Περιφερειακά Αεροδρόμια: η “αριστερή” λογική των εντεταλμένων και η περίπτωση της Fraport AG.

Ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ Στέργιος Πιτσιόρλας – γνωστός από τα χρόνια του ΣΥΝ για τον “μεταμοντέρνο αριστερισμό” του – επεσήμανε στους New York Times ότι η συμφωνία του ΤΑΙΠΕΔ με την κοινοπραξία Fraport AG – Slentel Ltd, προχωρεί κανονικά και θα ευοδωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Ανέφερε μάλιστα – προς επίρρωση των επιχειρημάτων περί υγιούς επενδυτικότητας μέσω ΤΑΙΠΕΔ – το παράδειγμα της επένδυσης της Fraport AG στη Βουλγαρία εκθειάζοντας τον τρόπο με τον οποίο η εταιρία λειτουργεί.

Θε­ό­σταλ­τη και υγιέ­στα­τη λοι­πόν η πρα­κτι­κή της Fraport AG κατά τον κ. Πι­τσιόρ­λα και τους Γερ­μα­νούς επεν­δυ­τές, που η φι­λο­σο­φία τους απο­κρυ­σταλ­λώ­νε­ται στη φράση που δη­μο­σί­ευ­σαν οι New York Times: “η αντί­στα­ση των Ελ­λή­νων στη συμ­φω­νία με τη Fraport εκλαμ­βά­νε­ται ως «ένα πα­ρά­δειγ­μα της ελ­λη­νι­κής πε­ρη­φά­νιας που υπε­ρι­σχύ­ει της οι­κο­νο­μι­κής λο­γι­κής»”.

Με δυο λόγια, οι αξιό­τι­μοι επεν­δυ­τές του Γερ­μα­νι­κού Δη­μο­σί­ου αργά ή γρή­γο­ρα θα υπερ­κε­ρά­σουν την πε­ρη­φά­νια και την ξε­ρο­κε­φα­λιά των Ελ­λή­νων και θα πά­ρουν τα Πε­ρι­φε­ρεια­κά Αε­ρο­δρό­μια της χώρας για να σώ­σουν τον Του­ρι­σμό και την ανα­πτυ­ξια­κή υπό­λη­ψη της Ελ­λά­δας. Το μόνο που μένει, είναι να “λο­γι­κευ­θούν” οι δύ­σμοι­ροι Έλ­λη­νες που δεν έχουν ακόμα απο­δε­χτεί τη λο­γι­κή της υπο­θή­κευ­σης της δη­μό­σιας γης και των ανα­πτυ­ξια­κών τους υπο­δο­μών, που δεν έχουν ακόμα συμ­φι­λιω­θεί με την ιδέα της υπο­τα­γής και της αποι­κια­κής κερ­δο­σκο­πι­κής τα­κτι­κής. Φυ­σι­κά είναι αυ­το­νό­η­το, ότι τα πα­ρα­κά­τω οι­κο­νο­μι­κά δε­δο­μέ­να είναι απο­λύ­τως ΛΟ­ΓΙ­ΚΑ για τον κ. Πι­τσιόρ­λα:

Ότι για πα­ρά­δειγ­μα: η κοι­νο­πρα­ξία Fraport AG – Slentel Ltd για τη συ­γκε­κρι­μέ­νη ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση, θα πλη­ρώ­σει εφά­παξ στο ελ­λη­νι­κό δη­μό­σιο 1,234 δις ευρώ, τη στιγ­μή που η γερ­μα­νι­κή εται­ρεία δια­χεί­ρι­σης του αε­ρο­λι­μέ­να Αθη­νών (Hochtief), χρω­στά­ει 1,4 δις. ΦΠΑ στο κρά­τος. Τα 1,234 δις ευρώ, ισο­δυ­να­μούν με τα τριε­τή κα­θα­ρά έσοδα του κρά­τους από τα αε­ρο­δρό­μια.

