Πριν κάποιες ημέρες, αποφάσισα να ακολουθήσω λίγα από τα χνάρια του Πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη. Διαβάζοντας το άρθρο του Οικοδόμου, μαζί με αγαπημένη παρέα, ξεκινήσαμε από την Αθήνα με σκοπό να επισκεφτούμε τα βουνά της Άρτας, τα Τρίκαλα και την Λαμία. Εκεί, ο μεγαλύτερος λαϊκός ήρωας που γέννησε αυτή η χώρα, έδωσε ένα τέλος οριστικό και αμετάκλητο ”που ουδείς δικαιούται να κρίνει, να εξάρει ή να καταδικάσει”.
Το τέλος ενός θρύλου που εδώ και 71 χρόνια παραμένει ασύλληπτος.
Φτάνουμε στη Μεσούντα, που βρίσκεται και παίρνουμε τον δρόμο προς τον Αχελώο. Αφήνουμε το αμάξι στα αριστερά του δρόμου και μπροστά μας ξεκινά το μονοπάτι που οδηγεί στο φαράγγι του Φάγκου, εκεί όπου στις 15 Ιουνίου του 1945 ο Πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης, αυτοκτονεί με μία σφαίρα πίσω από το δεξί αυτί.
Στη χαράδρα κυκλωμένος δυτικά από ομάδες εθνοφυλακής που είχαν σταλεί να τον συλλάβουν, με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Βόιδαρο, και ανατολικά από τμήμα του Ελληνικού στρατού με επικεφαλής τον υπολοχαγό Μουρελάτο, ο Άρης αυτοκτονεί και ο πιστός του υπασπιστής Τζαβέλας (Γιάννης Αγγελέτος) απασφαλίζει μια χειροβομβίδα και αγκαλιάζει τον Καπετάνιο. Η έκρηξη της χειροβομβίδας συγκλονίζει τη χαράδρα και οι διώκτες του περιμένουν το ξημέρωμα προκειμένου να πλησιάσουν στο σημείο. Τα πτώματα φέρεται να αναγνώρισε ο Καπετάν Δράκος (Σωτήρης Δράκος), ο οποίος είχε προηγουμένως συλληφθεί στη μάχη με τους παρακρατικούς.
Ο Βελουχιώτης και ο Τζαβέλας αποκεφαλίζονται κάτω από ιαχές θριάμβου των διωκτών του, τα άκρα τους διαμελίζονται και τα σώματα αφήνονται βορά στα άγρια ζώα του δάσους.
«Αυτό το σώμα δημιουργημένο μες στη φωτιά του αγώνα μας μεταφέρει σε παλιές εποχές, σε έθιμα αρχαία, στον Αλέξανδρο με τους επίλεκτούς του, στον Δαρείο με τους Αθανάτους. Ο Άρης προσέχει ως ένας ηγούμενος του καλογέρους. Για όποιον έχει ιδέα καλογερικής, έμοιαζαν κάπως με κοινοβίτες. Είχαν αυτοδιοίκηση, κάναν συνελεύσεις».
Επιστρέφουμε στη Μεσούντα και στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου συναντάμε ένα λιτό μνημείο που τοποθέτησε το ΚΚΕ προς τιμήν του Καπετάνιου. Την ίδια μέρα του θανάτου του Άρη, η εφημερίδα Ριζοσπάστης δημοσίευσε την απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τη διαγραφή του από το Κόμμα.
Στις 16 Ιουλίου του 2011, κατά την πανελλαδική συνδιάσκεψη, το ΚΚΕ αποφασίζει να αποκαταστήσει πολιτικά τον Βελουχιώτη αλλά όχι κομματικά.
«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει».
Επιβιβαζόμαστε ξανά στο αμάξι και συνεχίζουμε προς την πόλη των Τρικάλων. Στις 18 Ιουνίου του 1945 τα κεφάλια των Βελουχιώτη και Τζαβέλα κρεμιούνται σε δημόσια θέα σε έναν φανοστάτη στην πλατεία Ρηγα Φεραίου. Είχαν οδηγηθεί εκεί από τους παρακρατικούς και τους εθνοφύλακες, οι οποίοι είχαν παστώσει τα κεφάλια με ρίγανη κι αλάτι για να μην μυρίσουν, αφού πρώτα τα μετέφεραν και τα επέδειξαν με γλέντια σε κατοίκους των γύρω χωριών. Την ταυτότητα των δύο ανταρτών επιβεβαίωσε ο Ναπολέων Ζέρβας ο οποίος καταφτάνει στα Τρίκαλα την ίδια μέρα. Τα κεφάλια μεταφέρονται έπειτα στην Αθήνα και αποτελεί μυστήριο τι απέγιναν.
”Το κρέμασμα των κεφαλιών ακολουθεί μια γιορτή ζούγκλας που διαρκεί ως το ξημέρωμα της άλλης μέρας, με πίπιζες, νταούλια, ζουρνάδες, βασιλικά θούρια και με τον Ζέρβα μ’, σε θέλει ο Βασιλιάς….”
