μια αποτελεσματική πολιτική. Χαρακτηριστικό τους είναι κυρίως η αδιάλειπτη μέριμνα να συνυπολογίζονται όλες οι παράμετροι του προβλήματος και να συμμετέχουν ενεργά στον σχεδιασμό όλοι οι παράγοντες της εκπαιδευτικής κοινότητας – και όχι μόνο.
Μια πρόχειρη ματιά στην άτεχνη συρραφή των ελάχιστων δράσεων που απαρτίζουν το προτεινόμενο νομοθέτημα αρκεί για να πείσει ότι οι συντάκτες του περιφρονούν την πλούσια διεθνή εμπειρία και τα πορίσματα των επιστημών της εκπαίδευσης. Είναι ενδεικτικό ότι και αυτό το νομοσχέδιο δόθηκε στη διαβούλευση χωρίς διάλογο και συμμετοχή γονέων και εκπαιδευτικών στη διαμόρφωσή του, αν και οι αντίστοιχοι φορείς έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επεξεργασίες και προτάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας.
Επιπλέον, παραγνωρίζει το γεγονός ότι στη χώρα μας είναι πλέον αδήριτη ανάγκη η ανάληψη μιας τολμηρής νομοθετικής πρωτοβουλίας, που θα ενοποιήσει και θα συμπληρώσει τις διάσπαρτες ως σήμερα σχετικές ρυθμίσεις. Η παράταση της προχειρότητας και της αποσπασματικότητας, σε μια περίοδο που, εξαιτίας και των συνεπειών πανδημίας, παρατηρείται σημαντική έξαρση της βίας, μόνο επιδείνωση της σημερινής αρνητικής κατάστασης μπορεί να επιφέρει.
Οι αδυναμίες του νομοσχεδίου δεν σταματούν εδώ. Ενώ υπόσχεται πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας, έμφαση δίνεται στην καταστολή. Τόσο η πλατφόρμα που προτείνεται για να αναφέρονται τα σχετικά περιστατικά, με όλους τους κινδύνους που κρύβει η ανώνυμη καταγγελία, όσο και οι ομάδες δράσης που επιφορτίζονται με την αντιμετώπισή τους, είναι πρακτικές που προσανατολίζονται κυρίως στην καταστολή. Απουσιάζουν εκκωφαντικά οι δράσεις που καλλιεργούν κλίμα αλληλεγγύης, συνεργασίας και αποδοχής στο σχολείο, λείπουν τα παιδαγωγικά μέτρα που καθιστούν το σχολείο ασφαλή και αποδεκτό χώρο και θέτουν στο επίκεντρο της λειτουργίας του τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συνολικά, είναι αισθητή η απουσία μιας συνεκτικής προληπτικής πολιτικής.
Πώς θα μπορούσε όμως να είναι τα πράγματα διαφορετικά, όταν η ίδια η πολιτική που ακολουθεί εμμονικά η κυβέρνηση συντηρεί και ενισχύει τις παθογένειες που εκδηλώνονται στον χώρο του σχολείου και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον; Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Ο επιφανειακός και μηχανιστικός τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων, που αντιμετωπίζονται περισσότερο ως “διδακτέα ύλη” και αποσπασματικές πληροφορίες παρά ως μαθήματα ζωής, δεν επιτρέπει στα παιδιά να βιώσουν θετικά πρότυπα που χαρακτηρίζουν τα κλασικά έργα ή να εντρυφήσουν και να εμβαθύνουν σε γνώσεις χρήσιμες για τη ζωή τους. Στην ίδια κατεύθυνση οδηγούν και ο παραγκωνισμός και η υποτίμηση της καλλιτεχνικής και της αθλητικής εκπαίδευσης, αλλά και η περιθωριοποίηση της διδασκαλίας των κοινωνικών επιστημών στο σχολικό πρόγραμμα.
Οι πρακτικές της ψευδώνυμης “αριστείας” και των πρότυπων και πειραματικών προνομιακών σχολείων της ελίτ, σε συνδυασμό με την πολιτική της κατηγοριοποίησης των σχολείων μέσω της ατομικής αξιολόγησης, δημιουργούν ένα περιβάλλον που αποστρέφεται τη συνεργασία και την αλληλεγγύη.