Ότι το εφά­παξ αυτό “τί­μη­μα” στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πε­ριο­ρί­ζε­ται σε πε­ρί­που 0,7 δις ευρώ, διότι με την ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση, το δη­μό­σιο θα κλη­θεί να επι­στρέ­ψει στην Ε.Ε. – να χρε­ώ­σει δη­λα­δή σε βάρος εθνι­κών πόρων του Προ­γράμ­μα­τος Δη­μο­σί­ων Επεν­δύ­σε­ων – τα 520 εκατ. ευρώ έργων ΕΣΠΑ που ήδη “τρέ­χουν” στα αε­ρο­δρό­μια της Θεσ/νίκης και των Χα­νί­ων.

Ότι, το ετή­σιο μί­σθω­μα που θα κα­τα­βά­λει η Fraport AG – Slentel Ltd είναι 0,023 δις. Αυτό ισο­δυ­να­μεί – για πα­ρά­δειγ­μα – με τον ετή­σιο πε­ρί­που τζίρο του Κρα­τι­κού Αε­ρο­λι­μέ­να Κέρ­κυ­ρας, είναι δε λι­γό­τε­ρο από τα ετή­σια έσοδα του κρά­τους από τις εμπο­ρι­κές και μόνο χρή­σεις σε όλα τα αε­ρο­δρό­μια.

Ότι ο ιδιώ­της ενώ στη σα­ρα­ντα­ε­τία θα ει­σπρά­ξει κα­θα­ρά κέρδη πάνω από 22 δις ευρώ, θα απο­δώ­σει στο κρά­τος μόνο 3,85 δις, την ίδια στιγ­μή που το δη­μό­σιο μόνο από το “σπα­τό­ση­μο” θα έχει στη σα­ρα­ντα­ε­τία έσοδα 8 δις ευρώ.

Ότι εντέ­λει το Δη­μό­σιο θα έχει έως και πε­ντα­πλά­σια απώ­λεια εσό­δων.

Όλα τα πα­ρα­πά­νω, χωρίς να υπο­λο­γί­ζου­με τα ζη­τή­μα­τα κοι­νω­νι­κής συ­νο­χής των νη­σιω­τι­κών πε­ρι­φε­ρειών, την ανα­πτυ­ξια­κή προ­ο­πτι­κή των νη­σιών, το ολι­γο­πω­λια­κό κα­θε­στώς που θα δη­μιουρ­γη­θεί από την ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση, το ξε­κλή­ρι­σμα των ερ­γα­ζο­μέ­νων, την εθνι­κή ασφά­λεια, χωρίς να υπο­λο­γί­ζου­με ότι η δια­χεί­ρι­ση της δη­μό­σιας πε­ριου­σί­ας δεν είναι πλέον ΔΙΑ­ΦΑ­ΝΗΣ και ΕΛΕΓ­ΚΤΕΑ αντί­θε­τα γί­νε­ται de facto απο­δε­κτή η αντι­συ­νταγ­μα­τι­κή με­θό­δευ­ση του ΤΑΙ­ΠΕΔ και χωρίς να υπο­λο­γί­ζου­με ότι οι Κρα­τι­κοί Αε­ρο­λι­μέ­νες ανή­κουν στο λαό και οφεί­λουν να πα­ρα­δο­θούν στις επό­με­νες γε­νιές ως πε­ριου­σία του ελ­λη­νι­κού κρά­τους, όλα αυτά λοι­πόν είναι από­λυ­τα ΛΟ­ΓΙ­ΚΑ και θε­μι­τά τόσο για τον κ. Πι­τσιόρ­λα όσο και για την κυ­βέρ­νη­ση του Μα­ξί­μου μέχρι πρό­τι­νος. Τί ποιο αυ­το­νό­η­το από την υφαρ­πα­γή βα­σι­κών πε­ριου­σια­κών στοι­χεί­ων του κρά­τους ένα­ντι πι­να­κί­ου φακής, τί ποιο αυ­το­νό­η­το και “αρι­στε­ρό” από την υπο­τα­γή της πα­ρα­γω­γι­κής δια­δι­κα­σί­ας στα κερ­δο­σκο­πι­κά συμ­φέ­ρο­ντα της κοι­νο­πρα­ξί­ας Fraport AG – Slentel Ltd. Τί ποιο “ανα­τρε­πτι­κό” από την υπο­τα­γή στους ωμούς εκ­βια­σμούς των δα­νει­στών;