Εξαιρετική αναπαράσταση του διασυρμού των κεφαλιών των Βελουχιώτη και Τζαβέλα στην ταινία ‘Θίασος’ του Θεόδωρου Αγγελόπουλου.
Στα Τρίκαλα, στο σημείο όπου κρεμάστηκαν τα κεφάλια, έχει τοποθετηθεί μαρμάρινη πλάκα προς τιμήν του Καπετάνιου.
“Εγώ παιδί του ελληνικού λαού, ορκίζομαι να αγωνιστώ πιστά από τις τάξεις του ΕΛΑΣ, χύνοντας και την τελευταία ρανίδα του αίματός μου, σαν γνήσιος πατριώτης για το διώξιμο του εχθρού από τον τόπο μας, για τις ελευθερίες του λαού μας, κι ακόμα να είμαι πιστός και άγρυπνος φρουρός προστασίας στην περιουσία και το βιος του αγρότη. Δέχομαι προκαταβολικά την ποινή του θανάτου αν ατιμάσω την ιδιότητά μου ως πολεμιστής του Έθνους και του λαού και υπόσχομαι να δοξάσω και να τιμήσω το όπλο που κρατώ και να μην το παραδώσω αν δεν ξεσκλαβωθεί η Πατρίδα μου και δε γίνει ο λαός νοικοκύρης στον τόπο του”.
Ο Όρκος της πρώτης αντάρτικης ομάδας στη Ρούμελη που έγραψε ο Άρης Βελουχιώτης και δόθηκε το 1942 στη Γραμμένη Οξιά.
Επόμενος σταθμός η πόλη της Λαμίας. Στην πλατεία Λαού, συναντάμε το μοναδικό άγαλμα του έφιππου Άρη Βελουχιώτη. Το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Λαμιέων πήρε το 1985 την ομόφωνη απόφαση για την κατασκευή του ανδριάντα. Μετά από πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό, η κατασκευή του ανατέθηκε στον Γιαννιώτη γλύπτη, Κώστα Καζάκο.
Ο Άρης Βελουχιώτης (ψευδώνυμο του Αθανάσιου Κλάρα) γεννήθηκε στη Λαμία στις 27 Αυγούστου του 1905. Λίγες μέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών από τη Λαμία, ο Καπετάνιος του ΕΛΑΣ μπήκε θριαμβευτικά στην πόλη. Αφού κατέθεσε στεφάνι στον ανδριάντα του ήρωα του ’21, Αθανάσιου Διάκου, έβγαλε τον διάσημο λόγο του στις 29 Οκτώβρη του 1944.Στην ομιλία του έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον πολύχρονο αιματηρό αγώνα του ΕΛΑΣ, στο πολιτειακό, στην εθνική ανεξαρτησία και σε ενδεχόμενους αγώνες για την κατοχύρωσή της και μετά την απελευθέρωση.
”Μα ούτε είχαμε το δικαίωμα να κολλήσουμε μια ατιμωτική σφραγίδα, μια σφραγίδα αίσχους, στο κούτελο των επερχόμενων γενεών, των παιδιών μας και των εγγονιών μας, ότι κατάγονται από γενιά ευνούχων, που δέχονται να πεθαίνουν στα πεζοδρόμια από τον ατιμωτικότερο των θανάτων, από την πείνα, παρά να πεθαίνουν με το όπλο στο χέρι, παλεύοντας για τη λευτεριά”.
Ο θρύλος του Άρη Βελουχιώτη ακόμα και σήμερα, 71 χρόνια μετά τον θάνατο του, αποτελεί σημείο αναφοράς, για όσους δεν παραδίνονται ποτέ, που δεν κάνουν πίσω ακόμα και μπροστά στον όλεθρο.
Έκανε λάθη, αλλά και ποιος δεν θα έκανε μέσα στην φωτιά του πολέμου;
Ο ίδιος έφτιαξε με επιμονή και υπομονή έναν από τους μεγαλύτερους αντάρτικους στρατούς της κατεχόμενης από τους Ναζί Ευρώπης.
Και μαζί με κάθε Ελασίτη και ελεύθερο άνθρωπο που έδωσε τα πάντα στα βουνά της Ελλάδος, πολέμησε μέχρι τέλους για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.
Ήταν σκληρός προς τον εαυτό του και δεν ζητούσε ιδιαίτερη μεταχείριση για το κατάλυμα ή το φαγητό του. Μάλιστα το άλογο που κέρδισε από την μάχη στο Κρίκελλο, το χρησιμοποιούσαν περισσότερο όσοι δεν μπορούσαν να περπατήσουν, παρά ο ίδιος.
Ήταν ο Άρης Βελουχιώτης.
Δόξα και τιμή στον Πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ.
Χάρης Ζάβαλος