Οι υπερβολικές απαιτήσεις του σχολικού προγράμματος και ο αφύσικος τρόπος ζωής, ανάμεσα στις μυλόπετρες του πρωινού σχολείου και των απογευματινών φροντιστηρίων, αφήνει ελάχιστα περιθώρια στους μαθητές και τις μαθήτριες να ζήσουν φυσιολογικά και ισορροπημένα.
Είναι γνωστή και επαρκώς τεκμηριωμένη από την επιστημονική έρευνα η σχέση ανάμεσα στη βία που καλλιεργείται στην κοινωνία και τη βία που εκδηλώνεται στο σχολείο. Παιδιά που ανήκουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, όπως ΛΟΑΤΚΙ, μεταναστευτικής/ προσφυγικής καταγωγής κ.τ.ό. είναι τα συνηθέστερα θύματα. Οι διαπιστώσεις αυτές όμως δεν οδηγούν σε κάποια συγκεκριμένα μέτρα, κυρίως προληπτικού χαρακτήρα, στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Θρηνούμε συχνά θύματα ακραίας οπαδικής βίας, οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας αντιμετωπίζονται αδιάφορα από κυβέρνησης και Υπ. Παιδείας) οι γυναικοκτονίες διαρκώς αυξάνονται, η ρατσιστική βία των νεοναζιστικών οργανώσεων τελευταία δείχνει να επανακάμπτει. Η κυβέρνηση, ωστόσο, έσπευσε να καταργήσει το σχολικό βιβλίο της Β΄ Λυκείου “Σύγχρονος κόσμος: Πολίτης και δημοκρατία”, που έθετε στο επίκεντρο του διαλόγου ακριβώς αυτά τα ζητήματα. Παράλληλα, η φτώχεια και οι ανισότητες ολοένα εντείνονται και η αθέμιτη κερδοσκοπία ενισχύεται, συμβάλλοντας σε ένα τοξικό κοινωνικό περιβάλλον που ευνοεί τη βία.
Η ψηφιακή τεχνολογία αξιοποιείται στο νομοσχέδιο για τη δημιουργία πλατφόρμας καταγγελιών προκειμένου να σπάσει η σιωπή, αλλά απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στις αρνητικές επιδράσεις που ενδέχεται να ασκεί στα παιδιά το Διαδίκτυο ή στους κινδύνους που ελλοχεύουν κατά την πλοήγησή τους σε αυτό.
Υπογραμμίζουμε ιδιαίτερα τις σοβαρές ευθύνες του πολυδιαφημισμένου “επιτελικού κράτους” και προβεβλημένων κυβερνητικών στελεχών, με προεξάρχοντα τον ίδιο τον πρωθυπουργό, για την προβολή αντικοινωνικών και αντιδημοκρατικών προτύπων στη νέα γενιά. Παράνομα κυκλώματα παρακολουθήσεων, ύποπτες συναλλαγές, καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, εκβιασμοί και διαφθορά είναι θέματα που δεσπόζουν στην καθημερινή ειδησεογραφία και διαμορφώνουν ένα τοξικό κλίμα που επηρεάζει και τη νέα γενιά.
Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε τις σοβαρές ελλείψεις της εκπαίδευσης σε έμψυχο δυναμικό, κυρίως ψυχολόγους και κοινωνικούς/-ές λειτουργούς, ακόμη και γι’ αυτές τις ελάχιστες προβλεπόμενες δράσεις. Για μια ακόμη φορά οι ευθύνες για την έξαρση της σχολικής βίας επικεντρώνονται στο διδακτικό προσωπικό, που καλείται με ελάχιστη ως ανύπαρκτη εξειδίκευση και επιμόρφωση και χωρίς επαρκή υποστήριξη να αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος της υλοποίησης αυτής της πολιτικής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ–Προοδευτική Συμμαχία έχει δηλώσει τη δέσμευσή του να προχωρήσει άμεσα στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου, πολυδιάστατου και επιστημονικά θεμελιωμένου θεσμικού πλαισίου για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας. Το σχέδιο που έχουμε επεξεργαστεί για μια συμπεριληπτική, δημοκρατική και δωρεάν παρεχόμενη δημόσια εκπαίδευση και έρευνα συνιστά το επαρκές και αναγκαίο πλαίσιο για την πραγμάτωση της δέσμευσής μας, με στόχο ένα άλλο σχολείο, σχολείο ποιότητας και ισότητας, που θα θεμελιώνεται στη δημοκρατία και στον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
ΟΜ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