Γιατί όμως ο πρό­ε­δρος του ΤΑΙ­ΠΕΔ επι­κα­λέ­στη­κε το πα­ρά­δειγ­μα της Βουλ­γα­ρί­ας και όχι άλλων χωρών που γνω­ρί­ζουν κα­λύ­τε­ρα τη δράση της Fraport AG; Είναι άγνοια, απο­προ­σα­να­το­λι­σμός ή απλή ιδιο­τέ­λεια;

Ας πα­ρου­σιά­σου­με ως αντε­πι­χεί­ρη­μα στον κ. Πι­τσιόρ­λα, μια εν­δει­κτι­κή διε­θνή υπό­θε­ση της Fraport AG που τρα­βά­ει επί δε­κα­πε­ντα­ε­τία το δρόμο της δι­καιο­σύ­νης. Πρό­κει­ται για τη δι­κα­στι­κή δια­φο­ρά της Fraport AG με μια φι­λιπ­πι­νέ­ζι­κη εται­ρεία, την Philippine International Air Terminals Co. Inc. (γνω­στή ως PIATCO).

Το 1997 (επί­ση­μα στις 12 Ιου­λί­ου), η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών πα­ρα­χώ­ρη­σε στην PIATCO τα δι­καιώ­μα­τα εκ­χώ­ρη­σης (concession rights) για την κα­τα­σκευή και τη λει­τουρ­γία ενός διε­θνούς τερ­μα­τι­κού σταθ­μού επι­βα­τών στο κε­ντρι­κό αε­ρο­δρό­μιο της Μα­νί­λα (όνομα του σταθ­μού: Ninoy Aquino International Airport Passenger Terminal III). Το 1998 έγινε επα­να­δια­πραγ­μά­τευ­ση και τε­λι­κά υπο­γρά­φη­κε νέα επα­να­δια­τυ­πω­μέ­νη συμ­φω­νία εκ­χώ­ρη­σης με τρο­πο­λο­γί­ες (Amended and Restated Concession Agreement – ARCA).

Η Fraport έρ­χε­ται στο προ­σκή­νιο το 1999 (6 Ιου­λί­ου) με 4 συμ­φω­νί­ες, όπου απο­κτά: 25% της PIATCO, 40% της PAGS Terminals, Inc. (PTI) και 40% της PAGS Terminal Holding, Inc. Επι­πρό­σθε­τα, η PTI απο­κτά 11% της PIATCO.

Η κα­τα­σκευή του Terminal III ξε­κι­νά το 2000 (15 Ιου­νί­ου) με προ­ο­πτι­κή ολο­κλή­ρω­σης εντός 30 μηνών. Χρειά­ζε­ται πρό­σθε­τη χρη­μα­το­δό­τη­ση, που μόνο η Fraport είναι πρό­θυ­μη να προ­σφέ­ρει, κι έτσι απο­κτά ακόμη 5% της PIATCO, ενώ η PTI απο­κτά ακόμη 24% της PIATCO. Το 2001, απο­κτώ­ντας το 40% της PAGS, η Fraport ελέγ­χει πια το 61.44% της PIATCO. Η φι­λι­πιν­νέ­ζι­κη νο­μο­θε­σία, όμως, απα­γο­ρεύ­ει την κα­το­χή μιας τέ­τοιας ευαί­σθη­της εθνι­κά επι­χεί­ρη­σης (Terminal III), από ξένα πρό­σω­πα ή εται­ρεί­ες, σε πο­σο­στό πα­ρα­πά­νω από 40%.

Στα τέλη του 2001 και κατά το 2002 γί­νο­νται δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με­τα­ξύ της PIATCO/Fraport και της κυ­βέρ­νη­σης των Φι­λιπ­πι­νών, με την τε­λευ­ταία να πιέ­ζει για την αναί­ρε­ση της απο­κλει­στι­κό­τη­τας δι­καιω­μά­των της πρώ­της επί του Terminal III.

Παρά τις ευά­ριθ­μες συ­να­ντή­σεις, δεν υπήρ­ξε συμ­φω­νία και στις 10 Δε­κεμ­βρί­ου του 2002, η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών (το Υπουρ­γείο Δι­καιο­σύ­νης) κη­ρύσ­σει τα συμ­βό­λαια της Fraport άκυρα, λόγω ποι­κί­λων πα­ρα­βά­σε­ων της νο­μο­θε­σί­ας της χώρας (με­τα­ξύ άλλων, για λό­γους εθνι­κής ασφά­λειας, καθώς και λόγω εξα­γο­ράς κυ­βερ­νη­τι­κών αξιω­μα­τού­χων).

Το Διαι­τη­τι­κό Δι­κα­στή­ριο (ICSID) πα­ρα­τή­ρη­σε ότι αυτή η από­φα­ση (10 Δε­κεμ­βρί­ου του 2002) ήταν εντυ­πω­σια­κά δια­φο­ρε­τι­κή σε σχέση με σχε­τι­κές ανα­κοι­νώ­σεις (που άφη­ναν πε­ρι­θώ­ρια δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων) επί­ση­μων κρα­τι­κών φο­ρέ­ων των Φι­λιπ­πι­νών, του ίδιου έτους (Μαίου και Σε­πτεμ­βρί­ου).

Το Ανώ­τα­το Δι­κα­στή­ριο των Φι­λιπ­πι­νών, απο­φά­σι­σε ότι είχαν δια­πρα­χθεί σο­βα­ρές πα­ρα­βά­σεις της νο­μο­θε­σί­ας των Φι­λιπ­πι­νών και κή­ρυ­ξε την όλη συμ­φω­νία άκυρη.

Στις 17 Σε­πτεμ­βρί­ου του 2003, η Fraport προ­σέ­φυ­γε στη διαι­τη­σία του ICSID (International Centre for the Settlement of Investment Disput – ∆ιε­θνές κέ­ντρο για τον δια­κα­νο­νι­σµό των δια­φο­ρών εξ επεν­δύ­σε­ων), βα­σι­σμέ­νη στη σχε­τι­κή δια­κρα­τι­κή συμ­φω­νία (BIT – 1997) με­τα­ξύ Φι­λιπ­πι­νών και Γερ­μα­νί­ας (on the Promotion and Reciprocal Protection of Investments, ενερ­γή από τις 2 Φε­βρουα­ρί­ου 2000).

Τον Δε­κέμ­βριο του 2004 και ενώ οι δια­δι­κα­σί­ες διε­θνούς διαι­τη­σί­ας ήταν υπό εξέ­λι­ξη, η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών προ­χώ­ρη­σε σε δι­κα­στι­κή κα­τά­λη­ψη και απαλ­λο­τρί­ω­ση του Terminal ΙΙΙ.

Στα διε­θνή όρ­γα­να διαι­τη­σί­ας, η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών υπο­στή­ρι­ξε ότι ο ενά­γων δεν μπο­ρού­σε να επι­κα­λε­στεί την BIT, επει­δή είχε πα­ρα­βιά­σει τη νο­μο­θε­σία της χώρας. Η Fraport υπο­στή­ρι­ξε ότι η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών γνώ­ρι­ζε τα δε­δο­μέ­να της συμ­φω­νί­ας με την PIATCO και ποτέ δεν κα­τήγ­γει­λε κάτι τέ­τοιο κατά τον χρόνο της σύ­να­ψής της.

Το Διαι­τη­τι­κό Δι­κα­στή­ριο απο­δέ­χτη­κε τη δυ­να­τό­τη­τα ισχύ­ος των ισχυ­ρι­σμών των Φι­λιπ­πι­νών και, πε­ραι­τέ­ρω, εξε­τά­ζο­ντας τον φι­λιπ­πι­νέ­ζι­κο νόμο, βρήκε ότι, αν και σε επί­πε­δο με­το­χι­κού κε­φα­λαί­ου η επέν­δυ­ση ήταν νό­μι­μη, σε επί­πε­δο ελέγ­χου και δια­χεί­ρι­σης είχε ξε­φύ­γει από τα όρια της νο­μι­μό­τη­τας (ιδιαί­τε­ρα ανα­φο­ρι­κά με την πα­ρά­καμ­ψη της νο­μο­θε­σί­ας για την προ­στα­σία του δη­μό­σιου συμ­φέ­ρο­ντος, μέσω κρυ­φών συμ­φω­νιών με κα­τό­χους με­το­χών). Το Δι­κα­στή­ριο ήταν πε­πει­σμέ­νο από τα ίδια τα εσω­τε­ρι­κά έγ­γρα­φα της Fraport ότι καθ’ όλη τη διάρ­κεια της επέν­δυ­σης η εται­ρεία γνώ­ρι­ζε πως πα­ρα­βί­α­ζε συ­γκε­κρι­μέ­νη νο­μο­θε­σία των Φι­λιπ­πι­νών και γι’ αυτό προ­σπα­θού­σε να κρατά κρυφό κάθε σχε­τι­κό δια­κα­νο­νι­σμό.

Έτσι, το Διαι­τη­τι­κό Δι­κα­στή­ριο, στις 16 Αυ­γού­στου 2007, έκανε δεκτή την έν­στα­ση των Φι­λιπ­πι­νών και απέ­ρι­ψε την προ­σφυ­γή της Fraport, θε­ω­ρώ­ντας ότι το ίδιο ήταν αναρ­μό­διο να απο­φα­σί­σει για την υπό­θε­ση (γιατί η δια­κρα­τι­κή συμ­φω­νία BIT ήταν ανε­νερ­γή, λόγω της πα­ρα­βί­α­σης του φι­λιπ­πι­νέ­ζι­κου νόμου από την Fraport).

Στη συ­νέ­χεια η Fraport, στις 6 Δε­κεμ­βρί­ου του 2007, προ­σέ­βα­λε την από­φα­ση, κα­τα­θέ­το­ντας αί­τη­ση ακύ­ρω­σής της, η οποία εξε­τά­στη­κε από ει­δι­κή (ad hoc) επι­τρο­πή του ICSID, η οποία βρήκε το σκε­πτι­κό του Διαι­τη­τι­κού Δι­κα­στη­ρί­ου σωστό και απέρ­ρι­ψε το εν λόγω αί­τη­μα της Fraport (κοι­νο­ποί­η­ση από­φα­σης στους αντί­δι­κους: 23 Δε­κεμ­βρί­ου 2010). Είναι ση­μα­ντι­κό το γε­γο­νός ότι η Επι­τρο­πή δεν επι­δί­κα­σε την εις βάρος της Fraport πλη­ρω­μή των εξό­δων της κυ­βέρ­νη­σης των Φι­λιπ­πι­νών (US$ 5,672,667), όπως η τε­λευ­ταία είχε αι­τη­θεί.

Ση­μειω­τέ­ον, ότι η κυ­βέρ­νη­ση των Φι­λιπ­πι­νών δι­καιώ­θη­κε για την ίδια υπό­θε­ση στις 22 Ιου­λί­ου 2010 από το Διε­θνές Εμπο­ρι­κό Επι­με­λη­τή­ριο (International Chamber of Commerce).

Τον Απρί­λιο του 2011 η Fraport επα­νήλ­θε, για να ξε­κι­νή­σει έναν και­νούρ­γιο κύκλο προ­σπα­θειών επι­κρά­τη­σης στο ICSID, που κα­τέ­λη­ξε στην τρίτη, ου­σια­στι­κά, ήττα της, στις 10 Δε­κεμ­βρί­ου του 2014, με την απόρ­ρι­ψη του αι­τή­μα­τός της για απο­ζη­μί­ω­ση ύψους 510 εκ. US$ και την εις βάρος της επι­δί­κα­ση δι­κα­στι­κών εξό­δων ύψους 5 εκ. US$ υπέρ της κυ­βέρ­νη­σης των Φι­λιπ­πι­νών.

Να λοι­πόν μια δια­φο­ρε­τι­κή ιστο­ρία της Fraport AG που κάλ­λι­στα θα μπο­ρού­σε να απα­σχο­λή­σει τόσο την κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα και τον πρό­ε­δρο του ΤΑΙ­ΠΕΔ, όσο και τους τε­λευ­ταί­ους καθ’ ύλην αρ­μό­διους τ. υπουρ­γούς κ.κ. Γ. Στα­θά­κη και Α. Φλα­μπου­ρά­ρη οι οποί­οι εν­δε­λε­χώς είχαν ενη­με­ρω­θεί από την “Κοινή Πρω­το­βου­λία Ενά­ντια στην Ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση των Αε­ρο­δρο­μί­ων”, από τον Πε­ρι­φε­ρειάρ­χη Ιο­νί­ων Νήσων Θ. Γα­λια­τσά­το και από τα σω­μα­τεία των ερ­γα­ζο­μέ­νων.

Άρα λοι­πόν το μόνο που κά­ποιος λο­γι­κός νους θα κρά­τα­γε από τις δη­λώ­σεις του πρό­ε­δρου του ΤΑΙ­ΠΕΔ κ. Στέρ­γιου Πι­τσιόρ­λα, είναι η ζέση με την οποία υπε­ρα­σπί­ζε­ται τις πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κές δια­τα­γές των δα­νει­στών σε βάρος του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου, για την ολο­κλή­ρω­ση του ΟΙ­ΚΟ­ΝΟ­ΜΙ­ΚΟΥ ΣΚΝ­ΔΑ­ΛΟΥ της εκ­ποί­η­σης των Πε­ρι­φε­ρεια­κών Αε­ρο­λι­μέ­νων της Ελ­λά­δας. Είναι η υπε­ρά­σπι­ση της πε­λα­τεια­κής λο­γι­κής, της συ­γκά­λυ­ψης και της πα­ρα­ποί­η­σης της αλή­θειας, προς εξυ­πη­ρέ­τη­ση συμ­φε­ρό­ντων.

Η απά­ντη­ση όμως έχει ήδη δοθεί. Η ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία και σύσ­σω­μη η αντι­μνη­μο­νια­κή αρι­στε­ρά με τα κι­νή­μα­τα και τους φο­ρείς στο πλευ­ρό της, θα απο­τρέ­ψει το εν λόγω πο­λι­τι­κό και οι­κο­νο­μι­κό σκάν­δα­λο. Θα ανα­τρέ­ψει τους δο­λο­πλό­κους ακόμα και αυ­τούς που φο­ρούν την προ­σω­πί­δα της “αρι­στε­ράς”.

(ΥΓ. Τη με­τά­φρα­ση του δη­μό­σιου εγ­γρά­φου (ICSID Case No. ARB/03/25) του INTERNATIONAL CENTRE FOR SETTLEMENT OF INVESTMENT DISPUTES WASHINGTON D.C. έκανε ο Αρ­γύ­ρης Γε­ωρ­γού­λης).

*μέλος της “Κοι­νής Πρω­το­βου­λί­ας Ενά­ντια στην Ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση των Αε­ρο­δρο­μί­ων”, Δρ Φι­λο­σο­φί­ας της Επι­στή­μης VUB – ULB